Cechy osobowościowe nauczycieli
Cechy pożądane (pozytywne)	Cechy niepożądane (negatywne)
dostępny, bezpośredni, kontaktowy	niedostępny, niekontaktowy
szanujący godność uczniów, niezłośliwy	złośliwy, bez szacunku dla uczniów
akceptujący różne postawy młodzieży, tolerancyjny	nietolerancyjny
dobry organizator	nieporadny
skromny	zarozumiały, „ważny”
cierpliwy, zrównoważony	raptus, agresywny
mądry życiowo	nie znający „życia'
lojalny i solidarny	niekoleżeński, nielojalny
odważny w wyrażaniu swych poglądów, mający własne zdanie	niejednoznaczny, asekurant
mający pogodę ducha, poczucie humoru	nadmiernie poważny
kulturalny, taktowny	opryskliwy
opiekuńczy, serdeczny	obojętny na sprawy innych
optymista	abnegat
CECHY INTELEKTUALNE
inteligentny ,mądry	mało inteligentny
mający wysoki poziom wiedzy, kwalifikacji, wysoka sprawność intelektualna i szerokie ugruntowane zainteresowania	posiadający widoczne braki w wiedzy, nikłe zainteresowania
powściągliwy w wyrażaniu opinii, sądów, ocen	pochopny, nierozważny w wydawaniu sądów
samodzielny w myśleniu, twórczy w formułowaniu poglądów i problemów	bierny, powtarzający za innymi
CECHY DYDAKTYCZNE (prakseologiczno-pedagogiczne)
mający odpowiednią i aktualną wiedzę merytoryczną	braki w wiedzy, błędne nieaktualne wiadomości
stosujący różnorodne środki i metody dydaktyczne	wykorzystujący minimalne środki i metody dydaktyczne, powielający te metody, nie wprowadzający nowych technik nauczania
znający podstawy psychologii i pedagogiki	nie znający takich podstaw
znający dzieci i ich potrzeby oraz możliwości	nie znający dzieci, niechętny ich poznawaniu
przejawiający poczucie odpowiedzialności za uczniów przed uczniami, rodzicami i władzami	niechętnie przyjmujący jakąkolwiek odpowiedzialność
traktujący wszystkich uczniów jednakowo	preferujący określonych uczniów
dostrzegający osiągnięcia i postępowanie uczniów, nagradzający, wyróżniający takich uczniów	nastawiony na wskazywanie niedociągnięć i braków, chętniej karze niż nagradza
samokształcący i doskonalący swój warsztat pracy	stosujący te same techniki i metody, wyraźna niechęć do ich modyfikacji
CECHY WYCHOWAWCZE
dotrzymujący słowa i przyjętych zobowiązań	niesłowny
posiada autorytet osobisty	brak autorytetu
nie tylko uczący ale i wychowujący	wyłącznie naucza
otwarty na aktualne problemy i zainteresowania młodzieży	nie znający zainteresowań, problemów, traktujący młodzież „urzędowo”
znający problemy środowiska szkolnego i lokalnego	nie integrujący się z środowiskiem
CECHY ZEWNĘTRZNE
schludny wygląd, dobra prezentacja ogólna	bylejakość
odporny na kłopoty i trudy pracy, dbający o zdrowie	nie dbający o zdrowie, przenoszący kłopoty na grunt klasy
kulturalny sposób bycia	osoba niekulturalna

Osobowość jest definiowana jako charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno-przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje.

Style kierowania grupą:

• Autokrata: Autokratyczny styl kierowania oddziałuje hamująco na aktywność i inicjatywę uczniów, przyczynia się do wytworzenia u nich nieżyczliwej postawy wobec nauczyciela, do niechętnego wykonywania zlecanych zadań. Sprzyja wytwarzaniu się wzajemnej podejrzliwości, niechęci i wrogości.

surowy autokrata - wymaga bezwzględnego posłuszeństwa, osoba dominująca, władcza

życzliwy autokrata - nie uświadamia sobie tego, że jest autokratą, narzuca własny styl pracy

• Demokrata - partnerstwo, nie narzuca własnego zdania, żyje problemami grupy.

nauczyciel nie narzuca uczniom w sposób apodyktyczny różnych nakazów i zakazów, lecz stara się je uzasadnić, wyjaśnić ich cel i znaczenie. Ważne decyzje nauczyciela są konsultowanie z zespołem uczniowskim, co wpływa na wytwarzanie się atmosfery współpracy i współdziałania.

• Liberał - jest niezdecydowany, niepewny, podejmuje działanie kiedy jest to konieczne.

Do najczęściej wymienianych pożądanych cech, postaw nauczycieli zalicza się (według pedeutologów):
1. Wiedzę ogólną i pedagogiczną - która wynika i jest pochodną dążeń nauczyciela do zdobycia i pogłębiania określonego zasobu wiedzy z dziedzin przydatnych zawodowo. Także z innych dziedzin niż pedagogika, które stanowią podstawę do konstruktywnego budowania obrazu o życiu ludzkim, otaczającym świecie i zachodzących w nim procesach.
2. Motywację - jest zespołem czynników uruchamiającym celowe działanie. To zaś wyraża się dążeniem do osiągania dobrych efektów w pracy i wytyczonego celu. Nauczyciel posiadać więc musi motywację wewnętrzną jako podstawę do działania, wynikającego z czynników osobistych jak: zadowolenie czy osiąganie satysfakcji i przyjemności z wykonywanej pracy.
3. Umiejętności pedagogiczne - związane ściśle z wyzwalaniem i kształtowaniem u podopiecznych walorów moralnych, pożądanych społecznie cech i postaw, a także pewnego zakresu umiejętności i zdolności niezbędnych w życiu wychowanków. Z umiejętnościami tymi wiąże się także mobilizowanie uczniów do wykonywania stawianych zadań i pracy nad sobą.
Z umiejętnościami pedagogicznymi związana jest ściśle umiejętność trafnego i sprawiedliwego oceniania, a także obiektywizm wychowawcy. Ma to duże znaczenia w stwarzaniu klimatu zaufania poprzez wydawanie sprawiedliwych ocen i opinii.
4. Umiejętności wychowawcze - pojmowane jako celowe i zamierzone współtworzenie takiego klimatu wychowawczego, który sprzyja wszechstronnemu rozwojowi wychowanków. W umiejętnościach tych zawiera się chęć posługiwania się umiejętnościami pedagogicznymi, wiedzą oraz zdolność wychowawcy do wyzwalania aktywności własnej wychowanków.
5. Ambicje zawodowe - wpływające bezpośrednio na kształtowanie pożądanych cech własnej osobowości oraz dążenie do osiągnięcia - poprzez rzetelną wiedzę i pracę - wartościowych rezultatów zawodowych. Mają one bowiem ścisły związek z ustawicznym dążeniem do podejmowania nowych zadań prowadzących do poprawy istniejącego stanu rzeczy w nauczaniu, wychowaniu i doskonaleniu wychowanków.
6. Uczciwość - oznacza upewnianie się, że każda utrata np. przywilejów jest odpowiednia do przewinienia i że jest bezpośrednio z nim związana tak, aby dziecko widziało tu ciąg przyczynowo - skutkowy; oznacza konsekwencję w zachowywaniu się wobec dzieci tak, aby wiedziały, czego mogą oczekiwać, oznacza też dotrzymywanie słowa. Dzieci w każdym wieku postrzegają "uczciwość" jako jedną z najbardziej pożądanych zalet u nauczyciela.
7. Wysokie poczucie odpowiedzialności. Z poczuciem odpowiedzialności wiąże się ściśle:
- udzielanie wychowankom systematycznej pomocy podczas zajęć programowych, nauki własnej oraz pomocy lub udzielanie rad w rozwiązywaniu problemów osobistych,
- aktywizowanie wychowanków do rzetelnej nauki i stosownego do wymagań społecznych postępowania,
- właściwe rozpoznawanie i zapobieganie ewentualnym przyczynom niepowodzeń dydaktycznych.
Odpowiedzialność to rdzeń doświadczenia moralnego, kluczowy "wskaźnik dojrzałości człowieka". Oznacza gotowość, obowiązek, a nawet konieczność ponoszenia konsekwencji za własne myślenie, słowa, postawy i działanie; gotowość do wywiązywania się z podjętych zadań. Jest właściwie do nich przygotowany. Na stanowisku tak wysoce eksponowanym jakim jest misja nauczyciela nie dopuszcza się nieznajomości treści programowych, przepisów dobrego zachowania, norm moralnych czy zasad dydaktyczno - wychowawczych.
8. Opanowanie - związane jest ściśle z kontrolą własnego zachowania i oznacza niekierowanie się chwilowymi emocjami lub mniej istotnymi bodźcami zewnętrznymi. Mogą one bowiem zakłócić nie tylko sprawne działanie, lecz także zachowanie rozwagi i panowanie nad niepotrzebnymi emocjami.
9. Kultura osobista - wyraża się w nienagannym postępowaniu w życiu codziennym, odpowiednim zachowywaniem się. Z kulturą osobistą wiąże się poszanowanie wartości osobistych i godności drugiego człowieka niezależnie od wieku czy statusu społecznego. Poza tym kultura to również dbałość o czystość języka i dobry, godny naśladowania przykład dla innych.
10. Wytrwałość i konsekwencja w działaniu - wymaga silnej woli i wytrwałości w pokonywaniu trudności i niepowodzeń dydaktycznych oraz wychowawczych. Oznacza także uporczywość w dążeniu do wyznaczonego celu oraz wytrzymałość w przypadkach okoliczności i obciążeń nieprzewidzianych.
11. Punktualność, porządek i dyscyplina na lekcji - nauczyciel, który spóźnia się na lekcje, nie tylko daje dzieciom zły przykład, ale może również powodować rozprężenie, zanim lekcja będzie się mogła zacząć. Równie ważne jest punktualne kończenie lekcji. Dzieci szybko oburzą się, jeśli będą ciągle spóźnione na przerwę, ostatnie w kolejce po obiad czy nie wypoczęte przed następną lekcją.
12. Dbanie o własny autorytet, który jest wynikiem pracy nad sobą i stanowi niezbędny atrybut owocnej pracy dydaktyczno - wychowawczej.
13. Staranne przygotowywanie się do lekcji.
14. Troska o dobrą opinię w oczach uczniów poprzez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków.
15. Modernizowanie i urozmaicanie metod i środków dydaktycznych
16. Dojrzałość emocjonalna - to unikanie złości, nie wdawanie się w małe wojny i sprzeczki z poszczególnymi dziećmi czy grupą. Nauczyciele, którzy szybko się denerwują, mogą powiedzieć i zrobić rzeczy, których później będą żałować. Z pewnością wszyscy nauczyciele odczuwają potrzebę ostrego zwrócenia się go klasy, ale różni się to od wybuchów gniewu, które naruszają się tylko pozycję nauczyciela, ale także stan jego fizycznego i psychicznego zdrowia.
17. Unikanie poniżania dzieci - które powoduje nie tylko psychiczną krzywdę, ale obniża status dziecka w oczach klasy.
18. Unikanie nadmiernej poufałości - granica pomiędzy przyjaźnią i nadmierną poufałością jest bardzo trudna do ustalenia, ale lepiej jest raczej formalnie rozpocząć relacje z klasą, aby później bardziej się do niej zbliżyć niż odwrotnie. Badania pokazują, że wielu słabych nauczycieli rozpoczyna zupełnie inaczej, a następnie rozpaczliwie próbuje odzyskać swoją pozycję po tym, jak wywarli już pierwsze nadmierne swobodne wrażenie.
19. Pewność siebie - nauczyciele, którzy niepewnie i z wahaniem wchodzą do klasy, pokazują dzieciom, że oczekują kłopotów i są przygotowani na nieposłuszeństwo. Dlatego zasadą jest, aby jeśli nawet nauczyciel jest niepewny i niedoświadczony - tego nie okazywać.
20. Otwartość i umiejętność kontaktu z dziećmi i młodzieżą, empatia
21. Poszanowanie godności ludzkiej, podmiotowość
22. Rozwijanie w sobie umiejętności prowadzenia dialogu -cierpliwego słuchania do końca swojego rozmówcy, sprawiedliwego, życzliwego i wyrozumiałego, pełnego szacunku i akceptacji traktowania tych, na których pragnie oddziaływać wychowawczo. O dialogu wychowawczym można mówić tylko wtedy, gdy zostaną spełnione następujące warunki:
- uznanie i zaaprobowanie odmienności każdego dziecka;
- traktowanie każdego w sposób indywidualny,
- zachowanie bezpośredniości w stosunkach wychowawcy z wychowankiem
Uznanie i aprobata odmienności każdego dziecka nie oznacza bezkrytycznego stosunku do jego wad czy postępowania. Chodzi o to, by w uczniu widzieć odrębną rzeczywistość, a nie projekcję naszych wyobrażeń.
24. Imponowanie uczniom postawą zdystansowaną do dóbr konsumpcyjnych - np. nie przyjmować prezentów mających na celu pozyskanie jego przychylności, nie udzielać płatnych korepetycji swoim uczniom, aby nie być stronniczym w wystawianiu ocen.
25. Dyscyplina i wymagalność
26. Zrozumienie i wspomaganie w kłopotach
27. Umiejętność planowania i organizowania pracy własnej i zbiorowej
28. Poczucie humoru - nie oznacza to wygłupianie się nauczyciela na lekcji, ale bycie przygotowanym do śmiania się z klasą, (chociaż nie wtedy, gdy dzieje się to kosztem jakiegoś ucznia) i do wprowadzania humoru w nauczany materiał wtedy, gdy można tak zrobić. Na dziecięcej liście dotyczącej zalet nauczyciela poczucie humoru często ustępuje miejsca jedynie uczciwości.
29. Takt pedagogiczny
30. Dyskrecja
31. Umiejętność działania zespołowego
32. Plastyczność - czyli zdolność do przystosowania swoich metod zarówno do nauczanego przedmiotu, jak i do samych dzieci.

---