PATOLOGIA GINEKOLOGICZNA' 2005
I/ Molekularny schemat procesu nowotworzenia - WYKŁAD
II/ Zasady cytologii ginekologicznej - WYKŁAD
III/ Patologia sromu:
- torbiele - torbiel gruczołu Bartholina, kaszaki,
- zapalenia ropne, grzybicze, kiła, etc,
- liszaj płaski i zanikowy (stan przednowotworowy),
- zmiany rozrostowe - brodawczaki, kłykciny kończyste, rola infekcji HPV (16, 18, 31, 33, 35, 56),
- nowotwory łagodne z przydatków skóry - syringoma, hidradenoma,
- dysplazja (neoplazja) sromu (VIN I, II, III) i nabłonkowe nowotwory złośliwe (carcinoma Boweni, condyloma giganteum, carcinoma planoepitheliale invasivum),
- inne nowotwory - carcinoma basocellulare i melanoma;
- morbus Pageti;
- świąd sromu.
IV/ Patologia pochwy
- torbiele (mezonefroidalne, endometrioidealne, śluzowe), zapalenia, nowotwory łagodne i złośliwe- rzadko,
- zmiana zapalna o charakterze „owrzodzenia tamponowego”.
u małych dziewczynek - sarcoma botrioides - rhabdomyosarcoma embryonale - szybki wzrost i przerzuty),
V/ Szyjka macicy
a/ - tarcza szyjki, zapalenia, rola infekcji HPV, koilocytoza, nadżerki gruczołowe, rodzaje stopniowania dysplazji (neoplazji) , systemy oceny cytologicznej, sposoby szerzenia się raka, wczesna inwazja
b/ kanał - zapalenia, polipy, endometrioza, METAPLAZJA PŁASKONABŁONKOWA, ciąża ekotopowa. Należy pamiętać, że rak płaskonabłonkowy analogiczny do tarczy szyjki macicy rozwija się w metaplastycznie zmienionej błonie śluzowej gruczołów i śluzówce kanału i jest trudniejszy do rozpoznania.
NADŻERKA GRUCZOŁOWA TARCZY SZYJKI MACICY NIE JEST STANEM PRZERAKOWYM.
NOWA DEFINICJA DYSPLAZJI.
- kanał szyjki macicy - rak gruczołowy - śluzowy, endometrioidealny, surowiczy brodawkowaty, jasnokomórkowy, lity (solidum),
W raku gruczołowym śluzowym wyróżniamy typ endocerwikalny z podtypem adenocarcinoma villoglandularis.
VI/ Łożysko - WYKŁAD
VII/ Trzon macicy -
CYKL MIESIĘCZNY -
Cykl miesięczny - fazy: wzrostowa, jajeczkowanie, faza lutealna, zmiany doczesnowe;
Wpływ leków hormonalnych (w tym HTZ) - zwykle ograniczenie rozrostu cewek i decidualizacja podścieliska.
Diagnostyka niepłodności - biopsja endometrium;
Metaplazja - występuje najczęściej w okresie okołomenopauzalnym - płaskonabłonkowa, jasnokomórkowa, rzęskowa, śluzowa, jajowodowa; w rzadkich przypadkach elementy heterologiczne dla jamy macicy -konieczne różnicowanie z nowotworami.
Rozrosty śluzówki macicy - polipy,
rozrost gruczołowy (w polipach i rozlany) - stany przednowotworowe, diagnostyka morfologiczna - cytologiczna i histopatologiczna.
Typy rozrostu śluzówki jamy macicy - prosty i złożony oraz z atypią i bez atypii.
Przyczyny krwawień - ciąża i/lub poronienie w toku, polipy, zapalenia, rozrost gruczołowy, zapalenia (najczęściej dotyczą zmian polipowatych, mięśniaków . Zapalenia o charakterze rozlanym jako wykładnik ogólnoustrojowego procesu są rzadkie), obecność mięśniaków podśluzówkowych, rak i u kobiet starszych nowotwory złośliwe nienabłonkowe i mieszane. W przypadku każdego krwawienia każdorazowo wykluczyć raka.
Gruczolistość - endometrioza -teorie powstawania - migracja komórek błony śluzowej i/lub podścieliska przez przemieszczenie mechaniczne bądź drogą krwi oraz metaplazja. Rola układu immunologicznego. Gruczolistość wewnętrzna i zewnętrzna.
Rak endometrium 80% ma utkanie endometrioidalne, tzn. złośliwe cewy i niezłośliwe podścielisko, pozostałe typy - jasnokomórkowy, z metaplazją płaską, adenosquamosum, lity, kostkowo-gruczołowy (ten typ częściej występuje w śluzówce kanału szyjki macicy).
Szerzenie się nowotworu, występowanie; postać raka systemowego z współobecnością raka w jajnikach oraz w jelicie grubym.
Inne nowotwory trzonu macicy -
A/ Mięśniak gładkokomórkowy - umiejscowienie i objawy; podtypy mięśniaka: lipoleiomyoma, angioleiomyoma, bizzare,
MIĘŚNIAK O ZWIĘKSZONEJ LICZBIE MITOZ - różnicowanie z mięsakiem do 15 mitoz/10 HPF), leiomyoma epithelioides (różnicowanie z mięsakiem), leiomyoma cum invasione vasorum, leiomyomatosis intravenosa.
Mięśniakowatość okolicy miednicy mniejszej.
Nowotwory potencjalnie złośliwe - kryteria - mitozy, ogniska martwicy i komórki martwicze (nie mylić z apoptozą), zatory z komórek guza w naczyniach, wielkość, atypia cytologiczna.
B/ Nowotwory stromalne - guzek stromalny (nodulus stromalis), sarcoma stromale LOW grade (posiada receptory progesteronowe) i HIGH grade. Główne kryterium - indeks mitotyczny.
C/ Złośliwe nowotwory mezodermalne (müllerowskie) - adenosarcoma, carcinofibroma, carcinosarcoma (z elementami homologicznymi i heterologicznymi).
VIII/ Jajowód - zapalenia ropne i przewlekłe, gruźlica, wodniak jajowodu, endometrioza, salpingitis istchmica nodosa, torbiele surowicze okołojajowodowe, ciąża ektopiczna. W obrębie jajowodu i więzadła szerokiego zmiany o charakterze - adrenal rest (i podobne).
IX/ Jajnik -
torbiele - prosta, pęcherzykowa (także z cechami luteinizacji komórek), ciałka żółtego. Policystyczna choroba jajników. Pregnancy luteoma (luteoma gravidarum). Torbiele czekoladowe krwotoczne (najczęściej pochodzenia endometrioidalnego - różnicowanie z ciałkiem żółtym krwotocznym.
Inne zmiany wsteczne - zwapnienia oraz skręcenie szypuły jajnika i zawał czerwony.
Zapalenie - bakteryjne, wywoł. Actinomycosis, gruźlicze, ect.
Zmiany podścieliskowe - rozrost stromalny, hypertekoza, masywny obrzęk, fibromatoza, rozrost komórek wnękowych.
NOWOTWORY JAJNIKA
1/ Nabłonkowo-podścieliskowe
- surowicze,
- śluzowe (typ jelitowy i typ szyjki macicy),
- endometrioidealne,
- jasnokomórkowe,
- z nabłonka przejściowego (brennerowskie),
- inne.
Podział - adenoma (mogą być komórki zmiany w płynach wysiękowych), borderline tumors (guzy graniczne), carcinoma.
Kryteria guzów granicznych i raków (potwierdzone przez badania genetyczne i molekularne):
Graniczne - małego i średniego stopnia atypia cytologiczna, wielowarstwowość, figury podziału, mikroinwazja, implanty.
Raki - cecha decydująca - inwazja podścieliska > 10 mm2, liczne zwapnienia. Obecność zmian na powierzchni zewnętrznej jajnika.
Zmiany towarzyszące:
Guzy surowicze - zwapnienia,
Guzy śluzowe - pseudomyxoma peritonei,
Zmiany surowicze torbielowate - częściej mają charakter jednokomorowy, z obecnością palczastych, brodawczakowatych wyrośli na powierzchni wewnętrznej;
Guzy śluzowe są najczęściej wielotorbielowate.
2/ Guzy zarodkowe:
- dysgerminoma, Yolk sac tumor, carcinoma embryonale, polyembryoma, chorioncarcinoma,
Teratoma maturum ( zwrócić uwagę na struma ovarii i carcinoid), teratoma immaturum.
3/ Guzy sznurów płciowych i podścieliska oraz „steroid cell tumors): granulosa cell tumor (folliculoma), fibrothecoma group (fibroma, thecoma, sclerosing stromal tumour, guzy stromalne z elementami sznurów płciowych),
Sertoli - stromal cell tumor (Sertoli, Sertoli-Leydig, inne). Steroid cell tumor.
Inne pierwotne guzy - gonadoblastoma, niesklasyfikowane, Wolffian-tumor, haemangiona, leiomyoma, carcinoma microcellulare, adenomatoid tumor.
4/ Guzy przerzutowe - guz Krukenberga (żołądek i drogi żółciowe),
X/ Rzadkie zmiany surowicze, śluzowe i endometrioidealne - w obrębie miednicy.