ŚRODKI TARYFOWE

Cło - opłata pobierana przez państwo od przywozu, wywozu i przewozu towarów w momencie przekraczania granicy celnej, a więc jest to rodzaj podatku zwiększającego cenę towaru i obniżającego jego konkurencyjność na rynku wewnętrznym.

Funkcje ekonomiczne cła:

1. fiskalna - dostarczanie środków do budżetu państwa

2. ochronna - obłożone cłem towary stają się droższe, a więc i mniej konkurencyjne na rynku, dzięki czemu produkcja krajowa jest mniej zagrożona

3. ochrona bilansu płatniczego - oddziaływanie na rozmiary importu; wzrost ceł powoduje podwyżkę cen importowanych towarów i zmniejszenie popytu na nie.

Typy ceł ze względu na kierunek przepływu towaru:

1. importowe - opłaty pobierane przy imporcie danego towaru w celu ochrony produkcji krajowej, ochrony poziomu cen wewnętrznych i dla zwiększenia dochodów państwa

2. eksportowe - pobierane od towarów sprzedawanych za granicę; stosowane w celu ograniczenia wywozu towarów

3. tranzytowe - pobierane od towarów zagranicznych przewożonych przez obszar danego kraju

Cła - znaczenie gospodarcze i motywy wprowadzania:

1. prohibicyjne - zadanie: niedopuszczenie na rynek lub nie wypuszczenie z rynku danego kraju określonego towaru

2. preferencyjne - stosowane wobec krajów uprzywilejowanych

3. ochronne - zabezpieczające produkcję krajową przed konkurencją zagraniczną

4. fiskalne - cel: zwiększenie dochodów budżetu państwa

5. antydumpingowe - nakładane na towary, których oferowana cena jest niższa od cen rynkowych lub kosztów produkcji w kraju eksportującym

ŚRODKI PARATARYFOWE

1. opłaty wyrównawcze - rodzaj obciążenia importu stosowany zamiast lub jako dodatek do normalnych ceł w celu niedopuszczenia do importu danego towaru po cenie niższej od ceny wewnętrznej

2. opłaty fiskalne i specjalne - stosowane wobec towarów, które nie są produkowane w kraju importera, a mają służyć zwiększeniu dochodów budżetowych; dotyczą przede wszystkim towarów o niskiej elastyczności popytu

3. podatek graniczny - szerszy zasięg niż cło; może obejmować wszystkie towary importowane, a jego stawka może mieć stały poziom w odniesieniu do każdego towaru

4. podatki konsumpcyjne (akcyzy) - podatki pośrednie obejmujące towar przy sprzedaży; pobiera się je zarówno od towarów importowanych, jak i krajowych - importer musi zapłacić od razu całą sumę, zaś producent krajowy może uzyskać odroczenie zapłaty

5. subsydia - wsparcie i świadczenia udzielane przez rząd krajowym podmiotom gospodarczym sprzedającym swoje towary za granicą. Przybierają formę różnego rodzaju dopłat, ulg podatkowych, zwrotu ceł itp. Mogą mieć charakter bezpośredni (premie do wielkości eksportu, zwrot części kosztów ponoszonych przez eksportera) oraz pośredni (ulgi i ułatwienia, które prowadzą do obniżenia kosztów eksportera)

6. procedury antydumpingowe

ŚRODKI POZATARYFOWE - te środki (publiczne i prywatne), które powodują taką alokację dóbr i usług podlegających wymianie międzynarodowej oraz zasobów przeznaczonych do ich produkcji, iż w rezultacie ulega ograniczeniu potencjalny dochód światowy.

1. ograniczenia ilościowe - bezpośrednie wyznaczenie przez państwo ilości lub wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie; główny cel: ochrona produkcji krajowej przed konkurencją zagraniczną, poprawa bilansu płatniczego poprzez ograniczenie wydatków dewizowych na import oraz poprawa terms of trade (jeśli dostawcy zagraniczni obniżają ceny w celu dotarcia na rynek wewnętrzny w ramach kontyngentu kosztem innych dostawców)

2. koncesje i licencje importowe lub eksportowe - dokumenty zezwalające na przywóz z zagranicy lub wywóz z kraju określonej ilości towarów; towarzyszą najczęściej ograniczeniom ilościowym i są sposobem ich nadzorowania; wspierają produkcję krajową zagrożoną przez konkurencję zagraniczną, chronią bilans handlowy i przeciwdziałają destrukcji rynku wewnętrznego; przy długim okresie stosowania może prowadzić do rozwoju mało efektywnej i drogiej produkcji o niskiej jakości

3. „dobrowolne” ograniczenia eksportu - zobowiązanie kraju eksportującego, że w pewnym okresie jego eksport nie przekroczy określonej wielkości; eksporter godzi się na takie rozwiązanie, aby uniknąć ostrzejszych restrykcji importowych; 3 typy: ograniczenia jednostronne, wprowadzone z własnej inicjatywy przez kraj eksportera po dokonaniu analizy sytuacji na rynku odbiorcy, ograniczenia jednostronne wynikające z dwustronnych negocjacji (szantaż ze strony importera), ograniczenia dwustronne - układ wielostronny

4. Normy techniczne i sanitarne - przepisy, które państwo wprowadza w celu ochrony zdrowia i życia ludzi, ochrony środowiska naturalnego oraz spełnienia wymagań technicznych dotyczących towarów; ustalane są w sposób, aby nie przeszkadzały producentom krajowym, ale by były trudne do spełnienia dla konkurentów zagranicznych; są środkiem często stosowanym przez kraje wysoko rozwinięte do dyskryminacji krajów rozwijających się

5. Zakupy rządowe - dokonywane przez rząd, agencje rządowe, instytucje publiczne państwa oraz firmy podlegające silnej regulacji rządowej; dotyczą produktów wytwarzanych w kraju nawet wówczas, gdy są one droższe lub gorszej jakości od importowanych

6. Mechanizm kursów walut - zmiany kursu walutowego wpływają na bilans handlowy, a przez to na całą gospodarkę; dewaluacja - obniżenie kursu walutowego w stosunku do walut obcych lub złota, wywołuje obniżkę cen towarów eksportowych na rynkach zagranicznych w obcych walutach i wzrost cen towarów z importu. Rewaluacja - podwyższenie kursu waluty krajowej, wywołuje wzrost cen w eksporcie wyważonych w walutach obcych, których kursy spadły w stosunku do waluty krajowej.

---