PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

determinizm jednostka przyrodnicze

środowisko osobowe

samorzutny kulturowe

autonomiczny byt idealny

rozwój (k. duchowa)

kultura

etapy rozwoju byt realny

ujawniające (k. przedmiotowy)

się w nich krąg kult.

możliwościach

siły duchowe

zainteresowanie,

potencjał

biologiczne

zdeterminowanie

naturalizm wzrost wzrastanie

biologiczny do środowiska

rozwój

procesy

samorzutne

Co to jest pedagogika społeczna i czym się zajmuje?

Dyscyplina pedagogiczna zajmująca się badanie warunków środowiskowych, w jakich przebiegając procesy wychowawczo - opiekuńcze człowieka o jego urodzenia do końca życia. W badaniach tych uwzględnia się zwłaszcza warunki społeczne, kulturowe, przyrodnicze i biopsychiczne oraz warunki związane z rozwojem współczesnej cywilizacji. Ważnym zakresem zainteresowań pedagogiki społecznej są zagadnienia kompensacji wychowawczej i opiekuńczej, niezbędnej zwłaszcza w takich przypadkach losowych, jak sieroctwo lub zły warunki wychowania w rodzinie.

Propozycja HELENY RADLIŃSKIEJ:

-teoria pracy społecznej - usuwanie przeszkód rozwoju czyli wyrównywanie braków

-teoria oświaty dorosłych - dostarczanie podniet rozwoju „meliorować środowisko”

-historia pracy społeczno oświatowej, diagnoza, kompensacja, profilaktyka

Profilaktyka stawia przed pedagogiką społeczną dwa zasadnicze zadnia:

-zmienianie niekorzystnych warunków rozwojowych czyli minimalizowanie ich oraz ulepszenie wpływów pozytywnych, efektem ma być przeobrażanie warunków otaczających człowieka, środowisko wychowawcze współrealizujące cele wychowanków, proces ten powinien opierać się przede wszystkim na siłach jednostki, grupy czy też środowiska

-przygotowanie człowieka do twórczego udziału w życiu narodu

Praca społeczna według HELENY RADLIŃSKIEJ - to zorganizowana działalność opiekuńcza państwa i organizacji społecznych (np. Czerwony Krzyż) oraz samorządów lokalnych.

Poglądy ALEKSANDRA KAMIŃSKIEGO - był kontynuatorem Heleny Radlińskiej:

Obszary badawcze pedagogiki społecznej:

-stowarzyszenie społeczne jako środowisko wychowawcze

-społeczno wychowawcza problematyka czasu wolnego

-pedagogiczny aspekt gerontologii pedagogiki społecznej

Podkreślił, że pedagogikę społeczną należy rozumieć dwojako:

-jako kierunek pedagogiczny, który koncentruje uwagę na środowisko jako sprawcę trudności i sukcesów wychowawczych, a proces wychowawczy kojarzy z właściwym organizowaniem środowiska

-jako odrębną dyscyplinę pedagogiczną ukierunkowaną na uwarunkowany społeczny i środowiskowy sytuacje jednostek grup i warstw społecznych wymagających opieki i pomocy bez czego zagrożony był by jej rozwój

Wyróżnił za Heleną Radlińską dwie dziedziny pedagogiki społecznej:

-opieka społeczna (praca socjalna)

-praca pozaszkolna (praca kulturalna)

W pedagogice społecznej przypisywał zadanie w pomocy w zaspokajaniu potrzeb materialnych, kulturalnych jednostek i grup społecznych w różnych kategoriach wiekowych oraz zajmowanie się instytucjami powołanymi do organizowania pomocy.RODZINA

Rodzina - jest to mężczyzna, kobieta, dzieci i inni członkowie. Rodzina to instytucja oparta na seksualności i skłonnościach matczynych (ojcowskich), której forma zmienia się w zależności od kultury (monogamia, poligamia, polindria, itd.). W społeczeństwie zachodnim zasadniczą funkcją rodziny jest zapewnienie bezpieczeństwa jej członkom oraz wychowanie dzieci. Uczą się w niej języka, zwyczajów i tradycji swojej grupy. Naśladując rodziców i utożsamiając się z nimi kształtują swą osobowość i charakter. Rodzina jest niezbędna do rozwoju dziecka - to czym się ono stanie, zależy od jej wartości.

Typologia rodziny:

-rodzina niepełna

-rodzina pełna

-rodzina kohabitacyjna (konkubinat)

-rodzina bez dzieci

ze względu na dzieci:

-rodzina wielodzietna - troje i więcej dzieci - rozgałęzienie:

-patriachalna - władze sprawuje mąż

-matriachalna - władzę sprawuje żona

-nuklearna - mała rodzina, dwupokoleniowa: rodzice, dzieci, panuje egalitaryzm czyli równouprawnienie, zrównanie ról

-rodzina małodzietna - z nielicznym potomstwem, jedno, dwoje dzieci

ze względu na wartość:

-wartości duchowe - rodzina zwraca uwagę na wartości duchowe: twórczość, nauka, kultura

-wartości materialne (konsumpcyjne) - rodzina dąży do pomnażania majątku

-wartości duchowe i materialne - dla rodziny ważne są wartości duchowe i materialne

ze względu na strukturę władzy:

-rodzina autokratyczna - rządzi jedna osoba, panuje tyrania

-rodzina demokratyczna

-rodzina pośrednia - między autokratyczną, a demokratyczną, panuje liberalizm, samowola, rodzice starają się narzucić reguły, zasady ale są niekonsekwentni

Struktura rodziny:

Na rodzinę składają się:

1rola społeczna żony, męża, ojca, matki, córki, syna, brata, siostry

2hierarchia

3czynnik środowiska rodzinnego - dzielą się na trzy czynniki:

aczynniki społeczno - ekonomiczne - praca, sytuacja finansowa, zarobki

bczynniki kulturalne - wykształcenie, spędzanie czasu wolnego, zainteresowanie, rekreacja, sport

cczynniki psychopedagogiczne - system nagród i kar, więzi emocjonalne między dziećmi i rodzicami albo między rodzicami

Funkcje rodziny:

-prokreacyjna

-materialno - ekonomiczna

-kontrolna

-socjalizacyjna (wychowawcza)

-emocjonalno-ekspresyjna

-kulturalna

-seksualna

Przeobrażenia (przemiany) rodziny:

-zmiany w zakresie funkcji seksualnej - współżycie: zła jakość przeżyć i satysfakcja

-zmiany w zakresie funkcji materialno - ekonomicznej - oboje, dzieci coraz częściej zarabiają

-zmiany w zakresie funkcji kulturalnej - nastąpiło ograniczenie, zróżnicowanie aktywności kulturalnej członków rodziny

-zmiany w zakresie funkcji socjalizacyjno - wychowawczej - zawężenie ze względu obszaru działania innych instytucji

Rodzina odgrywa dużą rolę w socjalizacji jednostki. Prawidłowa socjalizacja ma istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa, nieprawidłowa natomiast powoduje nasilenie zjawisk patologicznych szkodliwy wpływ mediów. Uwidoczniła się emancypacja dzieci w rodzinie. Zwiększył się zakres swobody i niezależności. Zmniejszył się świadomy wpływ rodziców na dzieci.

Obecnie obserwuje się też zmiany w świadomości społecznej dotyczącej życia rodzinnego i seksualnego. Większa wyrozumiałość dla przedmałżeńskich i pozamałżeńskich kontaktów seksualnych, tolerancja wobec osób rozwiedzionych, samotnych matek, par bez ślubnych, związków homo.

W przemianach rodziny występują cztery procesy, zjawiska:

-autokratyzacja członków rodziny wolność indywidualna

-ich równość egalitaryzacja niezależność, zmieniają się pozycje członków rodziny

-materialne spójności i dezintegracja rodziny rozluźnia się struktura rodziny

-patologizacja społeczna odbijająca się w życiu rodzinnym

Jak dotąd nie nastąpił upadek rodziny. Instytucja rodziny trwa nadal. Rodzina współczesna wpływa na osobowość i funkcjonowanie jednostek, kształtuje w szerszej mierze ich losy. Wypełnia ważne funkcje w ramach społeczeństwa, w dziedzinie socjalizacji jednostek i ich przygotowania do życia i działania w społeczeństwie.

Jak cywilizacja wpłynęła na rodzinę?

W XX wieku rozwinęła się: nauka (kino, biblioteka, teatr, czasopisma stały się ogólno dostępne), technologia (żelazko), medycyna (ograniczenie śmiertelności kobiet w okresie ciąży i okołoporodowej, dzieci, pojawienie się antykoncepcji, nie ma epidemii, mniej nowotworów), nastąpił wzrost zatrudnienia kobiet, indywidualizacja form aktywności w rodzinie i zainteresowań.

Rodzina i jej oddziaływania społeczno - wychowawcze:

Do podstawowych dziedzin wychowawczego oddziaływania rodziny należy zaliczyć:

-troskę o prawidłowy rozwój fizyczny dziecka, jego sprawność i zdrowie

-troskę o rozwój intelektualny (umysłowy)

-zaspokajanie potrzeb emocjonalnych (uczuciowych) dziecka, przy równoczesnym wzbogacaniu jego życia uczuciowego, rozwijaniu w nim dyspozycji pozytywnych i przełamywaniu dyspozycji negatywnych (egocentryzm, skłonności egoistyczne, brak wyobraźni i wrażliwości na potrzeby, krzywdy innych)

-wdrażanie w kulturę własnego społeczeństwa, grupy społecznej, z którą jest się najściślej związanym, w kulturę ogólnoludzką

-rozbudzanie zainteresowań i potrzeb kulturowych

-wpajanie społecznie akceptowanych zasad i norm moralnych (stanowią one trzon moralnej postawy jednostki)

-uspołecznienie dziecka poprzez kształtowanie postawy otwartej na problemy otaczającego świata, ścierające się tendencje, odwieczną walkę dobra ze złem, dążenia do postępu i sprawiedliwości społecznej, autentycznej równości i wolności ludzi, walkę z zacofaniem, obskurantyzmem

-przygotowanie do samodzielnego życia

-uczenie organizowania własnego życia zgodnie z potrzebami i warunkami, jakie stwarza rzeczywistość społeczna

-uodparnianie na napotykane trudności i niepowodzenia, hartowanie charakteru i silnej woli, rozbudzanie u dziecka poczucia godności osobistej oraz poczucia godności narodowej, tak ważnej i cennej zawsze, a szczególnie teraz, gdy rozszerza się sfera kontaktów z innymi krajami

-rozwijanie dyspozycji do doskonalenia siebie, nie popełniania tych samych błędów, kształtowanie ambicji i aspiracji, na poziomie własnych, potencjalnych możliwości, często niedocenianych i nie wykorzystywanych, bez równoczesnego popadania w kompleksy lub, co jest jeszcze gorsze, samouwielbienie, zarozumiałość, tzw. bufonadę, lekceważenie czy wywyższanie się ponad innych ludzi

-uczenie umiaru i skromności, która nie jest fałszywa i pozorna, stanowi autentyczny wyznacznik wartości, określa duży format człowieka

-uczenie tolerancji dla wszelkiej odmienności poglądów (pod warunkiem, że nie są one szkodliwe czy groźne społecznie), cech indywidualnych, zainteresowań, dążeń

-rozwijanie uczuć patriotycznych, szacunku do tradycji narodowych, ich wkładu w kulturę ogólnoludzką, postawy gotowości do walki o bezpieczeństwo, dobre imię i pozycję w świecie własnego narodu, państwa

ŚRODOWISKO LOKALNE
Środowiskiem lokalnym nazywamy zbiór ludzi zamieszkujących niewielkie terytorium oraz stworzoną przez nich kulturę, stosunki społeczne i otoczenie przyrodniczo - materialne. Składnikami środowiska lokalnego są wspólne instytucje, symbole i wartości.

Cechy środowiska lokalnego:

-poczucie odrębności i izolacji

-poczucie jednolitości zawodowej i ekonomicznej

-poczucie tożsamości etnicznej i kulturowej

Dominacja więzi osobowych nad rzeczowymi pozwala na powszechna identyfikację członków oraz sprawowanie osobowej i rygorystycznej kontroli. Istotą świadomości społecznej środowiska lokalnego jest poczucie jedności wspólnoty i aprobującego uczestnictwa. Zewnętrznym wyrazem jedności jest zdolność do zbiorowego działania w obronie, rozwiązywania i osiągania wspólnych celów i interesów publicznych.

Środowisko lokalne oprócz zbiorowości społecznej zamieszkującej niewielki, względnie zamknięty obszar, oznacza również cały system instytucji służących organizacji życia zbiorowego takich jak kościół, szkoła, instytucje usługowe, urządzenia socjalne lub rekreacyjne oraz mechanizmy regulujące zachowania jednostkowe i stosunki międzyludzkie, a więc obyczajowość, normy moralne, autorytety i wzory zachowań.

Do właściwości tworzących system socjalizacji członków społeczności lokalnej należą:

-tożsamość etniczna, religijna i kulturowa

-zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i powszechnej identyfikacji członków

-jednolitość (względna) ekonomiczna i zawodowa

Aby daną zbiorowość identyfikować jako lokalną należy sprawdzić czy spełnia ona takie kryteria:

-postrzeganie swojego środowiska jako akceptowanego miejsca, sposobu życia zbiorowego (aprobująca świadomość uczestnictwa)

-poczucie wzajemnej niezbędności, świadomość wspólnego interesu zbiorowości terytorialnych, świadomość pewnych powinności etycznych wobec otoczenia

Środowisko lokalne w ujęciu:

-terytorialnym - czy jest to wieś, czy miasto, położenie terytorialne (czy leży na północy, czy na południu), ukształtowanie powierzchni, warunki ekonomiczne

-demograficzny - zaludnienie, czy jest to ludność zróżnicowana wiekowo, czy ta ludność jest aktywna (czy organizuje zbiórki)

-instytucjonalny - czy występują instytucje i jakie (szkoły, parkingi, puby, sklepy, urzędy), czy jest ich dużo czy mało

-kulturowy - mówimy o przeszłości, historii, muzea, tradycje, rezerwaty, jakie jest uczestnictwo w kulturze (czynne, bierne)

-regulacyjny - wzory, normy zachowań, autorytety, regulaminy, przepisy

SZKOŁA

Szkoła jest elementem świata człowieka i służy zaspokajaniu określonych celów ludzkich. Jest ona zdolna realizować wiele wartości i potrzeb, np. poznanie, samourzeczywistnienie, współżycie, uzyskanie odpowiedniego prestiżu i pozycji, uznanie, zapewnienie bytu, uczestniczenie w realizacji idei doniosłych społecznie.

Funkcje szkoły według R. WOŹNIAKA:

1zewnętrzne - to te, które wypływają z postanowień zbiorowości powołującej szkołę do istnienia, organizującej szkolnictwo, zapewniającej mu bazę materialną i warunki ciągłości działania; wyznaczają je następujące czynniki tkwiące w społeczeństwie:

-kultura narodowa stanowiąca postulaty ciągłości kulturowej, rozwoju kulturowego oraz podnoszenia aspiracji kulturowych warstw społecznych

-ideologia zwłaszcza polityczna oraz system norm moralnych i obyczajowych w zakresie współżycia ludu

-poszczególne działy gospodarki narodowej i prywatnej profilujące szkolnictwo oraz poszczególne szkoły według potrzeb ekonomicznych kraju

-struktura społeczno - zawodowa wyznaczająca role społeczne, kariery zawodowe i sposób życia społeczności lokalnej w której działa

2wewnętrzne - to te, które niejako nadbudowują się nad jej strukturą instytucjonalną czy tez wypełniają strukturę zindywidualizowanymi zachowaniami; spośród wielu funkcji wewnętrznych wypełniających przez szkołę można wymienić:

-funkcje edukacyjne - przekazywanie określonej wiedzy, umiejętności i nawyków

-funkcje selekcyjne - szkoły decydujące o ilości i jakości przygotowanych kadr, ich doborze specjalizacji przy uwzględnieniu stopnia demokratyzacji, wyrównywania startu życiowego

-funkcje adaptacyjne i kulturowe - wyrażające się we wprowadzaniu do społeczności lokalnej i jej kultury

-funkcje ideologiczne - wskazują określone cele działania, filozofię edukacji, ideologia dotyczy postaw i opinii, przekonań i poglądów kształtowanych również przez szkoły

-funkcje integracyjne i dezintegracyjne - szkoła nie tyko zbliża, ale i dzieli, wpływa pośrednio lub bezpośrednio na społeczność pozaszkolną

-funkcje opiekuńcze i wychowawcze - szkoła spełnia w następujących formach: diagnozowanie sytuacji dziecka w rodzinie, w środowisku, profilaktyka, stymulowanie rozwoju, poradnictwo, integracja i koordynacja działalności opiekuńczo - wychowawczej

Szkoła obok rodziny przygotowuje młode pokolenie do wejścia w dorosłe życie. Należy jednak pamiętać, że wychowanie rodzinne znacznie różni się od wychowania szkolnego. To ostatnie charakteryzuje się czynnościami planowymi, gdyż realizuje z góry wyznaczone cele i zadania określone w programach wychowawczych poszczególnych szkół.

Dzisiejsza szkoła wychowuje przy czym stara się to robić zgodnie z aktualnymi i przyszłymi potrzebami społeczeństwa. Szkoły współczesne łączą wychowanie ogólne z treściami wychowawczymi, niezbędnymi dla przyszłej pracy zawodowej czy kierunków działalności społecznej wychowanków.

Cechą charakterystyczną szkoły jest to, iż jest to zespół reprezentantów dwóch pokoleń: nauczycieli i uczniów. Centralną rolę odgrywa nauczyciel, kierujący rozwojem umysłowym i społecznym uczniów oraz realizujący związane z tym cele wychowania.

Nauczyciela powinno charakteryzować:

-umiejętność nauczania (jasne tłumaczenie i podawanie przykładów, dobra organizacja)

-pogoda ducha, łagodność, cierpliwość

-przyjacielskość, koleżeńskość

-zainteresowanie uczniami, zrozumienie ich

-bezstronność (nie ma swoich pupilków)

-sprawiedliwość przy stawianiu stopni i ocenianiu

Każdy nauczyciel w swojej pracy wykształca odpowiedni dla siebie system pracy oraz styl kierowania pedagogicznego. Styl kierowania może być: autokratyczny, demokratyczny, nie ingerujący, z następującymi grupami:

1przywódcy autokratyczni:

-autokrata surowy

-autokrata życzliwy

-autokrata nieudolny

2przywódcy demokratyczni:

-prawdziwy demokrata

-pseudo demokrata

3przywódcy nieingerujący:

Być dobrym nauczycielem - znaczy racjonalnie kierować (współkierować) zespołem uczniowskim. Im zespół ma większą swobodę, tym mocniej nauczyciel pobudza jego aktywność. I odwrotnie, im bardziej nauczyciel tłumi ucznia , tym niższa jest jego motywacja do działań. Dobry a więc skuteczny nauczyciel potrzebny jest zarówno uczniom jak i w szkole, rodzicom i społeczności szkolnej.

Klasa jako strefa najbliższego rozwoju:

Klasa jest strefą dynamiczną, podlegającą zmianom, w której trwa interpsychologiczne konstruowanie wiedzy, będącą źródłem jej indywidualnego konstruowania. W sposób bardzo ogólny strefę najbliższego rozwoju można zdefiniować jako system interakcyjny, w którym różne osoby zajmują się rozwiązywaniem jakichś problemów, których przynajmniej jedna z tych osób nie mogłaby skutecznie rozwiązać sama. Strefa ta jest więc związana z indywidualną historią człowieka (różnica między tym, co dziecko potrafi zrobić samo a tym, co może wykonać z pomocą grupy), ze strukturą pomocy udzielanej przez pozostałe osoby (rusztowanie) oraz z instrumentami stworzonymi przez kulturę, które też uczestniczą w sytuacji.

Kiedy charakteryzujemy klasę jako strefę najbliższego rozwoju, skupiamy się nie na indywidualnym podmiocie, ale na złożonym systemie relacji interpersonalnych, zachodzących w klasie i będących źródłem indywidualnej zmiany poznawczej. Naszą uwagę skupiamy również na zadaniach globalnych, znaczących, w których realizację dzieci są wprowadzane w miarę ich możliwości, przy czym fakt, iż dzieci nie do końca zrozumiały problem, nie stanowi tu przeszkody

Trójpodmiotowy model funkcjonowania szkoły:

-wychowanek - podmiot - zobowiązany do przestrzegania regulaminu, posiada prawa i obowiązki, funkcjonuje z poczuciem przymusu, powinien być otwarty, twórczy, autonomiczną osobowość

-wychowawca - podmiot - podawanie wiedzy w tradycyjny sposób, jest kontrola, ograniczony przez program, regulamin, brak współpracy, chęci, szacunku, zaangażowania, duża umiejętność w przekazywaniu wiedzy, wychowawca jest zawsze koło wychowanka, nie urabia go, ale wskazuje, nie prowadzi wychowanka swoimi drogami tylko jest obok, razem przechodzą trudności i w razie czego doradza mu

-rodzice - podmiot - jest nieobiektywny, dobry kontakt, powinna być współpraca rodzica ze szkołą

GRUPY RÓWIEŚNICZE Grupa jest społeczną formacją, która składa się z pewnej liczby osób pozostających we wzajemnych bardziej lub mniej określonych pozycjach i rolach, która ma własny system wartości i norm regulujących zachowanie poszczególnych członków  co najmniej w sprawach ważnych dla grupy.Dlaczego powstają młodzieżowe grupy rówieśnicze:

-Wraz z dojrzewaniem biologicznym jednostki rodzi się w niej poczucie odrębności w stosunku do młodszych dzieci oraz przeświadczenie o braku dostatecznego zrozumienia ze strony dorosłych. Jednostka szuka więc towarzystwa osób mających podobne problemy i trudności.

-W okresie dorastania jednostki rodzi się potrzeba samodzielności i niezależności. Natomiast rodzice pragną zachować dotychczasową kontrolę nad postępowaniem dziecka, ograniczając przy tym jego swobodę. Na tym podłożu niejednokrotnie dochodzi do konfliktu między dzieckiem, a rodzicami, do buntu dziecka przeciwko władzy rodzicielskiej.

-W miarę dorastania dziecka rodzice stawiają mu coraz większe wymagania, którym nie zawsze może ono w dostatecznym stopniu sprostać, aby zdobyć uznanie rodziców. Łatwiej jest dziecku uzyskać zadowolenie ze swojej działalności wśród rówieśników, którzy stawiają my wymagania mniejsze, a więc bardziej możliwe do spełnienia.

Rodzaje grup rówieśniczych

:ze względu na liczebność możemy wyróżnić:

-grupy duże, tzw. społeczności, składające się z kilkuset lub większej liczby osób, które nie znają się osobiście, a kontaktują się za pośrednictwem wybranych osób, np. społeczność szkolna

-grupy małe składające się z kilku lub kilkudziesięciu osób, które nawiązują bezpośrednie kontakty, np. uczniowie jednej klasy

ze względu na sposób powstawania i instytucjonalne usankcjonowanie grupy:

-grupy formalne zorganizowane są przez odpowiednie instytucje, mają określone zadania i system kontroli, np. społeczność szkolna, wchodzące w jej skład klasy, samorząd uczniowski, organizacje dziecięce funkcjonujące zarówno na terenie szkoły, jak też poza nią

-grupy nieformalne powstają spontanicznie; nie są one organizowane w sposób planowy i zamierzony; spontaniczność tych grup przeważnie przesądza o ich krótkotrwałości; odznaczają się one tym samym niskim stopniem organizacji, tzn. nader prostą strukturą

Trzy kategorie nieformalnych grup rówieśniczych:

1dziecięce grupy zabawy:

Są to grupy typowo dziecięce, umożliwiające zaspokajanie potrzeby zabawy z zespole, pojawiające się w trzecim - czwartym roku życia. W miarę gromadzenia doświadczeń związanych z zabawą, kształtują się grupy względnie stałe i trwałe. Z tego powodu grupy zabawy dzieci najmłodszych charakteryzuje się w socjologii jako najbardziej nieformalne i przelotne. Są to typowe grupy uczenia się ról społecznych przez naśladownictwo i wyobraźnię. Grupy te nie mają jeszcze norm własnych, tworzą się w miejscach nie pozostających pod kontrolą dorosłych, co stanowi duże zagrożenie z powodu możliwości przerodzenia się takich grup w grupy dewiacyjne.

2młodzieżowe tzw. paczki:

Są to niewielkie grupy, rekrutujące się spośród młodzieży szkolnej. Grupy te cechuje względna trwałość. Szczególnie znamienna dla tej formacji jest silna więź między członkami i wysoki stopień solidarności, mimo słabej organizacji grupy. Dzięki takiej więzi tworzy się duża intymność wzajemnych stosunków przyjacielskich, która wywiera ona ogromny wpływ na jednostkę. Sytuacja taka w wielu przypadkach może wymknąć się spod kontroli prowadząc do wielu konfliktów, gdyż lojalność wobec „paczki” jest tym większa, im bardziej „paczka” w doświadczeniach swych wchodzi w konflikt z normami ogólnospołecznymi.

3grupy dewiacyjne, np. gangi, bandy:

Są to grupy młodzieżowe w wieku dojrzewania lub w wieku młodzieńczym. Cechuje je wyższy stopień organizacji, z wyraźnie określonymi rolami, z dominującą rolą autokratycznego przywódcy. Rozwijają one i przechowują własną subkulturę, tradycje i morale, negują obowiązujące ogólnie wartości kulturowe i normy społeczne. Uczestnictwo młodych ludzi w tego typu grupach nieformalnych wynika z cech osobowości charakterystycznych dla wieku młodzieńczego, które mają podłoże biologiczne, ale są uwarunkowane czynnikami społecznymi i kulturowymi oraz błędami procesu wychowawczego. Należy więc pamiętać, iż młodzieżowe ruchy nie są czymś stałym lecz występują w określonym kontekście społecznym i ulegają zmianom wraz ze zmianami, które zachodzą w otoczeniu; ponadto inspirują się one wzajemnie, współegzystują ze sobą lub się zwalczają.

Ruchy młodzieżowe w procesie wychowania:

W okresie dorastania dziecka grupa rówieśników ma na niego silny wpływ, który wynika stąd, że może ona bardziej niż rodzice i nauczyciele kontrolować jego zachowanie i stosować wobec niego skuteczne sankcje. Ze względu na to, że dziecku bardzo zależy na przynależności do grupy, stara się jej podporządkować. Ulega więc presji grupy i liczy się z jej opinią bardziej niż z opinią rodziców czy nauczycieli. Opinia grupy zazwyczaj kształtuje postawy jej członków wobec rodziców, szkoły i nauczycieli, a także norm społecznych.

Silne związanie się z grupą rówieśniczą w okresie dorastania umożliwia dziecku uniezależnienie się od autorytetu rodziców i osiągnięcie w ten sposób wyższego etapu dojrzałości społecznej.

O sile wpływu danej grupy społecznej na jednostkę decyduje m.in. liczba i ranga pragnień zaspokajanych w ramach jej organizacji, pod warunkiem dostosowania się jednostki do obowiązujących w niej wzorów postępowania. Dana grupa jest dla dziecka tym bardziej atrakcyjna, im więcej i im ważniejszych potrzeb członków może zaspokoić. Początkowo są to potrzeby znalezienia atrakcyjnych partnerów do zabawy, potem chęć wspólnego uprawiania zajęć, a z czasem dochodzi potrzeba bezpieczeństwa, którą zaspokaja przynależność do grupy.

Dziecko aktywnie uczestniczące w życiu grupy rówieśniczej wcześnie odkrywa związek między zaspokajaniem tych wszystkich potrzeb a stosunkiem grupy do niego. Stosunek ten wyraża się w pozytywnych reakcjach emocjonalnych członków grupy, w popularności, jaką uzyskuje dziecko w grupie, a wreszcie w stopniu jego udziału w decydowaniu o sprawach grupy.

W wieku, na który przypadają doświadczenia dziecka w życiu nieformalnej grupy rówieśniczej, uczestniczy już ono w wielu różnych grupach społecznych: rodzice, klasie szkolnej, organizacji młodzieżowej, klubie sportowym. Jeżeli udział w życiu którejś z tych grup nie przynosi dziecku zadowolenia lub naraża je na zbyt silne sankcje (np. wskutek sztywnych, wygórowanych wymagań), to będzie ono skłonne poszukiwać innej grupy, w której mogłoby zaspokajać swoje potrzeby. Najczęściej jest nią właśnie nieformalna grupa rówieśnicza.

1

---