Międzynarodowy podział pracy: asortymentowy wzrost produkcji przekroczył chłonność rynków, pojawiły się trwałe nadwyżki oraz konkurencji m. Społeczny podział pracy w m. podział pracy oraz handel lokalny w wymianę m. Główną siłą napędową był rozwój techniki i technologii. W 2 kategoriach: * statycznych (struktura towarowa i geograficzna dana i niezmienna) * dynamicznych (konieczność zmian, możliwości rozwojowe i potrzeba adaptacji) Czynniki kształtujące: * wewnętrzne (warunki naturalne, demograficzne, osiągnięty poziom rozwoju gospodarczego, warunki nabyte i dziedzictwo przeszłości, zdarzenia nieprzewidywalne) * zewnętrzne (istotniejsze dla krajów małych, oddziaływanie i zewnętrzne impulsy, oddziaływania dodatnie i ujemne)
Gospodarka światowa: system trwałych powiązań ekonomicznyc włączających gosp. Narodowe w procesu o zasięgu globalnym. Ewolucja z postępem technicznym. Zainicjowane powstaniem XV w. systemu gosp. Europejskiej. Komplementarność potencjałów, asymetryczna współzależność kraje E. śr i wschodniej dostosowały strukturę produkcji do rynku zbytu w krajach zach-euro. Włączenie półkuli zachodniej.
Rynek światowy: pojawił się w drugiej poł. XIX w. typ powiązań noszący nazwę MPP. Nieliczna grupa krajów rozwiniętych i pozostałe regiony. Po II WW. przewaga już nie taka mocna, nowe formy, takie jak ewolucja struktury podmiotowej, obejmująca państwa, instytucje m, organizacje ekonomiczne, przedsiębiorstwa transnarodowe oraz krajowe jednostki gospodarcze w MPP. Regiony gosp. Światowej: * kraje wysokorozwinięte (USA, Kanadam Europa Zach, Japonia, RPA, Izrael) * kraje rozwijające się (Azja, AŁ) * region europy Środkowej i Wsch. Międzypaństwowe organizacje ekonomiczne: - MFW - Układ Ogólny w sprawie taryf celnych i handlu GATT - WTO - Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw handlu i rozwoju UNCTAD - ONZ do spraw rozwoju przemysłowego UNIDO - Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej ASEAN - UE - Środkowoeuropejskie Porozumienie o wolnym handlu CEFTA - Północnoamerykańskie Porozumienie o WH NAFTA
Teoria handlu międzynarodowego: Sfera merkantylistyczna i wymiany cyrkulacji, utożsamiali wartość z ceną rynkową i podstawowe znaczenie miały czynniki rynkowe popyt i podaż. SMITH podważył bo mówił o nauce o podziale pracy, pukt wyjścia klasycznej teorii wartości międzynarodowej uwzględniające znaczenie kosztów produkcji. Według niego źródłem korzyści są różnice w kosztach wytwarzania. Mechanizm konkurencji ustala specjalizację a więc mechanizm cen, jakie dziedziny są opłacalne RICADRO sformuował dopiero teorię wartości m. chodziło o racjonalne podział zasobów do racjonalnego podziałóu zasobów pracy, pominął wpływ na stosunki wymiany wzajemnego popytu na tow. Imp. MILL opierał się na dwóch towarach, dwóch konkurentów, stosunek wymiany miedzy dwoma krajami kształtuje się w ograniczonym okresie przez korzyści komperatywne (porównawcze) w zależności od stosunku wzajemnego popytu. Kraj o wysokim popycie mniejsze korzyści z wymiany m. są to elementy elastyczności popytu. Klasyczna teoria kosztów komperatywnych : * wartości międzynarodowe * korzyści z wymiany * za polityką wolnego handlu. Podstawą analizy są relacje nakładów prac. Mill ochodzenie od warunków produkcji i czynniki czysto rynkowe. Druga czynniki to warunki produkcji. Teoria wartości nie rynku wew. Nie nadaje się do analizy m. Wymiana międzynarodowa jest korzystna dla dwóch krajów nie tylko wtedy, gdy istnieje miedzy nimi bezwzględna różnica kosztów produkcji, ale gdy koszty produkcji wszystkich towarów towarów jednym kraju są wyższe niż w drugim. Mill uzupełnił teorię Ricardo - jakie ilości własnych towarów każdy z krajów odstapi w zamian za pożądane ilości towarów drugiego kraju. Uzupełnił równaniami wzajemnego popytu czyli teroią wartości m. Podaż towaru jest wynikiem popytu na innym towar, stosunek wymiany zależeć będzie od ich wzajemnego popytu. Teoria ta oparta jest na 3 zasadnicze przesłanki: * zakłada doskonałą przenośność czynników produkcji wew. A zarazem niepełną przenośność między krajami. * założenie wymiany naturalne czyli towar za towar * próba stworzenia teorii wartości m. niezależnej od krajowej. Dwa współczesne kierunki * Marshal, Harrod i Viner szkoła neoklasyczna koncepcja kosztów realnych ale uwzględniała koszty pracy i kapitału * Pareto, Samuelson i Leontief oderwanie od koncepcji kosztów realnych ujmowanych w kategoriach obiektywnych bądź subiektywnych, rachunek kosztów powinien opierać się na pieniężnych rynkowych cenach czynników produkcji. Popyt kraju bogatego bardziej elastyczny podaż też. Korzystna specjalizacja, Marshal Ricardo i Mill bezpieniężna gospodarka. Nogaro i Taussig czynnik pieniężny, relacja płac do wydajności pracy, należy utożsamiać wartość z ceną. Mechanizm rynkowy czyli dostosowania popytu, podaży i ceny w teorii Bertil'a Ohlina - podważenie tezy o nieprzenoścności czynników wytwarzania miedzy krajami, zrezygnować z pojęcia kosztu realnego i operować kosztem pieniężnym. Różnice cen to podstawa przepływów. Wymiana towarów rodzi tendencję do wyrównywania cen czynników wytwarzania w różnych krajach! To prawo Heckshcera -Ohlina. Wymiana jest korzystna ponieważ umożliwia: lepsze wykorzystanie czynników produkcji - produkcję na większą skalę. Hebeler - kierunek subiektywistyczny, rozwinięcie szkoły austryjackiej, odgrywa pojęcie koszu alternatywnego, zastąpienie tezy Ricardo że o relacji wymiennych decyduje reklacja nakładów pracy własną teorią kosztów alternatywnych stanowi zasadę racjonalnego gospodarowania w warunkach niepełnej przenośności.
Cena światowa: wyrażona w pieniądzu światowym wartość towarów uczestniczących uczestniczących wymienie m. w warunkach konkurencji, tendencja to ustalania jednolitych cen z uwzględnieniem różnic w kostzach transportu. Wartość m. i cenę światową mają tylko dobra podlegające wymioanie. Efektywna podaż towarów na eksport i efektywny popyt importowanych towarów decyduja o zminach poziomy ceny światowej.
Czynniki określające rozmiary zmiany podaży, popytu i cen towarów sur-rol: Eksportują karje słabo rozwinięte, sztywność podaży tych produktów, produktów także mniejsza elastyczność podaży od prod. przemysł. Niski stopień koncentracji i monopolizacji. Popyt ze strony wysokorozwiniętych (* popyt na surowe do przemysłu - określany przez tempo produkcji, zależy od wahań koninkturlanych, stosunkowo sztywna podaż przy elastycznym popycie, duże wahania w krótkich okresach, ceny się wahają, Szybki ich spadek a powolny wzrost, w rezultacie wzrost cen prowadzi do wzrostu podaży prowadzi do nadwyżki podaży, tendencja spadkowa cen. i * środki żywności - zmiany dochodów i tempo przyrostu ludności, popyt mało elastyczny, tempo ludnści powolne i popyt też. Podaż jest znaczniej mniej elastyczna w krótkim okresie i nie dostosowuje się do zmian popytu. Popyt podlega częstym wahaniom).
Czynniki określające rozmiary zmiany podaży, popytu i cen towarów przemysł: Dominują kraje wysoko, Produkcję cechuje wysoka koncentracja i monopolizacja, to szybsze i łatwiejsze dostosowanie do warunków rynku. O podaży decydują koszty produkcji, które stanowią podstawę kształtowania się cen. Odchylają się one w górę od środków produkcji. Monopole sa ograniczane przez: * stopień zmian popytu * zmiany kosztów przy różnych roz. Produkcji. Konkurencja! Ceny na rynkach wew. Zabezpieczane są cłami.
Trems of trade: Relacje wzjamene cen towarów relacja cen eksportowo - importowych krajów. Relacje cen w wymianie m. oraz cen eskportowo -imp. Określa się jako nominalne TOT = Pex1/Pex0 : Pim1/Pim0 x 100. (cena w ex w roku badanym do wyjściowego). TOT <1 to ceny importowe są wyższe od eksportowych - niekorzystne TOT > 1 to ceny eksportowe są wyższe od importowych - korzystne. Barterowe TOT w jakich proporcjach ilościowych poszczególne towary uczestniczą w handlu m. są wymieniane wzajemnie na siebie tj. ile ilościowo trzeba by mieć surowców aby zakupić określoną ilość towarów przemysłowych. Czynnikowe TOT - relacje w jakich wymienanie czynniki produkcji zawarte w towarach biuroących udział w handlu m. Rozwarcie nożyc cen towarów oridukcyjnych i surowcowo - rolnych na niekorzyść ostatnic - pogorszenie się cen tow. Rolnych do cen tow prod. Poprawa koniunktury powoduje poprawę cen.
Międzynarodowe przepływy czynników produkcji: Międzynarodowy przepływ kapitału przyjmuje formę BIZ (filie w innym kraju). Dwa elementy: * motyw lokalizacji - prze osoby i koszty transportu * motyw internalizacji - działalność produkcyjna jest zintegrowana w jednej firmie, bardziej opłacalne, transakcje wewnętrzne firm niż pomiędzy firmami, technologia i jej transfer, licencje i prawa autorskie i korzyści z integracji pionowej, narzędzie udzielania pożyczek, KTN animatorami przemieszczania produkcji w kraje zasobne w pracę, znaczna część handlu światowego, główna siła napędowa globaliacji. Korporacjonizm i regionalizm. Triada i Diada. Po UE dwa efekty dla handlu m: * efekt kreacji - nowych strumieni handlu w wyniki znoszenia ograniczeń celnych i pozataryfowych * efekt przesunięcia - wzroście obrotów miedzu krajami uczestnikami.
Międzynarodowy obrót kapitału: Rynek na którym przedstawiciele różnych krajów wiemieniają aktywa nazwywamy międzynarodowym rynkiem kapitałowym. Jest to grypa rynków gdzie rynek dewizowy stanowi ważną część. Główny uczestnicy Rynku to: * banki handlowe * wielkie korporacja transnarodowe KTN * niebankowe instytucje finasowe * banki centralne i inne agencje rządowe. Relacje według korzyści: * wymiana dóbr i usług na to samo * wymiana dóbr i usług na aktywa (pożyczki zagraniczne) * wymiana aktywów na aktywa (posiadłości na obligacje)
Międzynarodowy transfer technologii i rola innowacji we wzroście gosp: Znaczne różnice w zaawansowaniu i upodabnianie się, przenoszenie wiedzy i umiejętności, zjawisko rozwoju technologicznego- transmitowanego przenoszonego z jednych krajów do drugich, transmitowanie wiedzy i umiejętności nosi nazwę przepływu transferu technologii: * ujęcie szersze - ogólna wiedzę * ujęcie węższe - konkretną wiedzę i umiejętności jej zastosowania. Utrzymanie monopolu koncernów do czasu gdy organizacje przemysłowe nie osiągają. Udostępnianie własnych technologii na zasadzie odpłatności pozwala określić warunki. Przekazanie tech. w ramach własnego koncernu zwiększa znaczenie skali produkcji i roszerze rynki zbytu.
Kanały transferu technologii: 1) Zakup za granicą produktu gotowego dzięki imitacji * przemieszczanie osoby o określonej wiedzy i umiejętnościach technicznych * najważniejszym transfer w ramach KTN 2) przenoszenie metody wytwarzania i potrzebnych maszyn i urządzeń a także materiałów 3) zlożony jest tworzenie spółek o kapitale mieszanym JOINT VENTURE - poączenie kapitały kraju, któremu udostępnia się technologię. 4) kooperacja przemysłowa - opiera się na wieloletnim kontrakcie o wzajemnej współpracy trwałość i wysoki stopień stabilizacji obortów, Zasadniczymy cechami korporacji są: * szeroki zakres współpracy * trwałość związków * wzajemne uzależnienie się partnerów 5) sprzedaż licencji i patentów - wiąże się z doradztwem technicznym (zakład pod klucz) 6) leasing - konieczność unowocześniania - wdrażanie innowacji - rosnąca konkurencja - szybkie przystosowanie się jest to metoda finansowania użytkowania określonych przedmiotów. Może on obejmować dobra inwestycyjne ruchomości i nieruchomości. TRANSFER: * pionowy cały zasób kompleksowej informacji, poczynając od badań podstaw i wprowadzenie ich do produkcji * poziomy technologia zastosowana w produkcji określonego wyrobu, najczęściej 7) know how umiejętności i doświadczenia
Rola innowacji we wzroście gospodarczym - są jednym z ważniejszych czynników rozwoju, zwłaszcza techniczneSchumptera duża rola a potocznie to proces produkcji zwłaszcza technologia wprowadzana na rynek. INNOWACJA: * wprowadzenie wyrobow nowych lub doskonalenie * nowa technologia produkcyjna * nowego sposobu sprzedaży i zakupu * otwarcie nowego rynku * nowych surowców i półfabrykatów * zmian w organizacji produkcji KUZMERS - zastosowanie nowej technologii dla uzyskania użytecznego celu BARNERT - wszelka myśl i zachowanie lub rzecz różniąca się od dotychczas. ROGERS - to co jest odbierane jako nowe. Obejmuje cały proces proces innowacyjny badawczo rozwojowy kończący się wdrożeniem. Współcześnie to: kompleksowość rozwiązań, przyśpieszenie tempa, uniwersalizacja zastosowań, powiązanie nauki i produkcji. Obecny etap to Rewolucja naukowo - przemysłowa : * procesu badań nakowych z technicznym zastosowaniem * uniwersalizm ogólnoświatowy * w granicach poszczególnych krajów * mniej korzystają kraje słabiej rozwinięte * wielostronność * wymaganie coraz większych nakładów POSTĘP TECHNICZNY: korzystne procesy doskonalenia środków pracy, przedmiotu pracy technologii, tworzenia bowych wyrobów, które przynosza korzyści ekonomiczne i społeczne, jest jednym z istotnych czynników wzrostu produkcji materialnej, zmiejsza jednostkowe koszty produkcji, poprawia poziom jakości, warunki pracy, ochronę środowiska. DWA PROCESY POSTĘPU: 1) Innowacje techniczne - przekształcenia wiedzy w urządzenia 2) Dyfuzje - dlasze rozprzestrzenianie techniki na dużą skalę. INNOWACJA DWA MODELE: 1) model liniowy: jest modelem przejrzystym i logicznym, placówki badawcze odpowiedzialne są za prowadzenie badań coraz bardziej są one stosowane, podstawa planiowania projektowego 2) model nieliniowy - ogniwem decydującym o kierunku rozwoju są producenci i sprzedawcy, określają potrzeby, wstępne wyobrażenia o produkcie finalnym. Przekazywane są one ogniwom konstrukcyjnym, projektowym i badawczym, zakłada możliwość duplikacji zadań i powielania ich kosztów. Mają podobny charakterną w ramach Krajowych Systemów Innowacyjnych sieci zamkniętych. Ważnym elementem KSI jest proces edukacji inicjatywy o charakterze społecznym nie tylko przekazanie wiedzy.
Pieniądz światowy i mechanizm rozliczeń międzynarodowych: Wymienialność walut danego kraju i istnienie walut międzynarodywch - za nie uważa się wszystkie rodzaje pieniądza powszechnie i w długim okresie czasu używane we wzajemnych roliczeniach przez kraje trzecie, z których żaden nie jest wmitentem i pełni w nim funkcje miernika wartości środka płatniczego płatniczego środka gromadzenia rezerw. FUNKCJE: * miernika wartości - wyrażone ceny wymienionych towarów * środka płatniczego - uwolnienie po jej przekazaniu podmiotów od zobowiązań zagranicznych oraz transakcji wyrównujących bilans płatniczy * środek gromadzenia rezerw - gdy jest na tyle atrakcyjny jako środek płatniczy potrzeba esportowania w zamian za wpływy w tej walucie, państwa dążą do posiadania nadwyżki płatniczej Walutą międzynarodową może być” - złoto - pieniądz narodowy (władze) - pieniądz międzynarodowy (instytucje m.). Ze względu na zasięg skali: * waluta światowa - pieniądz narodowy o zasięgu światowym znany jako pieniądz światowy, do regulowania sald bilansów płatniczych * waluta regionalna - pinieadz narodowy bedący walutą m. o zasięgu lok.
Międzynarodowe systemy walutowe: kryterium, rodzaj waluty,m rolę pieniądza świtowego, rodzaj polityki kursowej *1) system waluty złotej - 1880-1914 - swoboda cyrkulacji złotaw postaci monet i kruszcu jak i banknotów - obowiązek BC do kupna i sprzedaży po stałej cenie w walucie krajowej - jedyna waluta rezerwowa czyli pienidz światowy ale szterling - swoboda wymiany, przepływu i wywozu - stałośc kusrów wynikających z porównywania parytetów złota w waluicie kraju o zagranicznej (kursy parytetowe) !!! Granice maksymalnego odchylenia się w systemie waluty złotej kursów rynkowych od kursów parytetowych noszą nazwę punktów złota, wartość była określana przez koszty transportu i ubezpieczenia złota. *2) system sztabowo - złoty WB, Beligia, Czechosłowacja, Francja, Włochy - waluta rezerwowa to złoto, pieniądz krajowy wymienialny na złoto ale tylko powyżej określonej sumy sztaby złota! Rolę walut rez. Pełniłyb waluty sztabowo złote, pieniądz krajowy nie był wymienialny przez banki centralne na złoto lecz jedynie na walutę sztabowo złote lub USD. Banki Centralne wyznaczały kursy centralne do walut sz - zł najczęściej funta szter lub USD. Stałość kursów walutowyh polegała na odchylaniu się kursów rynkowych od centralnego centralnego wśakich granicach nazwanych złotymi punktami dewiz leżącymi poza punktami złota. *3) dwie nowe propozycje BANKOR JM Keynsa pieniądza m. oraz pla White'a oparty na ide systemu dewizowo złotego, złotego który role pieniądza światowego złoto i waluty wymienialne na złoto narodowe. BRETTON WOODS 22 lipca 1944 w USA pierwszy system 44 kraje, utworzenie MFW oraz Baku Światowego. * podstawowe zasady: - wymienialność walut - stabilność walutowa * kształtowanie kursów bieżących - dopuszczenie odchylenia +- 1 % od kursu parytetowego lub centralnego - wykluczone praktyki różnicowania kursów walut. Złoto i USD: * Przyczyny rozpadu: a) monowalutowość rola USA waluta kluczowa pozbawiły władze monetarne USA własnej polityki kursowej, narastał deficyt, inne kraje ustalały kursy, brak ®ównowagi bilancós płatniczych b) brak elastyczności - w przywracaniu zewnętrzej równowagi płatniczej, stałośc kursów miała tez złe strony: decyzje o dewaluacja danej waluty zbyt późno, powstawanie strukturalnych nadwyżek płatniczych płatniczych) mobilność pieniądza - stan rezerw był uzależniony od spekulacji przepływów kapitałowych krótkich, nierówności płatnicze, należało odejść od kursów stałych i przejść do ograniczonych kursów płynnych. JAMAJSKI SYSTEM 1971 - mfw KOMIET 20 1974 tymczas. Komitet Rady Gubernatorów do spraw MSW 7-8 stycznia 1976 podjęte uzgodnienia w Kingston, Rada Gub 1976 i 1978 1 kwietnia w życie. *Zasady: udzielenie krajom pomocy w wburze kursu waluty - kusry płynne - powstrzymanie się od manipulowania kursami - dokonac interwencji w celu zapobieżenia chaosowi - brac pod uwagę interesy innych karjów * Rodzaje kursów a) kurs płynny - bez interwencji władz monetarnych monetarnych b) kurs kierowany płynny - interwencja w przypadku długiego terminu znaczej różnicy w kursach c) centralny kurs płynny utrzymywanie kursów na stałym poziomie, interwencje częste. Wyeliminowanie złota zastąpił je Dolar! Przeszło 90 % transakcji. Euro i Jen.
Specjalne prawa ciągnienia: są pieniądzem m. krewanych przez MFW w celu udostępnienia krajom członkowskim, mającym deficyt w bilansie płatniczym, użyć mogą w charakterze waluty rezerwowej. 3 CECHY - bezzwrotność - nueuwarunkowany przydział - niskie oprocentowanie. A także elastyczność, wielość źródeł pieniądza światowego, złożoność korzyści.
Integracja w Europie: Wzorst gospodarczy: CZYNNIKI: - długotrwały boom inwestycyjny - wzorst eksportu - zaangażowanie rządu w pobudzenie - kapitalizm rywalizuje z komunizmem komunizmem wydatki na zbrojenia - pomoc dla słabo rozwiniętych. Po II WW tempo wzrostu spada w USA najmolniej w WB, szybko RFN Włochy, Francja, inwestycje koncernów amerykańskich amerykańskich RFN joint venture. Najszybciej Japonia dzięki nieskiemu poziomowi płac. Dominująco USA postęp techniczny, 1948-52 Plan Marshala specjalizacja i podział pracy w Europie. Początek procesu Europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej w okresie Marshala - usuawanie przeszkód w handlu zagranicznym - barier dla roszerzenia wpływów ZSRR i USA. Shuman 1951 EWWiS trakta Paryski 1952 6 PAŃSTW. 1957 25 marca traktaty rzymskie EWG i EUROATOM. Od 1967 wspólne instytucje wpsólot. III Filary, Rozszerzenia: 1973 WB, Irlandia i Dania 1981 Grecja, 1986 Hiszpania i Portugalia, 1995 Austria, Finlandia, Szewcja. EWG = wspólny rynek, jednolity organizm gosp. Swoboda przenoszenia kapitału, pracy, usług, samowystarczalność netto, wspólne polityki. ETFA - inicjatorka W.B. Europejskie Stowarzyszeni Wolnego Handlu celem legalizacja wzajemnego handlu i do innych krajów EZ 1961. Opór Francji do EWG żeby WB. Wspólnota Atlantycka w skandynawskich krajach. Teoria Unii Celnej - J. Vinnera 1950 dwa efekty: 1) efekt przesunięcia zmianę kierunku handlu m. efekt przesunięcia, ogranicza eksport państ nie należących 2) kreację nowych możności efekt kreacji - między krajami bez ceł!
Organy wspólnoty europejskiej i zasady funkcjonowania: Rada Unii Europejskiej 1993 Rada Ministrów przedstawiciele rządów w randze ministra, przewodnictwo 6 miesięcy, główny organ decyzyjny i legislacyjny - poziom cen rolnych - zmienia cła importowe - uchwala akty prawne, dyrektywy, roporzadzenia na wniosek Komisji. Komisja Europejska - 20 komisarzy niezależnych urządnikówsą delegowani przez członków na 5 lat, przewodniczący i zastępcy - strażnik traktatów, nadzór nad realizacją traktatów -administrracja budżetem - wyłączne prawo legislacyjnej inicjatywy, z wyjątkiem polityki zagranicznej, wymiaru sprawiedliwości i spraw wew. - zgłaszanie propozycji nowych aktów. Rada Europejska - spotkania szefów państw i rządów oraz przedstawicieli KE istnieje 1974 przynajmniej dwa razy do roku, decyzje w kwestiach spornych. Parlament Europejski 1979 w wyborach bezpośrednich, 732 posłów - współdziała w procesie decyzyjnym - opiniuje projekty nowego prawa - może3 odrzucić budżet i odwołać KE. Trybunał Sprawiedliwości - interpretacja prawa UE 15 sędziów powołanych przez Radę UE 6 prokuratorów generalnych na 6 lat, przewodniczący na 3 lata co 3 lata wymienia się część składu 8 sędziów sędziów 4 prokuratorów. - rozstrzyganie sporów miedzy krajami członkowskimi, krajami a Wspólnotą, samymi instytucjami instytucjami osobami prywatnymi - legalność zarządzeń i dyrektyw - interpretowanie umów m….. * Znoszenie barier w kolejnych dziedzinach, przekazanie narodowych kompetencji instytucjom. N mocy Traktatu Rzymskiego utworzono Unię Celną 1968r. zniesiono bariery wspólna polityka hanlowa. Jednolite cła importowe, jednolite przepisy antydumpingowe, procedury celne, wspólny rynek. * Kolejnym etapem utworzenie jednolitego rynku wew. W postaci białej księgi 292 atky prawne w 1985 na Konferencji w Mediolanie, zniesienie barier legislacyjnych, fiskalnych, technicznych, projekt zrealizowany od 1997 a jednolity rynek od 1 01. 1993. *Jednolity akt europejski 1987 rezultatem zmiany w funkcjonowaniu instytucji, szersze kompetencje, zasada głosowania większościowego. * Efektem - twoary przemieszczane bez kontroli - producenci oferują usługi i tworza filie - nie ma ograniczeń w wywozie kapitału - prawo poszukiwania pracy - uznanie dyplomów. * Traktat z Maastricht UN i Unia walutowa 1991 podpisano 1992. 3 etapy 1) marzec 1990 swoboda przepływu kapitału 2) 1994 - unikanie deficytów - uzależnienie BC od władz pańsowoych - zamrożenie koszuka walut - Europejskin Instytut Walutowy we f nad Menem 3) 4 kryteria oceny Rady Europejskiej : - niski wskaźnik inflacji - niski deficyt - zdrowa stopa kredytowa - niskie węże walutowe (wahania kursu waluty krajowej do innych walut krajów 2,25 %) w życie 1.01. 1999 10 państw teraz 12 było. Od 1999 Euro w rozliczeniach międzybankowych Jednolita waluta 2002 wspólna polityka obronna i zagraniczna. Wprółpraca z UZE 1995. Europol. Traktat przewidywał badania naukowe, ochrone środowiska, kształcenie zawodowe,. 1993 Fundusz Spójności. W anekcie Karta Socjalna 1989dostosowanie zobowiązań tylko w górę. Obywatelstwo Europejskie: - składanie petycji do PE - mediatora ue - niernego i czynnego prawa - ochrony dyplomatycznej a) zasada dopełnienia - UE działa w granicach kompetencji b) zasada interwencji - tylko w takim zakresie jakim cele działania mogą być zrealizowane.
Cele polityki ekonomicznej UE: * zoszenie barier ** wspólna polityka w sferze transportu *** finansowanie z budżetu, który pochodzi z budżetu państw - polityka rolna 40 % - prace badawcze - wydatki administracyjne 15 %. *** wymiana towarów * polityka usługowa - EFTA - z inicjatywy WB Europejskie Stowarzyszeni Wolnego Handlu 1960, jest strefą wolnego handlu, kraje członkowskie nie są zobowiązane do zniesienia ceł a do ich ograniczenia, nie prowadzi wspólnych polityk, nie ma organów, kontaktyu z UE, Razem utworzyły EOG Europejski Obszar Gospodarczy 1994. CEFTA - Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu - w miejsce RWPG 1992 zamiast Grupy Weszehradzkiej Polska, Czechy, Słowacja, egry, Słowienia, Bułgaria i Ruminia. Nie zakłada unii celnej, jest strefą, ogranicza bariery, nie całkowite zniesienie ceł, charakter przejściowy, rozwiązana.
Integracja gospodarcza na kontynencie amerykańskim: przedstawił JFK 1961 „Sojusz dla postępu”, późnie 1991 G. Bush „Przedsiębiorstwa dla Ameryki”. Szczyt iberoamerykański w kartaginie 1994 Ameryka Łacińska za wzrostem wymiany, pogłębienie układów. Lata 90te przyspieszenie. * Główne motywy przyspieszenie - USA chciały przeciwwagi dla integrującej się Europy i Azji - Ameryka Łacińska bała się marginalizacji - przyszły nowe elity polityczne - umocnienie demokracji w krajach przez USA * Charakterystyczne były: - ochrona własnego rynku przez wysokie cła - teraz nowa strategia lat 80 i otwarcie się i obniżenie ceł. NAFTA: poprzedziły 1987-1992 negocjacje o liberalizacji i porozumienia 12 krajów z grupą karaibską, gwarancje dostępu do rynku. 1990 Meksyk negocjacje powołania Północnoamerykańskiego Porozumienia wo Wolnym Handlu miedzy USA, Kanadą i Meksykiem porozumienie 1994, istotny wpływ 90 lata 14 umów! Opiera się na art. 24 WTO. * Różne formy integracji: - bilateralne i wielostronne porozumienia - stery wolnego handlu - unii celnej - utworzenie wspólnego rynku. * Procesu integracji subregionalnej róznią się od zwykłych: - reformy strukturalne i skierowany na zewnatrz rozwój - obecnie na mechanizmach rynkowych ograniczenie interwencji państwa - ożywienie działalności starcyh ugrupowań - powstanie nowych. * Grupa Andyjska - Boliwia, Kolumbia, Preu, Wenezuela, Acta de Caracas 1991 utworzenie strefy wolnego handlu 0d 95 wspólnego rynku93 wspólne taryfy celne, zmniejszyły zewnętrzne taryfi importowe o 2/3 +negocjacje z Meksykiem Grupa Trzech. * Wspólny Rynek Ameryki Centralnej MCCA Salwador, Gwatemala, Honduras, Kostaryka, Nikaragua i Panama, 92 zniesienie wszystkich ceł 95 wspólny rynek. * Wspólnota Karaibów CARICOM - karje anglojęzycznbe w liczbie 3 z rejonu morza Karaib. Byłe kolonie WB, 91 wspólne cła zewnetrznbe i utworzenie Unii Monetarnej w 7 krajach wschodnio karaibski dolar. * Stowarzyszenie Integracyjne Ameryki Łacińskiej, Argentyna, Brazylia, Chile , Maksyk, Paragwaj, Urugwaj, 5 krajów Grupy Andyjskiej. * MERCOSUR - Wspólny Rynek Południa - Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj - Porozumienie z Asuncionn 1991 powołania ubregionalnego ugrupowania MERSCOUSR, redukcję ceł i całkowite ich zniesienie i wprowadzenie unii celnej do stabilizacji politycznej. Zmniejsza się liczbę produktów wyłaczonych z liberalizacji. Integracja bardzo zróżnicowanego potencjału.
Procesy integracyjne na innych kontynentach: AFRYKA - Wspólny Rynek Afryki Zachodniej, Wschodniej, Organizacja Jedności Afryki. AZJA - * ASEAN Stowarzyszenie Narodów Południowo-Wschodniej Azji (Malezja, Kambodża, Laos, Wietnam) rowój wymiany handlowej. * APEC - Układ o Współpracy Gospodarzcej w Azji i rejonie Pacyfiku (Japonia, Chiny, Tajwan, Korea pd, Hongkong, Singapur, Australia, Nowa Zelandia, UAS, Kanada, Chile, Peru i Rsoja). Tutaj ®óżnice to współpraca między przedsiębiorstwami, nie na umowie m. - nie tworzy organów. * SPARTECA - kraje leżące w rejonie Pacyfiku (NZ, Australia, Wyspy Fidżi, Samoa Zach.) Rzówj wymiany handlowej, zmiejszenie ceł i barier, współpraca naukowo techniczna.
Wzrost i rozwój gospodarczy krajów (rozwijających się):. Kraje Azji, Afryki, AŁ, zwane sa krajami rozwijającymi się lub trzeciego świata, zacofanie, zależność. * Dwie zależności tych krajów: 1) zewnętrzna - barierę rozwoju jednostronna surowcowa struktura ekonomiki, zależność od obcego kapitały i dopłuwy wykwalifikowanych. 2) wewnętrzna - dezintegracja, gospodarka jednotowarowa, nisko poziom rozwoju sił wytwórczych, wpływ międzynarodowego podziału pracy. *** WZROST GOSPODARCZY - to roszerzenie się zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług niezbędnych dla konsumentów, musi wiązać się roszerzeniem i ulepszenie czynników produkcji czyli ważne jest ilość, jakośc zasobów, poziom techniki, akumulacja kapitału, doskonalenie ludzkich umiejętności, postęp techniczny. ROZWÓJ GOSPODARCZY - składają się na niego strukturalne i inne zmiany towarzyszące wzrostowi. Obejmuje i ale i wykracza poza doskonalenie techniki i umiejętności poza czynniki pobudzające wzrost. Gospodarka może wykazywać wzrost bez rozwoju, ale nie odwrotnie! * Czynniki wstępne wzrostu gospodarczego : a) odpowiednia ilość ilość jakośc pracy, duża siła nie gwarantuje Indie liczą się umiejętności b) ilość i jakość kapitału surowców maszyn i wyposażenia, oszczędności c) odpowiednia ilość i jakość zasobów naturalnych, czynnik pomocny ale nie decydujący Japonia a USA. d) wysoki poziom technologii czyli wiedzy przekształcic zasobyw twoary i usługi. e) sprzyjające czynniki socjokulturowe, etyka pracy.
Cechy charakterystyczne krajów (słabo rozwiniętych): niskom poziom PKB, Do najbiedniejszych , Chiny, Indie, Bangladesz, Pakistan 40 % populacji świata, wysoku przyrost, mały wzrost. 1) Kraje najbiedniejsze dochód na 1 mieszkańca < 400 $ Chiny i Indie 2) Kraje PKB 400-1300 $ Indonezja i Nikaragua (60%). 3) Meksyk i Brazylia wstępne stadium rozwoju gosp. 4) Kraje zaawansowane w rozwoju - hongkong, Korea PD, Tajwan, Singapur, Filipiny. 5) Rozwinięte gospodarki rynkowe (USA, kraje Europy Zch, Japonia). PKB ZEA 20 tyś $. * Dwa rodzaje kapitału sąło rozwiniętych: a) kapitał ogólnospołeczny - urzadzenia do utrzymania i rozwoju zasobó ludzkich b) kapitał fizyczny - bezpośrednio produkcyjny, zakłady przemysłowe, urządzenia strosowane. * Cechy KSR - niska stopa oszczędności - wysoki udział rolnictwa w strukturze zatrudnienia - słabo rozwinięte usługi. PRZESZKODY: * przeludnienie * brak odpowiedniej infrastruktury * ograniczona oferta eksportowa * niska stopa oszczędności * czynniki socjokulturowe * różnice językowe
Zagraniczna polityka ekonomiczna - polityka handlowa: oddziaływanie państwa na stosunki gospodarcze z zagranicą, określone cele, zastosowanie określonych narzędzi, jedynie do wymiany narodowej odnosi się pojęcie polityki handlowej. Oprócz tego dziś m. obroty usługami, kapitałowe, transfer technologii. * DWA znaczenia: 1) znaczenie tradycyjne - polityki państwa w sferze wymiany towarowej 2) synonim zagranicznej polityki ekonomicznej całośc stosunków z zagranicą. * Cele ZPE * włączenie do MPP * zamiany na poziomie eksportu i importu * w strukturze handlu zagranicznego * poprawa relacji TOT * zaopatrzenie kraju w surowce i energię * dochody z tytułu obrotu usługami * poprawa bilansu płatniczego . Cele nie są ze sobą sprzeczne, jednak czasami trzeba się poświęcić. * Odpowiednie narzędzia ZPE - realizowana jest przed przedsiębiorstwa, państwo nie narzuca - państwo może zalecać prywatnym podmioto działania, które chętnie to czynią - wydawanie róznegor rodzaju zakazów Najczęściej strosowane to: > cła zwane barierami taryfowymi > bariery pozataryfowe i parotaryfowe > regulowanie kursów waluty obecej >umowy gospodarcze zawierna z zagranicą * PODZIAŁ ZPE: * politykę autonomiczna wybór narzedzi należy do państwa * politykę umowną (konwencyjną) - wytuczone cele poprzez zawieranie umów. Polityka umowna wpływa na autonomiczna. Autonomiczna wyklucza: - stawki celne - nie można podnieść - musi być zgodne z zsadami każde posunięcie handlowe * DWA KIERUNKI GŁÓWNE 1) Polityka wolnego handlu liberalizmu - powstrzymywanie się państwa od bezpośredniego oddziaływania na obroty gosp. Z zagranica. Nigdy nie spełniona, chyba że UE. Tendencje do wolnego handlu przeważaja w okresach wzrostu gospodarczego, gospodarczego gospodarczego okresach trudności protekcjonizm. 2) Polityka protekcjonizmu (ochrony handlowej) - wprowadzanie ceł, wewntualnie udzielanie subwencji eksportowych i inne. Skrajna postać to polityka autarkii gospodarczej, artykułyu niezbędne importowane, produkcja krajowa. Substytucja importu produkcja własną. Protekcjonizm sprzyja uprzemisyławaniu się , utrzymuje względnie wysoki poziom zatrudnienia ale nie zbyt długo.
Geneza i pojęcie międzynarodowej polityki ekonomicznej: Jest zjawiskiem nowym do II wojny każdy na własny rachunek, doświadczena kryzysu lat 30-tych. Udział obrotów wzajemnych wzajemnych współzależność wn dziedzinie technologii, rosnący wywozu kapitału, rozrost KTN. Lta 6- i 70 zburzenie m systemu walutowego, konieczność współdziałania w sferze gospodarki ekonomicznej. EWG czy EFTA. * Procesu umiędzynarodowiania: * w gład - polityka handlowa, walutowa, czyli te co najwcześniej koordynowane * w szerz nowe dziedziny polityki także wewnętrznej. 50-60 wiele niepodległych krajów, coraz lepsze rozumienie wspólnoty, Wspólne ustalanie przez poszczególne kraje celów i uzgadnianie narzędzi! CELE: * kraje rozwinięte: - zniesienie przeszkód w handlu - zrównanie bilansów płatniczych - Zaopatrzenie w określone surowce energię - utrzymanie podległości * kraje rozwijające się: - poprawa miejsca w gospodarce światowej - warunków dla handlu - pomoc gospodarcza. * PODSTAWOWE NARZĘDZIA ME: - wielostronne porozumienia ustalające zasady postępowania, powołują do życia określone międzynarodowe organizacje a także fundusze dla finansowania. Narzędziami są posunięcia poszczególnych krajów , także spotkania miedzy przedstawicielami rządów. W ZPE istnieje jeden środek decyzyjny tutaj jest ich więcej. Międzynarodowa Polityka Ekonomiczna tylko charakter długookresowy nie jak ZPE.
Liberalizacja i protekcjonizm w polityce handlowej. Wzrost handlu kontrolowanego: Współcześnie to neoprotekcjonizm, odróżnia do uciekające od kontroli GATT/WTO środki pozataryfowe, wybranie tzw wrażliwych gałęzi przemysłu, regionalizm. Jest to ogół działań interwencyjnych na rynku . * Argumenty za strosowanie ochrony handlowej *** poprawa TOT (nałożenie cła to poprawa tot, wzrost dobrobytu danego kraju, protekcjonizm prowadzi do spadek cen produktów, koncepcja „optymalnej taryfy celnej” - wprowadzenie taryfy może przynieść większy dobrobyt niż stosowanie wolnego handlu - T. Scitovsky, jest celowe gdy zagranica nie podejmie kroków odwetowych, by była ona optymalna wtedy gdy zrównanie krańcowej stopy substytucji, konsumpcji z krańcową stopoą produkcji krajowej) *** ochrona handlowa nowych gałęzi (rozwój krajów słabych jest utrudniony i to skłania do protekcji. Fryderyk List koncepcja ceł wychowawczych, potrzebne są aby ułatwić pierwsze kroki nowym gałęziom przemysłu, tak aby były dojrzałe do konkurowania, protekcjonizm przejściowy. Mill Marshal i Tausig. Początkowo wzrost cen lecz po czasie staje się tak wydajny, że koszty i ceny zaczynają w nim spadać. Nie jest to sprzeczne z zasadą korzyści komperatywnych. Problemy to - wybór gałęzi, jak finansować, moment końcowy protekcjio, mówi się że można wykorzystać zamiast ceł subsydia) *** ochrona bilansu płatności biezących *** ochrona płac i zatrudnienia (JM. Keynes teoria zatrudnienia - specjalizacja możliwe tylko gdy stan pełnego zatrudnienia, utrzymanie stabilności społecznej, organiczenie importów zagrażających produkcji krajowej ma na celu utrzymanie podaży krajowej tych artykułów, dzięki temu nie zmniejszenie płac i zatrudnienia. Niestety będą się rozszerzać rozpiętości w poziomach płac między różnymi gałęziami gospodarki narodowej, jak długu bowiem rośnie wydajność pracy w danej gałęzi produkcji tak długo mogą rosnąć prace. Protekcja ma zapewnić ale nie utrzymywana stale, bo niekorzystne gałęzie są podtrzymywane kosztem efektywności pozostałych. pozostałych tym czasie należy wprowadzić innowacje technologiczne i umożliwa to ogólnie rozłożenie w czasie kosztów związanych z dostosowaniami). *** Nadmierna zależność gospodarki narodowej od importu - bezpieczeństwo narodowe niedopuszczenie do nadmiernego uzależniena kraju od dostawców bo mogą być zakłócenia w dostawach np. nałożenie embarga. *** Nadmierna otwartość wobec handlu zagranicznego - handel zagraniczny może łagodzić problemy wewnętrzne danego kraju - otwarośc równie korzystny wpływ na rozwój ekonomiczny
Elementarna analiza ceł i polityka celna: Taryfy celne są środkami ochrony produkcji krajowej, opata celna pobierana przez państwo na granicy od przywozu, wywozu i przewozu. Cłonależy do rynkowych instrumentów regulowania obrotów handlowych handlowych zagranicą, tworzy bariere wartościową. Taryfa celna to usystematyzowany spis towarów objętych cłem, są podzielone na grupy od pochodzenia (przemysłowe) od stopnia przetworzenia (surowce). Stosowanie i działanie ceł regulują umowy m. dwustronne umowy handlowe i KNU. CAŁA DWA SPOSOBY: * pod postacią procentowego udziału w cenie towaru 10% cłem od ceny czyli wartości ad walorem! * określonej sumy pobieranej od ciężaru, objętości lub sztuki, cło specyficzne * cło kombinowane. * w zależności uznania celników cło alternatywne. W przypadku wzrostu cen opłaty ad walorem pozostają propiozrcjonalne, poziom ochrony nie zmiania się, cło specyficzne jest bardziej stabilne od ad walorem, większość to ad walorem. OD KRAJU POCHODZENIA: * cło maksymalne - dla wszystkich karjów * minimalne - KNU * preferencyjne - dla poszczególnych krajów lub ich grupy POCHODZENIE CEŁ: autonomiczne (znaczne rozmairy) umowne na podstawi umowy - preferencyjne czasem = 0. VII art. WTO zajmuje się problemem, fa tyczna wartość celna to taka wg której ten czy analogiczny towar sprzedaj się lub przedkłada do sprzedaży w takim czasie i takim miejscu, które określone jest prawami kraju importera w warunkach pełnej konkurencji prawo władzom do wyboru jakiejkolwiek wewnętrznej ceny analogicznego towaru!
Wysokość stawek celnych: Metodologia ich obliczania na forum GATT/WTO członkowie mogą się posługiwać 4 średnimi: 1) średnią arytmetyczną ważoną importu światowego 2) śaw importu krajowego 3) śaw importu krajowego i ważną importu światowego 4) prostą średnią arytmetyczną. UE na postawie 4 przy imporcie krajów trzecich stanki celne są jednakowe we wszystkich krajach UE. 3,2%.
Protekcjonizm nominalny i efektywny. -* efektywny - zależy nie tylko od wielkości absolutnej cła, ale także od cła na importowane części składowe i materiały służace do jego wykonania * nominalne są stosowane do dobr specjalnych tj. surowce i półfabrykaty. Jeżeli stawki celne ba półprodukty są niższe od stawek celnych dotyczących wyrobu gotowego to efektywna stawka celna jest wyższa od stawki nominalnej ujętej w taryfie celnej. Gdy stawki celne na półfabrykaty są wyższe iod stawek celnych od produkt gotowy to wówczas ochronna stawka efektywna będzie niższa od niminaklje . Wzór na efektywność: Z=t-EmS/v
Kontyngenty zwane kwotami: Przez kontyngetowanie rozumie się ograniczenie importu określonej ilości lub sumy w ciagu określonego przedziału czasowego.DWA TYPY KONTYNGENTÓW: 1) globalne kwoty - na okres 1 roku pół lyb kwartału, ogólna wielkość kowty importu nie rozdziela się na poszczególne kraje, daje importerowi swobodę wyboru kontrahenta wśród krajów. 2) Kwoty indywidualne - wielkośc kwot rozdziela się według krajów, na podstawie kwoty globalnej proporcjonalnie do ich udziału w imporcie imporcie minionym okresie. Pierwszeństwo tradycyjnym dostawcom na korzyść których wydziela się częśc kwoty. Kwota jest ustanowiona na podstawie umowu dwustronnej 3) Kontyngent taryfowy - zezwala na iport określonej ilości towaru według niższych ceł lub w ogóle bezcłowo. Reszta na normalnych warunkach!
Dobrowolne ograniczenie eksportu: VER - Voluntary Export Restriant - w cleu ograniczenia sprzedaż niektórych towarów na rynkach określonych krajów eksportujących. Obawa że w przypadku niepodjęcia takich kroków dany kraj importujący zastosuje środki, które w większym stopniu i najczęściej na dłuższy okres ograniczą możliwości eksportowe na tym rynku - wysokie cła antydumpingowe. Kraj importujący uzgadnia z eksportemerm i limituje dostawy towaru ściśle określonej kategorii. *** 3 TYPY DOBROWOLNYCH OGRANICZEŃ: 1) ograniczeni w istocie jednostronne i z własnej inicjatywy wprowadzane przez kraj eksportujący po dokonaniu oceny sytuacja na rynku. Fakt w tajemny 2) posunięcia jednostronne ale wynika z dwustronnych konsultacji lub negocjajci miedzy rzadami krajów importujących importujących eksportuąych w wyniku tych negocjajci i może dojść do zawraca formalnego lub nie. 3) porozumienie dwustronne w ramach prozumienia wielostronnego np. ogólnotekstylne. Samo ograniczenie podaży prowadzi na ogół do wzrostu cen zarówno towarów esportowanych jak i analogicznych analogicznych kraju odbiorcy. VERO USA ogranicza do Burkina Faso.
Środki finasowe w protekcji handlowej: subsydia subsydia ulogi finasowe, ułatwia firmom handlowych wychodzenie na runek zew. A także ochrania rynek wewnętrzy przed konkurentami zagranicznymi. Są to ukryte bariery protekcjonistyczne. Subsydia produkcji handlowej = wprowadzenie taryfy celnej, ale TC powiększa ceny towarów pochodzenia zagranicznego, obniża zdolnośc konkurencyjną towaru zagranicznego. S daje możliwości producentowi krajowemu na obniżenie ceny towaru i podwyższenie jego zdolności konkurencyjnej. Poza granicami umów m. DWA RODZAJE SUBSYDIÓW: 1) bezpośrednie - dotacje 2) pośrednie charakter ukryty (zwolnienia od opłat podatków, ulgi podatkowe, zakupy przez państwo po zawyżonych kosztach. **Zasada przyśpieszonej amortyzacji - państwo drogą ustawodawstwa daje możliwość do wzliczenia do Funduszu Amortyzacyjnego nie obciążonego podatki część zysku odpowiadającą wielkości corocznych wydatków na kapitał p[odstawowy i przewyższaqjącegio jego faktyczne zużycie. Zmiesza opłaty podatkowe przedsiębiorstw, odnowienie wyposażenia, nabycie nowego sprzętu. UE i kompensacja sprzętu rolniczego. Uważa się że subsydia powoduja nieefektywną alokację zasobów krajowych w tym sensie że odciagajaq siłę roboczą i kapitał od produktywnego zastosowania do mniej efektywnego. Nie są regulowane prozumieniami. Są narzędziem wspólnego protekcjonizmu handlowego.