BERGSON I PIERWSZE MANIFESTY ESTETYCZNE: CANUDO I FUTURYŚCI
1907 r. ukazuje się we Francji Ewolucja twórcza Henri Bergsona:
Życie jest ewolucją
Nie ma czegoś takiego jak forma gdyż forma jest niezmiennością, a rzeczywistość jest ruchem. Rzeczywiste jest właśnie ciągłe zmienianie się formy: forma jest zdjęciem migawkowym pewnego przejścia. A więc i tu również nasze postrzeganie urządza się tak, że ciągłość płynnej rzeczywistości zamienia w stałość rozdzielnych obrazów.
Kalejdoskopowy charakter naszej wiedzy o rzeczach jest wynikiem kalejdoskopowego naszego przystosowania do nich.
Główne założenia filozofii Bergsona:
Świat w swej istocie rozwija się dynamicznie, na zasadzie irracjonalnego rozpędu życiowego
Nasze poznanie zmysłowe, a także intelektualne, jest ukierunkowane utylitarnie i analitycznie. Przez to deformuje ono rzeczywistość, schematyzuje ją, dezintegruje i wtłacza w sztywne pojęcie czasu obiektywnego * sugestywna siła filmu, ponieważ jest on pełnym substytutem naszej percepcji.
Poznanie autentyczne, oparte na intuicji, docierające do istoty rzeczy, trudne do wyrażenia w schematach słownych, jest przywilejem wybranych jednostek - artystów, filozofów itd.
MANIFEST SIEDMIU SZTUK
Opublikowany w 1911 r. w Paryżu przez Ricciotta Canuda:
Potrzebujemy filmu, aby stworzyć sztukę totalną, do której wszyscy od dawna dążyli
Nasza epoka jest niezrównana w energii wewnętrznej i zewnętrznej, zsyntezowała różne doświadczenia ludzkie. Osiągnęliśmy wszyscy pełnię życia praktycznego i uczuciowego. Skojarzyliśmy naukę i sztukę.
Siódma sztuką to obrazy w ruchu. Sztuka plastyczna rozwijająca się wg praw sztuki rytmicznej.
PRÓBA INTERPRETACJI
Canudo walczył na kilka frontów:
Przeciw komercjalnej kinematografii
Przeciw ostracyzmowi estetyki w stosunku do filmu
Przeciw anarchizmowi tendencji burzycielskich
Film ma być siódmą sztuką, siódmą kopuła nadbudowaną nad innymi. Daje to z jednej strony szansę filmowi by stał się sztuką totalną, ale też daje innym sztuką szansę by dzięki filmowi mogły rozszerzyć domenę swego władania.
Tekst Canuda zawierał w formie zalążkowej niektóre postulaty charakterystyczne dla awangardy lat XX - tych:
Wariant syntezy sztuki
Wariant specyfiki tworzywa
Wariant sztuki plastycznej rozwijającej się wg praw sztuki rytmicznej („symfonia wizualna”)
MANIFEST FUTURYSTÓW
1916 r. Futurystyczny manifest filmowy.
O futurystach: estetyka, obrazowanie w ich utworach miało oddawać ruchliwość, wieloplanowość, wzajemne przenikanie się i równoczesność zjawisk. Duża rola atrybutów nowoczesnej cywilizacji - motywy urbanistyczne, sport, maszyna, samolot, lokomotywa. Eliminacja z utworów tradycyjnego bohatera lirycznego - w jego miejsce zdezindywidualizowane postacie. Bunt przeciw ograniczeniom języka.
Stosunek futurystów do filmu był dwojaki:
Inspirujący i postulatywny.
Kinematograf nie jest sztuką samą przez się. Nigdy nie powinien kopiować. Powinien do końca doprowadzić ewolucję malarstwa: oderwać się od rzeczywistości, od tego, co wdzięczne lub uroczyste. Powinien stać się anty-wdzięczny, deformujący, impresjonistyczny, syntetyczny, dynamiczny, wolny od słów.
Do kina futurystycznego wkroczą jako środki ekspresji różne elementy. Będzie on w sumie malarstwem, architekturą, rzeźbą, wyzwolonym słowem, muzyką kolorów, linii i form, konglomeratem przedmiotów i rzeczywistości zamienionej w chaos. Zaproponujemy nowe źródła inspiracji malarzom, którzy pragną rozsadzić ramy obrazu. Marsz w stronę sztuki chaosu i zgiełku.
Lista zaleceń:
1. „analogie kinematograficzne”.
2. komponowanie ekranowych poematów i dyskursów
3. poliwizja
4. poszukiwanie muzyki ekranowej
5. materializowanie stanów duszy
6. codzienne kinematograficzne ćwiczenia w wyzwalaniu się z logiki
7. ukazywanie „dramatów rzeczy” wyrwanych z ich normalnego środowiska, ukazanych w sytuacji anormalnej, uwydatniającej ich „zaskakującą konstrukcję”
8. ukazywanie „witryn zdarzeń”
9. ukazywanie grymasów mimicznych
10. irrealistyczne transformacje ciała ludzkiego
11. dramat dysproporcji
12. strategiczne plany w zakresie doznań kinematograficznych
13. linearne, plastyczne i kolorystyczne odpowiedniki: postaci, wydarzeń, myśli, emocji itd.
14. słowa na wolności ukazane w ruchu ekranowym
Malrstwo + rzeźba+ dynamizm plastyczny + słowa na wolności + bruityzm + architektura + teatr syntetyczny = kinematograf futurystyczny
Z. Czeczot-Gawrak - Zarys teorii filmu pierwszego 50 - lecia.