Płodozmianowa wartość zbóż:

-zboża pozostawiają po sobie bardzo słabe stanowisko, bo gleba jest przesuszona i skażona patogenami

- najlepsze stanowisko pozostawia po sobie owies, po którym można uprawiać pszenicę, jęczmień, nieco gorsze stanowisko pozostawia żyto

- niewskazana jest uprawa w monokulturze pszenicy, jęczmienia za względu na dużą podatność na choroby podsuszkowe

- przy dużym nasyceniu zbożami płodozmian lepiej przeżedzić jęczmień, zytem albo pszenicą

- owies nie powinien być uprawiany w monokulturze, ponieważ sprzyja to rozwojowi nicieni z rodzaju węgorgowatych

- podobnie kukurydza pozostawia trudno uprawiające się resztki pożniwne, łatwo rozprzestrzenia głownię

W takich płodozmianach, w których zboża nie mogą być uprawiane po sobie szczególnego znaczenia dostaje uprawa poplonów.

Sposoby zbioru zbóż:

a) jednoetapowo- obecnie najbardziej rozpowszechniony sposób zbioru, wykonywany kombajnem.

*zalety- wysoki stopień zmechanizowania i sama prostota zbioru

*wady- silne ugniatanie gleby przez kombajn, rozsiewa chwasty, opóźnia żniwa i ogranicza możliwość siania poplonów ścierniskowych, konieczność do dosuszania ziarna, utrata plew, dodatkowy zbiór słomy.

b) dwuetapowo- wady zbioru jednoetapowego eliminuje się przez zbiór dwuetapowy, w którym zboże w fazie dojrzałości woskowej kosi się kosiarką pokosową, po doschnięciu omłaca się z pokosów kombajnem

*wadą tej metody jest ryzyko zbioru przy niepewnej pogodzie, większe nakłady na pracę.

c) wieloetapowo- jest najbardziej pracochłonny i uciążliwy: koszenie zbóż, wiązanie w snopy, dosuszanie, omłot, zwożenie. Nie ma wad wcześniej wymienionych.

Znaczenie gospodarcze zbóż ozimych:

- zboża ozime w Polsce uprawia się na 60% pow. wszystkich zbóż.- uprawia się głównie formę ozimą żyta, pszenicę, pszenżyto ozime, mniejsze powierzchnie jęczmienia- zboża chlebowe.

- najmniejszą wartość pastewną ma ziarno żyta- ze względna trudniejszą strawność.

- dobrą wartość pastewną ma ziarno jęczmienia- ze względu na strawne białko i jakość otrzymywanych produktów zwierzęcych.

Wymagania klimatyczne:

- najbardziej mrozoodporne jest żyto, lecz łatwo ulega wyprzeniu w rejonach, gdzie długo zalega pokrywa śniegowa

- mniej mrozoodporna jest pszenica i pszenżyto

- najmniej mrozoodporny jest jęczmień

- w odpowiednich warunkach klimatycznych formy ozime plonują lepiej niż formy jare, dzięki lepszemu wykorzystaniu wody z okresu zimowego.

- najlepiej te warunki wykorzystuje żyto- ma najbardziej intensywny typ wzrostu, gorzej jęczmień ozimy, pszenżyto, najgorzej pszenica.

- u wszystkich roślin zbożowych najbardziej krytycznym okresem w zapotrzebowaniu jest faza strzelania w źdźbło i kłoszenia.

- najbardziej skłonne do wylegania są źdźbła żyta, jęczmienia, mniej pszenżyta, najbardziej odporna pszenica

- na porastanie najbardziej odporne żyto, mniej jęczmień, najmniej pszenica, pszenżyto

Wymagania glebowe:

- są znacznie zróżnicowane

- typową rośliną gleb lekkich, klasa V i VI jest żyto, co wiąże się przede wszystkim z dobrym wykorzystaniem wody z zaparów zimowych

- jęczmień i pszenżyto wymagają gleb średniej klasy III i IV

- pszenica wymaga gleb dobrych kompleksu pszennego klasy I+III, może być uprawiana na klasie IV w wysokiej kulturze, po najlepszych przedplonach i zasiano stosunkowo wcześnie.

Rola przedplonu:

- pszenica po roślinach liściastych, przy czym najlepszym przedplonem jest rzepak ozimy, bardzo dobrym- rośliny motylkowe, po burakach cukrowych, dobrym przedplonem dla pszenicy są też ziemniaki

- pszenżyto i jęczmień- mają mniejsze wymagania przedplonowi, choć też zaleca się siew po roślinach liściowych, owsie i mieszankach strączkowo- zbożowych. Jęczmień ze względu na wcześniejszy termin siewu wymaga przedplonu wcześniej schodzącego z pola- rzepak ozimy, ziemniaki, groch siewny.

- żyto- ma najmniej wymagania- może być uprawiane po wszystkich zbożach jarych, na najsłabszych kompleksach- po wcześnie schodzących z pola roślinach- ziemniaki, łubin żółty, rośliny motylkowe.

Wymagania pokarmowe zbóż podstawowych w kg na wytworzenie 100 kg ziarna+ słoma:

Mikroelementy:

Azot(N)- średnio 2,40

Fosfor( P205)- śr. 1,70

Potas( K20)- śr. 2,72

Wapń( CaO)- śr. 0,82

Magnez(MgO)- śr. 0,58

Potrzeby nawozowe zbóż ozimych- zróżnicowane są gatunki rośliny, a także wysokością przewidywanych plonów. Uwzględnia się także przedplon.

Potrzeby nawozowe zbóż ozimych w kg/ ha

Rodzaje zbóż	Plon ziarna w dt/ha	N	P2O5	K2O
Pszenica	30-70	30-100	30-100	50-110
Żyto	25-40	50-100	30-60	50-100
Pszenżyto	30-60	70-130	40-110	60-110
Jęczmień	30-60	70-120	30-80	60-100
średnio	45	85-100	45-75	70-90

Termin stosowania nawozu:

- potasowe i fosforowe- przed siewem na całości w okresie jesiennym

- nawozy azotowe- w dawkach dzielonych, szczeg. Przy wys. plonach

- jesienią dawka azotu jest od 0-30 kg, jest uzależniona od wczesności siewu

- w okresie wiosennym daje się nawożenie azotowe przy ruszeniu wegetacji, czasem dajemy drugą dawkę nawozu ( faza krzewienia, strzelania w źdźbło), a czasem kolejną dawkę w czasie późniejszej choroby, przed chorobami grzybowymi- mocznik, szczególnie ostrożnie nawozimy przy uprawie żyta, jęczmienia.

Przed stosowaniem nawożenia zboża wymagają uregulowania składników odżywczych z gleby:

- najmniej wrażliwe na zakwaszenie żyto, więcej pozostałe zboża.

W naszym kraju dużo jest gleb lekkich, zakwaszonych. Ważnym nawożeniem jest uzupełnianie magnezu.

Uprawa roli- wymagania zbóż:

- pszenica wymaga doprowadzenia gleby do wysokiego poziomu kultury przez szereg lat

- mniejsze wymagania pszenżyto, jęczmień

- najmniejsze żyto

Siew- optymalny termin siewu zmienia się wraz z długością okresu wegetacji- sumą ciepła w jesieni.

Optymalne( dopuszczalne) terminy siewu zbóż ozimych:

Rodzaj zbóż ozimych	Rejony uprawy
		Płn. wschodni	centralny	Płd. zachodni
Żyto	5-20 IX (30. IX)	15-25 IX( 10. X)	20-5 X( 15. X)
Pszenica	15-20 IX( 30. IX)	20-30 IX( 5. X)	25-10 X( 25. X)
Pszenżyto	15-20 IX( 30. IX)	20-30 IX( 5. X)	25-10 X( 25. X)
Jęczmień	-	12-18 IX( 20. IX)	12-18 IX( 25. IX)

Optymalna obsada roślin i ilości wysiewu zbóż ozimych szt/ m2

Żyto- 300-450

Pszenica- 450- 500

Pszenżyto- 350- 500

Zboża uprawiamy w rozstawie 7,5- 12- 15 cm

Ziarno siewu powinno być od siewu jednolicie odmianowe, zaprawione szczególnie przeciwko chorobom grzybowym.

Optymalna głębokość siewu:

-żyto, jęczmień- 2-3 cm

- pszenżyto- 3-4 cm

- pszenica 3-5 cm

Zabiegi pielęgnacyjne mechaniczne stosuje się zasadniczo tylko w pszenicy. Dzisiaj ograniczają się do wiosennego bronowania. Pszenica poza bronowaniem wymaga stosowania herbicydów przeciwko chwastom jednoliściennym- miotłą zbożowa, owies głuchy

Nie jest wskazane bronowanie jesienne żyta i jęczmienia, chyba że ulegną porażeniu pleśnią śniegową.

Bardziej ograniczone jest stosowanie herbicydów w jęczmieniu, a w życiu i pszenżycie nie stosuje się.

Przeciwdziałanie wyleganiu- przez dobór odmian

- niezbyt wys. nawożenie azotowe

- stosowanie preparatów w skręcających źdźbła

Pszenica dobrze reaguje na chlorek chlorokalizy CCC, Zyto, jęczmień na związki etalonu, np. chlorolimex T- w czasie końca krzewienia, początek strzelania w źdźbło.

Pszenica i jęczmień wymagają stosowania fungicydów i insektycydów. Tych pestycydów na ogół nie stosuje się w życiu.

Zboża jare- ok. 40 %

A.Zboża ozime= 4,891 tys. ha- 5 mld ha czyli 60%

Pszenica ozima 41%

Żyto ozime 41%

Pszenżyto 15%

Jęczmień 3%

B. Zboża jare podstawowe= 3,650 tys. ha- 3,5 mln czyli 40%

Pszenica 17%

Pszenżyto 3%

Jęczmień 25%

Owies 15%

Mieszanki zbożowe 40%

C. Zboża jare uzupełniające= 280 tys. ha

Kukurydza= 80,5% ( 225 tys. ha)

Gryka 19,5% ( 55 tys. ha)

Żyto jare- sporadycznie

Proso- sporadycznie

Szarłat uprawny, komosa ryżowe- Sporad.

Jęczmień- uprawiany na cele paszowe, kaszę, surowiec browarny

Owies- na pasze o wysokiej wartości energetycznej

Pszenica jara- do wyrobów piekarskich

Ziarno kukurydzy- do mieszanek pełnoporcjowych dla drobiu

Kukurydza z całych kolb i ziarna- wykorzystywana na tzw CCM Po zakiszeniu jest doskonałą paszą dla zwierząt gospodarskich, dla trzody chlewnej

Proso- karma dla drobiu, kasza jaglana

Gryka- kasza gryczana, z części zielonych- produkuje się leki rozszerzające naczynia krwionośne ze względu na zawartą rutynę.

Owies i jęczmień - uprawiane najczęściej w mieszankach strączkowo- zbożowych, a także na zielonkę.

Na zielonkę także: gryka, sorgo

Kiszonkę i zielonkę- kukurydza

ZBOŻA JARE

Wymagania klimatyczne zbóż jarych

Najbardziej odporny na suszę jest jęczmień- największa zdolność do adaptacji w różnych warunkach klimatycznych. Uprawia się go na PN w Laponii do strefy podzwrotnikowej( od depresji nadmorskich do Andów i Tybetu).

W okresie wegetacji wymaga większej ilości ciepła niż pozostałe zboża i dobrego nasłonecznienia.

Przy nadmiarze opadów i chłodniejszej pogodzie jęczmień łatwo wylega. Opanowują go choroby grzybowe- role, mączniak właściwy.

W warunkach głębokiej suszy nie wykłasza się. Do uprawy jęczmienia browarnego nadaje idm. II rzędu- w rejonie Kujawy, poznańskie, Dolny Śląsk.

Owies- jest rośliną klimatu umiarkowanego i wilgotnego. Ma największe wymagania wodne. W Polsce daje dobre plony przy rocznej sumie opadów> 600 mm. Lepiej udaje się w strefie nadmorskiej i podgórskiej. Sieje się go w mieszankach z jęczmieniem.

Pszenica jara- ma najdłuższy okres jarowizacji i najwolniejszy rytm wzrostu. Jest odporna na niedobory ciepła, wrażliwa na suszę. Rytm wzrostu pszenżyta i żyta jarego jest szybszy niż pszenicy, lecz są bardziej zawodne w uprawie. Dają niższe formy niż formy ozime.

Na przymrozki jesienne wrażliwy jęczmień jary. Pozostałe zboża wrażliwe na spadki temperatur.

Wymagania glebowe:

- najmniejsze ma żyto jare i owies, też mniej reagują na zakwaszenie gleby lepiej wykorzystują składniki pokarmowe

- większe wymagania jęczmień, największe pszenica- di ich uprawy nie nadają się gleby lekkie, susze bezstrukturalne, piaski i ciężkie iły, ciężkie gliny.

Przedplon:

Z reguły po roślinach okopowych- ziemniakach- mogą być uprawiane Zyto, owies, pastewnych, po roślinach przemysłowych.

Wśród roślin pastewnych motylkowe są odpowiednim przedplonem za wyjątkiem jęczmienia browarnego, żyto, pszenżyto, owies- po zbożach

Potrzeby nawozowe:

	Przewid. plon dt/ha	N kg	P205	K20
Jęczmień paszowy	35	50-70	40-80	60-90
Jęcz. browarny	30	30-40	60-80	90-120
Pszenica jara	35	80-110	50-90	70-120
Owies	30	60-90	45-90	60-100
Pszenżyto jare	30	40-70	40-70	60-80
Żyto	25	30-50	40-60	50-70

Nawożenie azotowe szczególnie pszenicy jarej może być rozłożone na 2 dawki- przed siewem, w czasie krzewienia, przy niższych dawkach stosowanych przed siewem.

Nawozy fosforowe i potasowe w okresie jesiennym.

Dokarmianie dolistne- czasem przy przewidywanych niższych plonach może być uzup. Magnezem i mikroelementami.

Uprawa roli- na wiosenna uprawę najmniej reaguje jęczmień, najbardziej owies i pszenica jara.

Siew- bardzo wczesnego terminu siewu wymaga owies i pszenica ze względu na długość jaryzacji, a owies ze względu na wrażliwość na suszę. Sieje się je tak wcześnie, jak można wejść na pole.

Siew przypada między 15-25 III

Jęczmień można siać z pewnym opóźnieniem. W Polsce do 15 IV, ale nie stosować takiego

Opóźnienia dla jęczmienia browarnego.

Przy siewie zbóż jarych stosuje się taką samą rozstawę jak dla zbóż ozimych.

Normy wysiewu:

	Ziarna na m2	W kg
Jęczmień paszowy	280-330	120-150
Jęczm. Browarny	300-350	140-160
Pszenica jara	400-550	150-250
Owies	500-600	160-210
Pszenżyto jare	450-500	160-180
Żyto jare	400-460	140-160

Mieszanki zbożowe- kombinacja komponentów jakie stosujemy, jęczmienia paszowego i owca

Zabiegi pielęgnacyjne i zbiór- bronowanie bronami lekkimi lub średniki w celu przewietrzenia gleby, ograniczenia chwastów, zwiększenie parowania, szczególnie na glebach zeskalających się. Można stosować przed wschodami i na początku krzewienia ( 3-4 liści), lub na początku strzelania w źdźbło.

Uciążliwe chwasty zbóż:

- owies głuchy

- ostrożeń polny

- chwasty rumianowate

Można je zwalczać herbicydami specjalnymi. Z chwastów uciążliwych zwalczać należy przytulię czepną, miotłę zbożową.

Nie powinno się stosować herbicydów- Pelik, aminopelik, zaleca się formy chwastoxu..

W jęczmieniu browarnym zaleca się ograniczanie stosowania herbicydów, bo może być niekorzystny wpływ na jakość ziarna.

Sposób zbioru jęczmienia browarnego- na wpływ na jakość ziarna. Najlepiej ziarno uzyskuje się przy zbiorze wieloetapowym, zwłaszcza, czy ziarno młuci się ze stogów, czy ze stodół. Przy zbiorze wieloetapowym opóźnienie zbiorów do dojrzałości pełnej.

Agrotechnika KUKURYDZY

25% udział kolb w kiszonce

- kierunek uprawy i zasięg geograficzny zależy od czynnika termicznego

Znaczenie gospodarcze kukurydzy cukrowej jest głównie jako rośliny warzywne- jest wykorzystane do celów jadalnych do produkcji pop-cornu

Wymagania klimatyczne i glebowe:

- jest rośliną ciepłolubną i swiatłolubną

- przymrozki wiosenne i chłody hamują wzrost

- przymrozki jesienne pogarszają jakość plonu

- na wyprodukowanie dużej ilości masy kukurydza potrzebuje dużej ilości wody, ok. 250 l w ciągu wegetacji.

- w technologii ziarnowej kukurydza wymaga gleb dobrych

- na kiszonkę gleby gorsze klasy IV B

- na glebach piaszczystych, suchych, zimnych, ciężkich zawodzi

Stanowisko w zmianowaniu:

- w uprawie ziarnowej zaleca się umieszczać po dobrych przedplonach np. okopowych lub strączkowych

- w uprawie silosowej można uprawiać po zbożach

- w pół. Rejonach kraju można uprawiać w plonie wtórnym po mieszankach pastewnych ozimych- z gryką ozimą.

Na ogół wartość zielonki jest mniejsza.

Uprawa roli:

- jak każde zboże jare uprawia się na orce przedzimowej 25-30 cm

- wiosną wczesne zruszenie płytkiej warstwy gleby do 10 cm kultywatorem, agregatem.

Nawożenie:

Na wytworzenie 100 kg ziarna +słomy kukurydza zużywa:

N- 2,9 kg; K20- 3,3 kg; P2O5 1,3 kg; CaO 0,8 kg; MgO 0,9 kg

W porównaniu do innych zbóż pobiera więcej azotu i potasu.

Potrzeby pokarmowe kukurydzy w pełni pokrywają dawki:

N 120- 150 kg, P205 120- 150 kg; K20 100- 110

W uprawie na kiszonkę dawki fosforu mogą być mniejsze 60- 80 kg. Przy zachowaniu stosunku do N i K20 1:1:1

- najlepszą formą azotu jest mocznik i siarczan amonu na glebach zakwaszonych

- dawki dzielimy na glebach słabszych- przed siewem i pogłównie, w fazie strzelania w źdźbło.

TEMAT: AGROWECHNIKA KUKURYDZY.

Kierunek uprawy i zasięg geograficzny zależy od czynnika termicznego. 25% udział kolb w kiszonce. Znaczenie gospodarcze kukurydzy cukrowej jest głównie jako rośliny warzywnej do celów jadalnych do produkcji pop-cornu.

Wymaganie klimatyczne i glebowe: #jest rośliną ciepłolubną i światłolubną, #przymrozki wiosenne i chłody hamują wzrost, #przymrozki jesienne pogarszają jakość plonu, #na wyprodukowanie dużej ilości masy kukurydza potrzebuje dużo wody, ok. 250l w ciągu wegetacji, #w technologii ziarnowej kukurydza wymaga gleb dobrych…………., #na kiszonkę gleby gorsze np. klasy IVB, #na glebach piaszczystych, suchych, zimnych, ciężkich zawodzi.

Stanowisko w zmianowaniu: #w uprawie ziarnowej zaleca się umieszczać po dobrych przedplonach np. okopowych lub strączkowych, #w uprawie silosowej można uprawiać po zbożach, #na połud. kraju można uprawiać w plonie wtórnym po mieszankach pastewnych ozimych-z gryką ozimą.

Na ogół wartość zielonki jest mniejsza.

Uprawa roli: #jak każde zboże jare uprawia się na orce przedzimowej 25-30cm, #wiosną wczesne zruszenie płytkiej warstwy gleby do 10cm kultywatorem, agregatem.

Nawożenie kukurydzy: na wytworzenie 100 kg ziarna i słomy kukurydza zużywa: N 2,9 kg, K2O 3,3 kg, P2O5 1,3 kg, CaO 0,8kg, MgO 0,9 kg. W porównaniu do innych zbóż pobiera więcej azotu i potasu. Potrzeby pokarmowe kukurydzy: w pełni pokrywają dawki N 120-150 kg, P2O5 120-150 kg, K2O 100-110 kg. W uprawie na kiszonkę dawki fosforu mogą być mniejsze 60-80 kg. Przy zachowaniu stosunku do N i K2O 1:1:1. Najlepszą formą N jest mocznik i siarczan amonu na glebach zakwaszonych. Dawki dzielimy na glebach słabszych-przed siewem i pogłównie, w fazie strzelania w źdźbło. Najlepiej pogłównie stosować saletrę amonową, saletrzak. Nawozy fosforowe i potasowe dajemy jesienią. Z nawozów organicznych dobrze wykorzystują gnojowicę, można jej dać do 180 m3/ha - stosuje się wówczas mniejsze dawki azotu i fosforu lecz nie mniejsze dawki potasu.

Siew kuku.: #w glebę ogrzana w temp. min 13C, #20 IV-10 V( przy zakwitaniu porzeczki, czereśni), # głębokość 4-8cm.

Optymalna obsada: #na ziarno 80tys/ha, #na silos 100tys/ha, # przy użytkowaniu zielonkawym można siać nieco głębiej, # wysiewamy ziarno zaprawione zaprawami grzybobójczymi, dobrze odstraszającymi ptaki, #siew siewnikiem punktowym w rozstawie 70-80cm w technologii ziarnowej, a 60-70 na silos, # na 1ha przypada 20-40 kg ziarna o MTZ 300-350g.

Pielęgnowanie: # kukurydzę można bronować nawet w czasie wschodów bronami lekkimi, #w fazie 3-4 liści bronami ciężkimi, #zaleca się opielać międzyrzędzia do czasu ich zakrycia przez liście w miarę wzrostu roślin, #zalecane stosowanie herbicydów przeciwko chwastom dwu i jednoliściennym (uciążliwe chwasty prosowe), #ze szkodników zwalczania chemicznego mogą wymagać drutowce, omastnica prosowianka, ploniarka zbożowa, #w czasie wschodów i dojrzewania należy chronić kuku przed ptakami.

Zbiór kuku: #w technologii ziarnowej zbiera się w dojrzałości pełnej przy wilgotności ziarna 30-40%wody, #w uprawie na kiszonkę w dojrzałości wczesnowoskowej ziarna, #do zbioru stosuje się specjalne maszyny żniwne.

TEMAT: ROŚLINY OKOPOWE

ZIEMNIAK. Wymagania klimatyczne i glebowe. Pochodzi z terenów górzystych o dużej wilgotności. Łatwo dostosowuje się do warunków klimatycznych. 70-170 dni trwa jego okres wegetacji. Temp: Łęciny obumierają w temp. niższej niż 1,5C, bulwy w od +0,7do -1,7C, znoszą krótkotrwałe temp. do -3C. Kiełkowanie bulw w 8-10C, optymalne do wiązania bulw 15-20C. Najszybszy wzrost ma miejsce w temp. 24C w dzień, 14C w nocy. Woda: Największe plony przy 800 mm opadów, współczynnik transpiracji 280-500mm. Potrzeby wodne są małe, do kwitnienia też małe. Potem zapotrzebowanie wzrasta. Dla odmian późnych VII-VIII to okres krytyczny. Opady korzystnie wpływają na rozwój bulw, ciepła pogoda sprzyja rozwojowi zarazy. W dojrzewaniu potrzebne są mniejsze opady. Ziemniak jest wytrzymały na posuszę, potem przy odpowied. wodzie wznawia rozwój, ale bulwy są gorsze i mają mniej skrobi. Deszczowanie powoduje wzrost plonu o 20-30%. Gleba: przewiewne, pulchne, zawierające dużo tlenu, ziemniak jest odporny na zakwaszenie. Przy wyższym pH gleby są korzystne warunki do porażenia parchem zwykłym. Dobrze znosi stanowiska po sobie. U nas przychodzi po życie, pszenżycie, korzystne są poplony ścierniskowe, trawy nasienne, poplony ozime, rośl motylkowe. Po wczesnych ziemniakach uprawia się rzepak ozimy, buraki i zboża. Wymagają gleby głęboko spulchnionej, o dobrej strukturze. Orka przedzimową przyorujemy nawozy P i K. Wiosną pole powinno być wyrównane przez brony i wał strunowy.

Potrzeby pokarmowe ziemn. na wytworzenie 1t bulw: N 4,8 kg, P2O5 2,2 kg, K2O 9kg, CaO 3,2kg, MgO 0,7kg.

Potrzeby nawozowe w kg/ha:

	Jadalne(plon 250)	Przemysłowe(200)	Przemysłowe(300)	Na sadzonki(200)
N	100-110	70-80	100-120	80-90
P2O5	60-80	50-70	80-100	60-80
K2O	110-150	120-160	90-130	90-130

Nawozy P i K, obornik 25-30 t/ha jesienią. Nawozy P-superfosfat potrójny, pojedynczy.

Nawozy K-siarczan potasu, sól potasowa jesienią, bo chlor jest wypłukiwany i zmniejsza porażanie wirusem liściozwoju. Nawożenie N-saletra amonowa, mocznik, siarczan amonu (gdy gleba nie jest kwaśna) przed sadzeniem.

Termin sadzenia: #koniec I, II dekada kwietnia. #wielkość sadzeniaka 50-60g tj. o śred 30-60mm. #rozstaw rzędów 65-75 cm. #zagęszczenie roślin na jedn. powierzchni 40-60tys/ha. # odstępy między roślinami w rzędach 25-40cm. #głębokość sadzenia 0-2cm poniżej powierzchni gruntu. Sposoby sadzenia: -pod łopatę(na płaski), -pod pług, -pod znacznik, -pod dołownik, -sadzarką mechaniczną. Ziemniaki są wrażliwe na zakażenie.

Pielęgnacja mechaniczna: #po posadzeniu-obredlanie płytkie. #po 8-10dniach-obredlanie głębokie. #po kolejnych 2-3dniach-bronowanie. #ok 7dni przed wschodami obredlanie głębokie do 15cm. #gdy kiełki są 2-3cm pod powierzchnią-bronowanie. #po wschodach opielanie mechan. #gdy wys rośl ok. 15cm-bronowanie. #przed zakryciem międzyrzędzi-obredlanie b.głębokie.

Zbiór ziemniak.-sposoby: #ręcznie przy użycie 3 zębnej motyki lub w uprawie na płasko. #łopaty. #ręcznie z zastosowaniem koparek gwieździstych lub elewatorowych. #kombajnem ziemniaczanym.

Przechowywanie: straty: X-IV to 10-14%; VI to 40%. Straty powoduje ubytek wody, sucha i mokra zgnilizna. Przechowuje się w kopcach (mat izolacyjnym jest słoma zwłasz. żytnia) i w przechowalniach.

TEMAT: ROŚLINY KORZENIOWE

1. BURAKI CUKROWE

# wywodzą się z basenu M. Śródziemnego

# łatwo krzyżują się

# charakt. Się polimorfizmem korzeni

# pierwsza cukrownia powstała w Konarach

# używano kłębów wieloletnich

# po II w. św. Zaczęto produkować kłębki jednokiełkowe

# produkcja cukru z buraków stanowi 30% w skali światowej

# największymi producentami są: Niemcy, Francja, Polska, Egipt, USA, Irak

# zbiór korzeni ok. 40t/ha

# najintensywniejszy przyrost jest od czerwca

# zawartość cukru zwiększa się latem

Wymagania klimatyczne: #12-16 st.C -największe temp. #w glebie korzeń jest mało wrażliwy na przymrozki

Wymagania glebowe:

# żyzne gleby, odmian obojętnych

# przy polonie korzeni 50 to pobiera 420 kg N, 145 P2O5, 530 K2O

# podstawowym nawozem jest obornik 30-40t/ha NPK: 1:0,5:1,2

100-120 N, 20-100 P2O5, 60-140 K2O

# hodowla idzie w kierunku cukrowym (wyst. Zawartość cukru) plennym(duża masa korzeni) pośrednim

# najczęściej uprawiać po pszenicy i jęczmieniu

# mat. Siewnym są kłębki wielonasienne, genetycznie jednonasienne 10-14g i jednonasiennie otoczkowane 20-60g

# w produkcji zdolność kiełkowania wynosi od 20-80%

# najwyższą wartość nasienną mają kiełki jednokiełkowe o większej średnicy

# jedna jednostka zawiera ok. 1000 nasion

# wysiewa się ok. 2,5kg, w niędzyrzędziach ok. 45cm i w odległości 9-18cm

# pielęgnacja mechaniczna i chemiczna

# choroby: cheościk burakowy, mączniak właściwy i rzekomy, wirusowe (żółtaczka, kędzierzawka itp.)

# szkodniki: mszyce buraka, pchełka, smietka ćwiklanka, drutowce

# zbiór: jedno-, dwu-, wieloetapowy

# produkcja nasienna: *dwuletnia *jednofazowa (siejemy w sierpniu i po przezimowaniu w polu na drugi rok wyrasta pęd genetyczny)

# obsada na ha wynosi 80tys

# cykoria zmniejsza populację mętwiska buraczanego

TAMAT: ROŚLINY OLEISTE

1.RZEPAK - jest podstawową rośliną oleistą, głównie f. ozima. stanowi on w oprawie roślin oleistych ok..95%. olej wyk. Jest na cele jadalne, techniczne, napędowe- rzepak ozimy. W Wlkp ok.65tys ha. Większa ilość rzepaku jego uprawia się gdy f. ozima wymarza.

Zalety rzepaku ozimego:

# wysoki poziom plonowania ok.5t/ha

# duża koncentracja oleju w nasionach ok.45%

# prosta technologia pozyskiwania oleju z nasion, białko 40-45%

# duża wartość pastewna makuchów i śrut

# duża wartość płodozmianowa dla zbóż

# duża dynamika wzrostu i rozwoju wiosennego

# niski koszt kwalifikowanych nasion siewnych

# pełna mechanizacja technologii upraw

# posada walory rośliny towarowej

Wady:

# duże wymagania glebowe tj. pszenica

# mała zimotrwałość

# konieczność starannego przygotowania pola do siewu- siew do 20-25 VIII w Wlkp.

# nierówne wschody przy płytkim siewie 1,5-2cm w przesuszoną rolę

# ujemna reakcja na uproszczoną uprawę

# wysoki koszt nawożenia i ochrony

# długi okres wegetacji 11m-cy

# klasyczna uprawa roli np. pożniwne, orka średnia zagregatowana np.płużie

# siew w rozstawie zewnętrznej 20-25cm, ok.100nasion/m2

# nawożenie makro i mikroelementami, NPK, S, Mg

# utrzymywanie plantacji wolnej od chwastów

Wymagania glebowe i klimatyczne:

# suma rocznych opadów 600-700mm -korzystnie na plon wpływają drobne opady w okresie kwitnienia

# wrażliwy na suszę w okresie kiełkowania oraz w okresie wiosenno-letnim

# szczególnie wrażliwy w końcu zimy-luty gdy się rozhartowuje

# rz. ozimy bardzo dobry na ziarno

# wrażliwy na zalewanie wodą i wysuszanie przez mrozne wiatry

# gleby kompleksu bdb i dobrego II-III i żytnego dobrego IV B

# optymalne pH od 5,1-6,5

Agrotechnika:

# najlepszym przedplonem są rośliny wcześniej schodzące z pola- groch siewny, koniczyna czerwona, lucerna zaorana po I pokosie, ziemniaki wczesne, oz. i jar. mieszanki pastewne

# słabe przedplony to jęczmień oz.i żyto oz.

# w Polsce ok.3/4 powierzchni rzepaku sieje się po zbożach

# nie nadaje się pszenica jara i owies co pózno schodzą z pola

# rzepak jest dobrym przedplonem dla zbóż głównie pszenicy i jęczmienia

100kg nasion rzepaku i słoma gromadzi dużo skł. odżywczych: ok.7kg N, 3kg P2O5, 9,5 K2O, 5,2 Ca, 3,2 MgO, 6,2 SO3, 0,7 Na.

# najintensywniej pobiera składniki w fazie pąkowania i kwitnienia

Nawozy stosowane doglebowo i dolistnie:

# jesienią przedsiewnie nawozy fosforanowo-potasowe, z małą dawką N nie więcej niż 40kg

# N pogłównie wiosną od 80-100kg w 2dawkach: na przedwiośnie i w początku pączkowania

# mocznik dolistnie

# zródłem siarki może być gips lub siarczan magnezu MgSO4- dolistnie

# obornik jest bardzo rzadko stosowany, czasem stosowana gnojowica

# mat. siewny w stopniu oryginału

# wrażliwy na termin siewu- opóznienie o tydzień powoduje niższy plon

# siew wąskorzędowy 12-15cm, przy ryzyku chorób zalewowych jest wysiew na 20-25cm

# ilość wysiewu powinna zapewnić wzrost ok.80-120 roślin/m2 tj. 4-8kg nasion/ha

# siew płytki 1-2cm

# wiosenne zagęszczenie <50roślin, zbiór <40roślin/M2

# przy siewie wąskorzędowym stosuje się pielęgnację chemiczną

# bronowanie mechaniczne ogranicza się na plantacjach uszkodzonych przez mrozy

# herbicydy wiosną- nalistne

# najgrozniejsze choroby to samosiewy zbóż, przytulia czepna, rumianowate, gwiazdnica pospolita

# przy siewie szerokorzędowym opryskanie jesienią i wiosną

# szkodliwe owady: pchełki ziemne i rzepakowe, chowacz galarówek, śmietka kapuścianka

# szkodniki łodygowe- chowacz brukwiaczek, słodyszek rzepakowy

# choroby: sucha zgnilizna kapustnych, czerń krzyżowych

Zbiór:

# dojrzewa w I połowie lipca

# zbiór najczęściej jednoetapowy w dojrzałości pełnej ok.20% wody, brunatne nasiona

# desykację można wykonać gdy plantacja dojrzewa nierówno, jest ulęgnięta

# zbiór II etapowy- w pełni dojrzałości technicznej na ściernisku ok.40, zbiór kombajnem, zawartość wody ok.10%

# normatywna zawartość wody ok.13%

TEMAT: ROŚLINY WŁÓKNISTE

1. LEN

Wymagania klimatyczne i glebowe

# jest rośliną umiarkowaną. Wymaga stosunkowo mało ciepła, dużo wody, roślina dnia długiego. Potrzebuje 400-430g wody na wytworzenie 1kg s.m. okresem krytycznym jest faza formowania łodygi. W fazie dojrzewania potrzebuje wody mniej. Udaje się dobrze w rejonach o rocznej sumie opadów 600-650mm, w okresie wegetacji 50-150mm opadów.

# najbardziej odpowiednie do uprawy w Europie są obszary wybrzeża morza Pn i Bałtyku Polski- Pogórze Karpackie, Sudeckie, do wysokości 600m n.p.m.

# kiełkuje w temp. 4st.C. znosi przymrozki do -4st.C. optymalna temp. wzrostu od wschodów do kwitnienia 16-20st.C

# len wymaga roli uprawnej, nie zachwaszczonej. Odpowiadają mu gleby min., o wys.kulturze o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym kompleksieżytniego bdb, pszennego db. Nie udaje się na torfach, czarnoziemach, ciężkich madach.

# jedynym kryteriumobecnie uprawianych odmian lnu jest barwa kwiatów- białe i niebieskio kwitnące.

# w hodowli odmian dąży się do zwiększenia odporności na choroby grzybowe, jakość słomy

Agrotechnika lnu:

# najlepszym przedplonem są rośliny okopowe na oborniku. Głównie uprawia się po ziemniakach, po dobrze udanej koniczynie czerwonej. Wylęganiu zapobiegamy zwiększeniem nawożenia azotowego

# stanowisko po zbożach jest odpowiednie na żyznych glebach. Nie należy oprawiać po sobie

Uprawa gleby- podobna jak przy zbożach jarych.

Potrzeby nawozowe- większe od wymagań pokarmowych z powodu małej zdolności pobierania składników, krótkiego okresu intensywnego pobierania skł. odżywczych.

Nawożenie mineralne:

# 20-50kg N z zależności od zawartości próchnicy- jak powyżej 1% to wyższa dawka

# nawożenie P2O5 80kg

# K2O 140kg

Z mikroelementów ważnym jest bor, bo przy jego braku żółkną wierzchołki łodyg, zamierają wierzchołki wzrostu- 0,4-0,7kg/ha.

Do siewu nasiona zdrowe i czyste, również zaprawione

# siew zalewa się w połowie siewu zbóż jerych, co w środkowej Polsce wypada w I połowę kwietnia

# siew płytki na 1-2cm

# norma 120-140nasion/ha

# wąskie rzędy 8-10cm

# na plantacjach nasiennych w szerszym rozstawie, co 25cm

Pielęgnowanie plantacji lnu rozpoczyna się tuż po siewie

# wałem igłowym, pielęgnowanie ręczne lub zwalczanie chwastów herbicydami w fazie jodełki.

Można też dokarmiać dolistnie 12% roztworem mocznika. W fazie pączkowania i kwitnienia należy zwrócić uwagę na wciorniastko(?) lnowego

Zbiór lnu najczęściej w fazie dojrzałości zielonej, przy wylęganiu plantacji, a przy jednoczesnej uprawie na nawóz w fazie dojrzewania mleczno-żółtej.

Słomę rozściela się na 1-2dni aby stężniała. Wysuszoną wiąże się w snopki. W obrocie jest słoma roszona- do zbioru używa się kombajnu, który wyrywa od ziarniaków słomę i rozściela ją.

Wartość surowca:

# długość techniczna słomy min.43cm

# wilgotność słomy do 20%

# ok.65% roślin w kolorze żółtym

2. KONOPIE- najczęściej uprawia się w Azji Śr., w starożytnej kulturze jako roślinę leczniczą i narkotyczną. Największy rozwój konopi w Europie przypadł na XVIIw.- włókno do wyposażenia żaglówek. W XXw. W Europie konopie wróciły do uprawy podczas I w. św. po wojnie uprawa stopniowo zmniejszyła się. Teraz uprawia się ok.1000ha. uprawiana dla odstraszenia szkodników, hamuje, pobiera metale ciężkie, sprowadzone do produkcji karoserii samochodowej- zamiast blachy. Jest interesującą rośliną oleistą.

KONICZYNA CZERWONA

W Europie pojawiła się w XVI w, pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego.

Powstałe ekotypy tej rośliny zróżnicowane są formą wczesności, dojrzewania, kośnością - jedno i dwu kośne.

Z rolniczego punktu widzenia większe znaczenie mają 3 odmiany botaniczne:

- varietas sativum - koniczyna czerwona uprawna

- v.spontarlum - łąkowa

- v.ekspansum - amerykańska

Koniczyna czerwona uprawna daje większy plon wartościowej paszy i ma największe znaczenie gospodarcze. Ta odmiana botaniczna dzieli się na pododmiany wcześniej dające 2-3 pokosów.

Koniczyna czerwona łąkowa - wyst w naturalnych środowiskach łąkowych, posiada słabsze ulistnienie, mniejszą wartość użytkową.

Kierunki hodowli koniczyny czerwonej - dąży się do otrzymania odmian zimotrwałych, dobrze odrastających, dających 3 pokosy, odmian opornych na choroby i szkodniki.

Obecnie w uprawie odmiany diploidalne i tetraploidalne - wszystkie 2-3 kośne, raspa 1 kośna. Tetraploidalne mają bujniejszy wzrost, wyższy plon zielonej masy, większą zawartość białka, niższy plon nasion.

Agrotechnika przy uprawie na paszę:

- - przedplon - najczęściej wysiewa się roślinę ochronną, zboża jare - jęczmień, owies, zbierane na zielonkę, dobrym przedplonem rośliny okopowe

- nie powinno siać się jej częściej po sobie niż co 5 lat ( wykoniczynnienie)

Nawożenie:

- wapnowanie - wykonać je pod przedplon

- nawozy fosforowe i potasowe wprowadzać w czasie orki zimowej

- dawki nawozów w I roku użytkowania koniczyny czerw.powinny być większe o 50% jak pod zboża, w II r użytkowania zaleca się dawać 60-80 kg P2O5, 80-120 kg K2O

- można stosować nawożenie uzupełniające w postaci Boraksu - zaleca się 10-20 kg/ha, czy nawożenie molipolenem

Materiał siewny i siew:

- jak materiał siewny 2 czy 3 klasy należy zwiększać normę wysiewu. Wiąże się to min z większym udziałem nasion twardych i gorszym kiełkowaniem

- zaprawianie nasion nitraginą

- rośliny ochronne - krótki okres wegetacji, słabe ulistnienie, małe wymagania wodne ( nie nadają się jako rośliny podp.zboża ozime)

- można wsiewać w roślinę ochronną następ.sposobami:

• Siew jednoczesny, ale rozdzielny - najpierw roślinę ochronną co 20 cm, a potem rośliny chronione

• Siew jednoczesny - mieszanka nasion koniczyny czerwonej z rośliną ochronną

• Wysiew koniczyny w roślinę ochronna mającą 3-4 liści

Najkorzystniejszy jest sposób I.

- w siewie czystym zaleca się wówczas, gdy siejemy latem

- rozstawa 11-22 cm, w siewie czystym8-20 kg na głębokość 1-1,5 cm

Pielęgnacja:

- zwalczanie chwastów herbicydami najwcześniej w fazie 1 liścienia wykształconego przez koniczynę, 2-3 liści wykształconych przez rośliny zbożowe

- czasem zwalczanie chorób i szkodników

- koniczyna dobrze znosi ugniatanie szyjek korzeniowych - dobry wypas czy koszenie do końca września, by rośliny mogły odrosnąć

- wypasanie b.umiarkowane, bo może dochodzić do wzdęć

- zabiegi pielęgnacyjne wiosną - przy ruszaniu wegetacji, po zastosowaniu nawożenia - bronowanie

Zbiór - w II, III roku zbiera się 2-3 pokosów, zbiór od pączkowania do pełni kwitnienia.

Suszenia - po pokosach powoduje 40-50 % strat. Lepiej podsuszać na polu, a dosuszanie w gospodarstwach przez zimne powietrze.

- siano nie powinno mieć więcej niż 15% wody

- z zielonki koniczyny można sporządzić kiszonki lub sianokiszonki

- można też przerabiać na susz

W uprawie polowej spotyka się czasem koniczyny z trawami:

- z życicą trwałą 8 kg koniczyny - 10 kg życicy

- z kostrzewą łąkową 8 kg koniczyny - 10 kg życicy

- z tymotką 8kg koniczyny - 6 kg tymotki

Produkcja nasienna koniczyny czerwonej i wszystkich pozostałych roślin motylkowych ze względu na obcozapylenie przez owady uzależniona jest od przebiegu pogody, który determinuje oblot owadów. Najskuteczniejszymi zapylaczami są trzmiele.

Plonowanie czy plon nasion jest b.zmienny zależy od: przebiegu pogody, oblotu przez owady - przy uprawie na nasiona plony nasion są gorsze, gdy plantacje znajdują się zdala od sadów.

W uprawie na zielonkę nawożenie potasowe i fosforowe zbliżone.

Przy uprawie na nasiona 5-10 kg wysiewu, w rozstawie 20 cm, ważne - sprząta się nasiona z drugiego pokosu. Zbiór kombajnem, czasem desykacja.

LUCERNA SIEWNA I MIESZAŃCOWA

- siane w celu poprawienia wartości paszowej, zwiększania strawności, zwiększenia udziału w plonie 2-3 pokosów

- bierną cechą polskich odmian jest niska produkcja nasion

- w uprawie na paszę wymaga starannego odchwaszczania z perzu, rdestu, szczególnie z chwastów wieloletnich

- przy intensywnym użytkowaniu lucernę uprawia się 2-3 lat, przy mniejszych pokosach 3-4 lat

- najwyższe plony w ciągu 3 lat

Nawożenie:

- wapnowanie pod roślinę przedplonowi rok wcześniej

- w dalszych latach nie zaleca się nawożenia N

- P2O5 30-60 kg/ha, K2O 100-120 kg/ha

Materiał siewny i siew:

- bezpośrednio przed siewem zaprawia się nasiona współżyjącą z roślinami lucerny nitraginą

- termin wiosenny od poł IV- do poł V bez rośliny lub z rośliną ochronną

- letni siew od VI do poł VII bez rośliny ochronnej

- lucerna w odróżnieniu od koniczyny czerwonej jest bardzo wrażliwa na brak światła

- najlepiej plonuje w pełni kwitnienia

- najlepszą formą siewu w roślinę ochronną jest jednoczesny wysiew w dwóch przejazdach nasion pierwszej rośliny

- rozstawa rzędów 10-20 cm, ilość nasion wiosną 10-15 kg, latem 15-20 kg, głębokość ok. 1cm - 1,5 cm

Pielęgnacja: jest rośliną wrażliwą na zaskorupienie gleby. Zaleca się stosowanie wału kolczatki, a roślinę ochronną powinno się kosić przy dobrej pogodzie, nie deszczowej.

Zbiór:

- lucerna wydaje 3-5 pokosów

- intensywne użytkowanie decyduje o wielkości plonu, trwałości i jakości

- 4-5 pokosów skracają trwałość plantacji do 2 lat

- sposoby zbiorów kosiarką listwową

- wysokość koszenia od 4-6 cm

Użytkowanie lucerny w formie zielonki, siana, sianokiszonki, suszu.

Wymagania klimatyczne - produkcja nasienna:

- w Polsce są raczej dość trudno spełniane, stąd też jest raczej dążenie do prod.mat.siewnego w krajach obcych

- są rejony o warunkach korzystnych - rejon powiatu niecholskiego, pogranicze świętokrzyskie, Lubelszczyzna, okol. Opola

- przy uprawie na nasiona najlepsze są płytkie rędziny

- nie pożądane zbyt żyzne gleby - zbyt wielki przyrost masy

Wysiew i zbiór:

- wysiew i zbiór przy uprawie na nasiona 4-6 kg

- rozstawa 30-40 cm

- na nasiona zbieramy drugi pokos

- zbiór przy 60-70% strąków brązowiejących lub czerniejących

- można przyspieszyć przez desykację

- zbiór jednoetapowy kombajnem

- plon od 50-400 kg nasion z ha

ROŚLINY STRĄCZKOWE

1.Warunki klimatyczne, wodne i glebowe, rejony upraw roślin strączkowych:

- wymagania klimatyczne tych roślin są zróżnicowane,

- gatunki z plemienia wykowatych, łubiny wymagania termiczne mają stosunkowo małe, kiełkują w temp.0-5oC, znoszą krótkotrwałe przymrozki, po wschodach nawet do -8oC łubin, bobik; groch, wyka -5oC; wyka kosmata jako forma ozima do -15oC. Niskie temp.w okresie kiełkowania i wschodów umożliwiają roślinom przejście prawidłowego procesu jarowizacji, bobik źle znosi upały

- roślinami ciepłolubnymi są soja i fasola, nasiona ich dobrze kiełkują w temp. 10-15oC, soja uszkodzona przez przymrozki ma wysokie wymagania termiczne w czasie wschodów i w czasie kwitnienia, w temp poniżej 10oC soja nie kwitnie, a dłużej trwająca temp.w tej fazie opóźniają kwitnienie, soja mniej ciepła potrzebuje w fazie dojrzewania. Takie potrzeby cieplne ograniczają uprawę soi w naszej strefie klimatycznej. Najkorzystniejszymi rejonami uprawy soi i fasoli jest Polska Pd-wsch, region lubusko-dolnośląski

- fasola wielokwiatowa lepiej znosi niskie temp

- rośliny z plemienia wykowatych, łubin wąskolistny i fasola wielokwiatowa są roślinami dnia długiego

- łubin żółty wykazuje słabą reakcję rośliny dnia długiego

-łubin biały i fasola zwyczajna nie wykazują reakcji na dł.dnia

- soja jest rośliną dnia krótkiego, sieje się późno

- największe zapotrzebowanie na wodę roślin strączkowych przypada w okresie od pączkowania do zawiązywania strąków

- brak opadów może doprowadzić do zrzucania zawiązków kwiatowych

- nadmiar do przedłużania wegetacji, zwiększania porażenia przez choroby grzybowe

- w okresie kiełkowania dużą wrażliwość na choroby grzybowe wykazuję soja, łubiny, w późniejszym okresie soja odporna na suszę, bo ma dobry system korzeniowy, odpowiednie nastawienie liści na promienie słoneczne

- soja w nasionach ma nagromadzone dużo energii, 1 kg nasion ma ok. 4000 kalorii - duża wartość biologiczna 1 kg soi, to tj.2kg mięsa wołowego

- warunki klimatyczne nie ograniczają uprawy grochu w Polsce

- bobik ma duże potrzeby wodne, powinien być uprawiany w pasie nadmorskim, w rejonach pogórskich i górskich

- łubin żółty i biały plonują najlepiej w środkowej i Pd-zach Pl

- łubin wąskolistny na terenie całego kraju, inne rejony w Pl PN-wsch

- najlepsze rejony na uprawę fasoli w Pd Pl, Kujawach

Wymagania glebowe:

- największe bobik - wymaga gleb żyznych, przewiewnych, bogatych w skł.pokarmowe, kompleksu żytniego tj. łubin biały, gryka siewna i fasola

- łubin wąskolistny i peluszki dobrze plonują na glebach średnio zwięzłych - do żytniego dobrego

- łubin żółty i wyka kosmata mają najmniejsze wymagania glebowe - najlepsze na kompleksie żytnim do żytniego słabego, niższe pH gleby do poniżej 5,5, nie znosi o odczynie obojętnym

2. Kierunki hodowli odmian:

- groch - hodowla idzie w kierunku modyfikacji liści i łodyg, wyprowadzenie odmian wąsatych, średnio łodygowych, o dł. Łodyg 70-90cm, specjalizacja odmian z przeznaczeniem na odmiany pastewne i jadalne, zielony strąk i na zielonkę

- bobik - w uprawie są odmiany tradycyjne i samokończące - w Pl odmiany tradycyjne bobiku nal.do najplenniejszych w Europie, wadą okres wegetacji do 130 dni - wzrasta podatność na choroby grzybowe w latach wilgotnych, stąd hodowla w kierunku odmian samokończących, w kierunku zwiększenia ilości białka

- wyka siewna i pastewna - hodowla w kierunku zwiększenia masy zielonej, ale też zmiejszenia udziału nasion twardych

- łubin - zwiększenia tolerancji na opóźnienie siewu - ternonentralność - przyspieszenie wzrostu we wczesnej fazie rozwojowej, nie pękanie i odpadanie strąków, zdeterminowanie wzrostu - hodowla odmian samokończących się, dążenie do otrzymania odmian o niskiej zawartości alkaloidów

- soja- zwiększenie plonu nasion, ale także hodowla odmian wyżej osadzających strąki

- fasola - w uprawie jest wiele odmian szparagowych, na suche nasiona, otrzymanie odmian karłowych o sztywnych łodygach

3. Agrotechnika roślin strączkowych na nasiona:

Przedplon i uprawa roli:

- na tym samym polu rośl.strącz.nie uprawiamy częściej niż 4-5 lat, najlepiej 3-4 roku po oborniku, unikać stanowiska po roślinach okopowych

- najczęściej uprawiane są po zbożach

- dla fasoli obok grochu w płodozmianie warzywnym dobrym przedplonem kapusta, sałata, pomidor, ogórek, ziemniak

- po zbiorze przedplonu zespół uprawek przedżniwnych z zabiegiem zaprawiania

- wiosną na glebach zwięzłych włókowanie i agregat, na lżejszych bronowanie

- przed zimą nawozy fosforowe i potasowe - wys.dawek fosforu i potasu powinna być uzależniona od zasobności gleby w ten składnik

- gleby kwaśne przed zimą wapnuje się

- nawożenie azotowe - pod niektóre gat.zaleca się dawkę startową azotu 20-30 kg/ha, przy wyjątkowo obficie plonujących odmianach grochy 20-50 kg N przed siewem i pogłównie

- dawki fosforu - P2O5 60-120 kg, K2O 80-200 kg/ha.

4. Materiał siewny i siew

- najwcześniej groch i bobik, ponieważ w czasie kiełkowania bobik potrzebuje dużo wody, a niskie temp.zapewniają pełną jaryzację w krótkim czasie - w marcu, 1 dek IV

- nieco później łubiny, a soję i fasolę od 3 dek IV do 1 dek maja.

- ważną rolę profilaktyczną spełnia zaprawianie nasion przeciwko chorobom grzybowym

5. Normy siewu

Gatunek	L nasion na m2	Kg nasion /ha
Groch -odmiany śr. i dł. Łodygowe -drobnonasienne	75-100	220-280 120-160
Bobik -odm.samokończące	40-60 65-75	200-320
Łubin żółty i wąskolistny Łubin biały	100-125 60-80	120-140 220-260
Wyka siewna Wyka kosmata z żytem	200 20-30	100-160 8-12
Soja	60-100	150-200
Fasola zwyczajna -drobnonasienna -średnionasienna -grubonasienna Fasola wielokwiatowa wilczykowa Fasola wielokwiatowa tyczna	40-50 25-30 25-35 5-6 2	70-200 70-200 70-200 50-120 20-40

6. Optymalna szerokość rzędów: Groch- przy stosowaniu herbicydów 15-20 cm, Pielęgnacja mechaniczna 25-35, Głębokość siewu w cm 6-8; Bobik- przy stos herb 15-25, Piel mech 30-40, Głęb siewu 6-8, Wyka siewna - przy stos herb 15-20, Głęb siewu 5-6, Łub żółty i wąsk.- przy stos herb 15-20, Głęb siewu 3-4, Łub biały- przy stos herb 15-20, Piel mech 25-30, Głęb siewu 4-5, Soja - przy stos herb 20-25, Piel mech 40, Głęb siewu 3-4, Fasola zwyczajna- Piel mech 40-50, Głęb siewu 2-5, Fasola wielokwiatowa- Piel mech 60 na 30, Głęb siewu 2-5, Fasola tyczna - Piel mech 120na 60, Głęb siewu 2-5

7. Pielęgnacja roślin strączkowych:

- rośliny strączkowe rozwijają się stosunkowo wolno, dlatego podatne są na zachwaszczanie

- można bronować przed wschodami najpóźniej w fazie 2-3 liści. Nie wolno bronować w czasie wschodów, aby nie uszkodzić młodych, słabo ukorzenionych roślin

- bronowanie w czasie najmniejszego turgoru roślin

- nie należy także bronować przed wschodami przy zastosowaniu herbicydów doglebowych w przypadku szerszej rozstawy

Ważną częścią pielęgnacji jest zwalczanie chorób i szkodników:

- szczególnie groźne Fusarium - powoduje zamieranie pyłków, źródłem zakażenia są nasiona i gleba

- rdze atakują liście, łodygi i strąki, szczególnie u bobiku i grochu

- spotykane są choroby mozaikowe

- groźną chorobą jest askotykoza - choroba grzybowa

- opadlina liści - u łubinu wąskolistnego

- groźne są antraknozy - atakują łubiny

Szkodniki:

- głównymi są oprzędniki atakujące groch, bobik, łubiny, chrząszcze tych szkodników mogą uszkadzać rośliny, zwalcza się przez zaprawianie nasion i oprysk

- strąkowiec - bobik, groch i fasola

- mszyce na liściach

8. Zbiór roślin strączkowych: W latach wilgotnych dojrzewanie opóźnia się , szczególnie odmian tradycyjnych, które wykształcają pędy boczne - można wyk.desykację

- do zbioru przystępuje się, gdy nasiona zawierają pon. 20% wody, po zbiorze dosuszamy do wilgotności pon.15 %

- zbiór wykonuje się kombajnem jednoetapowo. W przypadku wylegania montuje się podbierak

- w przyp.soji przyrząd tnący ustawia się jak najniżej.

Uprawa: Rośliny strączkowe można uprawiać w mieszankach. Często uprawia się rośliny strączkowe na zielonkę, w wysiewach w siewie czystym i mieszankach: bobik z grochem, owsem, grochem pastewnym, mieszanka łubinu, grochu, wyki siewnej z życicą.

---