Mitoza-podział jądra kom. i cytoplazmy, powstają kom. potomne o jądrach zaw. taką samą liczbę chrom. i ident. inf. genet. jak jądro kom. macierzystej , zachodzi w kom. somat.-ciała i prowadzi do ich namnażania, P,M,A,T, 1 2n-2 2n, zachodzi w pylniku i zalążku, w tk.tw. (roślina rośnie), wiąże się ze wzrostem i rozwojem. I prawo Mendla- czystości gamet, do gamety wchodzi 1 allel z danej pary, dziedzicz. 1 cechy. W wyniku skrzyż. roślin o kwiatach białych z roślinami o kw. czerw.
uzyskał- F1= wszystkie kwiaty czerw., F2=3/4 czerw., 1/4 biała. Dziedzicz. PISUM- pełna dom., dziedzicz. bezpośrednie, segregacje są różne. Dziedzicz. Zea- brak pełnej dom. pośrednie, segregacje takie same. II prawo Mendla-niezależne dziedzicz. 2 genów, do gamety wchodzą 2 allele z różnych genów w sposób losowy, geny tych cech znajdują się w różnych chrom. Krzyż .
testowa- krzyż. mieszańca I pokolenia z homozyg. recesywną-rodzicem np. u człowieka dom.- piegi, włosy ciemne, wz. norm. , oczy brązowe, recesywne- brak piegów, włosy jasne, oczy nieb.Współdziałanie genów nieallelicznych: aby tworzyła się cecha konieczne jest współdziałanie genów z różnych par alleli , geny działają łącznie:-geny komplementarne, dopełniające, zmiana seg. fenot.,genot. bez zmian, geny z różnych par alleli decydują wspólnie o wykształceniu danej cechy, niezbędna obecn. obu alleli (najcz. domin.)-geny kumulatywne(polimeryczne, poligeny)- geny z róznych par alleli wywołujące jednakowy lub prawie jednakowy efekt na daną cechę, których działanie może się sumować, nie ma domin.(transgresja- przekroczenie form rodz. w pok. F2 pod względem badanej cechy w wyniku działania genów kumulatywnych, wyst. w II pok., dziedziczna, wykorzystywana w hodowli- epistaza- allel z jednej pary alleli tłumi inny allel z innej pary alleli, Aepistat. Tłumiący- B hipostat. Tłumiony. Skutki mutacji (schorzenia):a) punktowych-genowe (homozygota recesywna) :- anemia sierpowata -krwinki mają kształt sierpowaty, zmiany w hemoglobinie- hemofilia- brak krzepliwości krwi- daltonizm- chora kobieta- połowa mężczyzn będzie miała daltonizm- hipertiochoza- nadmierne owłosienie- pląsowica Huntingtona (heterozygota dominująca)- choroba mózgu, zaburzenia ruchu- dystrofia mięśniowa- zanik mięśni - fenyloketonuria- dziecko upośledzone fiz. i psych. , może żyć
- albinizm- brak barwnika melaninyb) genomowych; aneuploidalność:- syndrom Downa- trisomia chromosomów pary 21
- zespół Klinefeltera- 2n + XXY - zespół Turnera- 2n + X - zespół potrójnego XXX - syndrom Jacoba XYY- zespół Edwardsa - trisomia 18 pary chromosomów - zespół Patana- trisomia 18 pary chromosomów c) chromosomowych: - zespół miałczącego kota- delecja chromosomu 5 - zespół Wolf-Hirs- delecja chrom. 4Nondysjunkcja- chromosomy nie rozdzielają się w trakcie mitozy lub mejozy. Doświadcz. Morgana (tezy chrom. teorii): geny mają swoje miejsce w chrom.-locus, geny wyst. w tym samym chrom. są ze sobą sprzężone i przekazywane potomstwu łącznie, sprzężenia pom. genami są zmieniane przez crossing over, częstotliwość crossing over pom. genami zależy od odl. pom. nimi w chrom., crossing over- sporządzanie map chrom. Odległość 1 Morgana- 1%crossing over, prawdopodob. zajścia crossing over. Geny plejotropowe- jakiś gen wpływa jednocześnie na kilka cech organizmu w widoczny sposób: plejotropia prawdziwa, rzekoma(albinizm), Geny letalne-
Śmiercionośne, najcz. są genami recesywnymi, geny subletalne- upośledzające, niewielkie obniżenie żywotności przez stadia pośrednie do śmierci osobnika, Geny modyfikatory- wpływają na stopień przejawienia się innego genu, modyfikowanie działania genu głównego. Mutacje- nagła, skokowa, zmiana inf. genet. (DNA), dziedziczne- w kom. płciowych(gametach), niedziedziczna- w kom. somatycznych- ciała, powstają wtedy CHIMERY- część organizmu jest inna genetycznie od pozostałych części: sektorialne, peryklinarne. Podział mutacji: naturalne, indukowane. Rodzaje mutacji: GENOWE- nukleotydowe, w obrębie 1 genu, mutacje punktowe, zmiana sekwencji zasad -powstaje nowy allel ( tranzycja-zmiana zasady purynowej na purynową lub pirymidynowej na pirymidynową, transwersja- zmiana zasady purynowej na pirymidynową lub odwrotnie, insercja=addycja- wstawienie dodatkowej zasady, delecja- wypadnięcie), CHROMOSOMOWE- większa liczba genów, zmiany w obrębie struktury chromosomu( deficjencja=delecja- utrata odcinka chromosomu, duplikacja- podwojenie odcinka chrom., inwersja- odwrócenie fragmentu chrom. o 180o, translokacja- przeniesienie odcinków międzyniehomologicznymi chromosomami), GENOMOWE- zwielokrotnienie całego genomu lub liczby chromosomów: a) euploidy-zwielokrotnienie całego genomu w obrębie gatunku: - autopoliploidy(zwielokrotn. Liczby genomów w obrębie gat.;triploidy, tetraploidy, pentaploidy)- allopoliploidy( zwielokrotn. Liczby genomów róznych gat.)
b) aneuploidy- utrata lub dodanie pojed. chromosomów ( nullisomia, monosomia, trisomia, tetrasomia). Kolchicyna- alkaloid wyst. w nasionach zimowitu, powodujacy poliploidalność sztuczną. Eugenika- nauka o czynnikach, które mogą przyczynić się do udoksonalenia lub pogorszenia um. i fiz. Dysgenika- nauka o procesach prowadzących do pogorszenia właściwości dziedz.
populacji ludzkich. Eufenika- nauka o wpływie na rozwój, a także dorosłych czynników powodujących, że defektowy genotyp wytwarza zdrowy fenotyp. Cecha ilościowa- cecha uwarunkowana przez wiele genów na którą mają wpływ czynniki środowiska np. wzrost, wymiary, proporcje. Odziedziczalność- stosunek wariancji genotypowej do fenotypowej, dot. jakiejś cechy w populacji, mówi jaka część zmienności jakiejś cechy uwarunkowana jest genetycznie np. wysokość, IQ uwarunkowane w dużej mierze genetycznie, płodność w małym stopniu. Genetyka populacji- zajmuje się zmiennością i dziedzicznością organizmów w obrębie całej populacji, przekazywaniem genów z pokolenia na pokolenie. Zmienność- nie ma ident. osobników, poza bliźniętami 1-jajowymi nieprawdopodobne jest że człowiek będzie miał ident. genotyp. Źródła zmienności- mutacje genowe-nowe allele, chrom., segregacja, rekombinacje.Rodzaje i źródła zmienności:- genetyczna=dziedziczna; źródłem są: mutacje genowe, chrom., i segregacja chromosomów(crossing over)- niedziedziczna, środowiskowa, wynikająca ze współdziałania genu ze środowiskiem; źródła: wiek lub stadium rozwojowe, modyfikacyjny wpływ środowiska. Rodzaje(kategorie zmienności): osobnicza między osobnikami, grupowa- różnice pom. populacjami. Zmienność alternatywna- przekroczenie jakiegoś progu powod. zmianę jakiejś cechy np. zmiana barwy, pierwiosnek chiński. Zmienność fluktuacyjna- stopniowa zmiana jakiejś cechy w zależn. od stopniowych odmian temp. lub innych czynników środow. Prawo Weinberga-Hardy'ego- prawo równowagi, dot. populacji; W dużej losowo kojarzonej populacji częstość genów i genotypów jest stała przy braku mutacji, migracji, selekcji. Czynniki wpływające na zmianę częstości genów i genotypów: - systematyczne(możliwe jest określenie wielkości kierunku - migracja, mutacja, selekcja)- losowe(dryf genety Geny-warunkują ukształtow. określonej cechy, podłoże cech osobnika, Locus- miejsce w chrom., Allel- wariant danej cechy, jedna z dwu lub więcej postaci danego genu, warunkujących powstanie przeciwstawnych cech, Genotyp- zespół genów danego osobnika, Fenotyp- zewn. wygląd osobnika,
Homozygota- takie same allele danego genu AA, aa, Heterozygota- różne allele genu Aa, Chrom. homologiczne- o takim samym wyglądzie, geny określające te same cechy, Autosomy- wszystkie chromosomy oprócz płciowych, Allosomy- chrom. płci-heterosomy, Kariotyp- graf. Obraz chrom. metafazalnych (wtedy są najlepiej widoczne), pojed. lub podw. zestaw chrom., Genom- podst. komplet inf. genet. liczba chrom. charakt. dla gamety osobnika diploid., u człow. 23 chromosomy, Biwalenty- para chrom. homolog., Tetrady- 4 chromatydy, Chiazmy- miejsca łączące chrom. homolog., Crossing over- wymiana odcinków chromatyd między chrom. homolog. , profaza I mejozy. Gameta- komórka płciowa zawierająca haploid. zestaw chromosomów. Cecha- właściwość organizmu powstająca w wyniku współdziałania genów i środowiska. czny powstający Protoplast- komórka pozbawiona ściany kom. Kallus- tk. przyranna.Klon- potomstwo wegetatywne jakiejś rośliny otrzymanej z nasiona, u ludzi- tworzy się kopia tego samego genu . Pula genowa- wszystkie geny populacji. Totipotencjalność- pojed. kom. posiada genetyczny program jej wzrostu w dojrzałą roślinę. Bielmo- tkanka odżywcza dla zarodka. Eksplantat- kawałek rośliny wykorzystywany do inicjacji procesu kultury tkankowej. w małych populacjach pod wpływem pobierania próby.