Podrodzina prosowe
Proso Panicum miliaceum- na kaszę jaglaną, pasza dla ptactwa i przeżuwaczy.
Wiecha prosa jest zbudowana z kłosków osadzonych parami na długich rozgałęzieniach. Z pary kłosków płodny jest ten umieszczony wyżej. Kłosek ten jest jednokwiatowy , spłaszczony , zaokrąglający się w miarę dojrzewania ziarniaka. Kłosek drugi niepłodny zredukowany jest do jednej plewki. Wytworzony w płodnym kłosku ziarniak otoczony jest 2 plewkami i 3plewami. Plewy są silnie unerwione, nie owłosione i ostro zakończone. Plewki stanowią ok. 17% masy całego ziarniaka. Barwa plewek- biała, żółta, czerwona, szarozielona, czarna. MTZ 5-9g.
Ssp. effusum- proso zwykłe rozpierzchłe. Gałązki I rzędu wyrastają z osi głównej wiech w dużych odstępach co powoduje że wiecha jest luźna.
Ssp. contractum- proso zwyczajne zwisłe- wiechy bardziej skupione zwisające w jedną stronę.
Ssp. compactum- proso zwyczajne skupione. Krótka, silnie skupiona i sztywna wiecha.
Ssp. erectum- proso zwyczajne wyprostowane. Wiecha krótka, skupiona, niemal pionowo wzniesiona.
Berczumiza (Ber włośnica)- septaria italica
Źdźbło- wysokie do 2m, nieowłosione o pustych międzywęźlach, słabo krzewiące się.
Kwiatostanem jest kłosokształtna wiecha. Na skróconych rozgałęzieniach znajdują się drobne jednokwiatowe kłoski otoczone 3 plewkami.
Ziarniaki są oplewione, drobne. MTZ 1,5-4g, okrągłe, lekko spłaszczone z jednej strony, z drugiej nieznacznie wypukłe.
Var. longistela- długoszczeciniasta- zwana berem groniastym kalifornijskim.
Var. rubra- czerwona zwana berem syberyjskim.
Sorgo zwyczajne- Sorgum vulgare
Kwiatostanem jest wiecha (od rozpierzchłej do skupionej) o kłosach jednokwiatowych. Kłoski osadzone są po 3 rzadziej po1 lub 4. Z których tylko 1 jest płodny- przeważnie środkowy. MTZ 28-30g.
Ssp. technicum- sorgo techniczne- wiecha o b. krótkiej osi głównej.
Ssp. sudanese- trawa sudańska o cienkich i długich źdźbłach i wąskich liściach.
Ssp. saccharatum- sorgo cukrowe o rozpierzchłej wiesze i czarnym błyszczący ziarnie.
Ssp. halepense-m sorgo dzikie, wieloletnie.
Źdźbło- całkowicie wypełnione do 5m.
Kukurydza Zea mays
Systematyka opiera się na cechach: barwa ziarniaków, oplewienie. Wielkość, barwa, kształt ziarniaków, stosunek bielma mączystego do szklistego.
Ssp. indurata- zwyczajna twarda szklista. Ziarniaki zaokrąglone, gładkie i przeważnie błyszczące. Barwa ziarniaków: biała, żółta, pomarańczowa, fioletowa, czerwona, czarna.
Ssp. saccharata- cukrowa. Ziarniaki pomarszczone, szkliste o dużym zarodku. Barwa: białe lub żółte. Niski wzrost, intensywne krzewienie, krótki okres wegetacji 60-120 dni.
Ssp. indentata- koński ząb. B. intensywny wzrost masy nadziemnej. Duże ziarniaki są wydłużone i spłaszczone z wgłębieniem w części wierzchołkowej. Barwa ziarniaków: biała, żółta, fioletowa, czarna. Ze względu na duże kolby i bujną masę wegetatywną daje wyższe plony niż jakakolwiek inna.
Ssp. everta- pękająca. Ziarniaki drobne, szkliste i twarde o zabarwieniu białym lub żółtym.
Ssp. amylacea- skrobiowa. Ziarniaki gładkie, zaokrąglone. Pozbawiona bielma twardego
Ssp. ceratina- woskowa. Ziarniaki twarde, gładkie i mączyste. W miejscu skrobi ma wysokocząsteczkowe dekstryny o twardej konsystencji.
Ssp. tunicata- oplewiona. Ziarniaki otoczone dobrze wykształconymi plewkami.
Ssp amylo-saccharata- skrobiowo-cukrowa. Dolna część bielma jest mączysta a zewnętrzna szklista i cukrowa.
Porównanie końskiego zęba i zwyczajnej twardej szklistej: różnią się układem bielma mączystego i szklistego. U końskiego zęba bielmo szkliste jest tylko na obwodzie ziarniaka ale nie ma go na górze. Rejes tworzy się bo w czasie dojrzewania bielmo mączyste bardziej uwodnione wysycha i kurczy się tworząc dołek.
Morfologia: wysokość od 30cm do 9m. silny system korzeniowy. Roślina jednopienna. Z kątów liści na skróconej łodydze wyrasta kwiatostan żeński- kolba. Kolba otoczona jest pochwami liściowymi zwanymi koszulkami. Na wierzchołku rośliny jest kwiatostan męski- wiecha. Jest wiatropylna.
Wiecha- kwiatostan męski. Na gałązkach wiech umieszczone są parami dwukwiatowe kłoski, z których jeden jest szypułkowy, a drugi siedzący. Kwiatek ma 3 wiotkie i nitkowate pręciki oraz silnie zredukowany słupek.
Kolba- zbudowana z mięsistego rdzenia- kaczan. Na nim w rzędach osadzone są kłoski z rozwiniętymi organami żeńskimi. Kłoski są 2-kwiatowe z których tylko 1 daje ziarniak. Znamiona słupka wydostają się z górnej części, przyjmują pyłek na całej długości. Ziarniaki w 8-24 rzędach. Zarodek stanowi 12-14% masy całego ziarniaka. 60-80%- tłuszcz.
W bielmie rogowym- szklistym komórki są szczelnie wypełnione kanciastymi ziarnami skrobi, a wśród nich znajduje się dużo ciał białkowych wpływających na jego spoistość.
W bielmie mączystym są większe komórki z okrągłymi ziarnami skrobi. Przestrzeń między mini wypełnia powietrze, które nadaje tej części bielma wygląd biały i mączysty.
Zboża rzekome
Gryka siewna Fagopyrum esculentum: roślina dwuliścienna.
Znaczenie gospodarcze: kasza, mąka, całe rośliny. Ze względu na zawartość rutyny do produkcji leków nasercowych. Dobrze się przechowuje. Krótki okres wegetacji. Alternatywa dla żyta. Obcopylna. Kwiaty krótko- i długosłupkowe. Owocem jest orzeszek jednonasienny. W części górnej jest on ostro zakończony, ma gładką powierzchnię i ostre brzegi. Łodygi silnie rozgałęzione o czerwonym zabarwieniu. Liście ogonkowe o kształcie sercowato-strzałkowym i odcieniu czerwonym.