ABERRACJE CHROMOSOMOWE W BIAŁACZKACH
Aberracje pierwotne - char. Dla transformacji neo, jako pojedyncze anomalie np. Chłoniak Burkitta t(8;14), t(2;8), t(8;22)
Aberracje wtórne - niespecyficzne powstające w skutek niestabilności genomy kom. Neo.tzw -> ewolucja kariotypu.
Aberracje swoiste - typowe tylko dla danej buiałaczki
Aberracje nieswoiste - mogą występować w różnych typach białaczek. Np. t(9;22), w CML/ALL-B, +8 w MDS/AML/HPD
Podziała aberracji chromosomowych
Aberracje liczbwe:
Aneuploidia; +8(MOS, t-AML, HPD, CML), -4(MDS,CML), -5/-7(MDS, t-AML)
Poliploidia; ALL, MPD
Aberracje strukturalne
Zrównoważone
Translokacje:
t(9,22) CML, ALL
t(8;21) AML-M2
t(15;17) AML-M3
t(12;21) ALL-B
Inwersje
Inv(16) AML-M4
Inv(3)(q21a26) CMML
Niezrównoważone
Delecje:
del 5q/del 7q - MDS, AML
del 11q23 - MDS, AML, ALL
duplkacje/amplifikacje onkogenów: C-MYC, MLL, N-MYC
izochromosomy
i(17)(q10)
i(11)(q10)
i(9)(q10)
chromosom pierścieniowy (r): zmiany wtórne - ewolucja.
Metody cytogenetyczne i molekularne stosowane w diagnostyce białaczek.
CTG // FISH // M-FISH/SKY
Molekularne: PCR // RT-PCR // RQ-PCR
CTG:
Szpik(krew gdy nie można pobrać szpiku a % blastów we krwi >= 40% lub sucha pusta biopsja)
Krew (CLL)
w. chłonny
FISH - okreslona liczba sond molekularnych
PCR
Metoda jakosciowa
Ocena mutacji genów np. JAK2(czerwienica - zmiana G na T w poz. 1849.
76-97% czerwieniaca, 29-57% nadplytkowośc, 20-50% mielofibroza.
Do badania służy szpik- najbardziej miarodajny (krew) pobrana na EDTA.
RT-PCR
Metoda jakosciowa
Cena ekspresji genu fuzyjnego powstałego w wynikutranslokacji wzajemnej lun inv.
t(9;22)(q34;q11) - BRC/ABL = CML, ABL
t(15;17) - PML / PARA = AML-M3
t(12;21) - TEL / AML-M1 = B-ALL
t(4;11) - AF4 / MLL = B-ALL
materiał to: szpik (ew. Krew) pobrane na EDTA
monitorowanie leczenia białaczek
do chorób ukł. Krwiotwórczego pzrebiegających z powstawaniem genów fuzyjnych.
QR-PRC
Metoda ilościowa pozwalająca na ocenę ilości kopii produktu genu fuzyjnego. Czułość 1:100000
Monitorowanie leczenia i ocena choroby resztkowej.
materiał to: szpik (ew. Krew) pobrane na EDTA
PRZEWLEKŁA BIAŁACZKA SZPIKOWA (CML)
1960 - odkrycie chromosomu Philadelphia (Ph)
Pierwsza choroba w której udowodniono obecność charakterystycznej aberracji chromosomowej i jej wpływ na objawy kliniczne
Traslokacja wzajemna pary chromosomów 9 i 22
METODY BADAWCZE:
Fuzje genowe w CML - FISH
Cytogenetyka - w celu oceny translokacji
Metoda molekularna - ocena ekspresji fuzji genu
Leczenie
Niszczy się tyko komórki które niosą w swoim materiale materiał translokacji 9;22 gen BCR/ABL
Zmiany wtórne:
+8, Ph(2), i(17)(q10), +19,+21, -7 <- faza alceleracji, kryza blastyczna.
NOWOTWORY / ZESPOLY MIELOPROLIFERACYJNE
Przed badaniem szpiku (CML)
Czerwienica prawdziwa (PV) mut. JAK2
Nadpłytkowość samoistna (ET)
Osteomielofibroza
OSTRA BIAŁACZKA SZPIKOWA (AML)
Klasyfikacja WHO 2008
AML z berracjami cytogenetycznymi (a - i)
AML zw. Z MDS
AML zw. Z wcześniejszą chemio i radioterapią.
Czynniki prognostyczne w AML: TABELKA
Korzystne: CYTOGENETYKA: t(8;21), t(15;17), inv/t(16). < 20r.ż. ODP NA LECZENIE: CR po 1 cyklu chemioterapii. KLINIKA: temp < 38*C, < Leukocytoza
Pośrednie: CYTOGENETYKA: Kariotyp prawidłowy, t(8) i < 60r.ż.
Niekorzystne: CYTOGENETYKA : -5/5a- , -7/7q- , det/t 11q(23),kariotyp złożony: > 3 zmiany. > 60 r.ż. ODP NA LECZENIE: brak CR po 1 cyklu ch. KLINIKA: temp > 38*c, > leukocytó, zwłóknienie szpiku, nacieki pozaszpikowe. Zajęcie OUN.
Różnicowanie hipereozynofili:
Inv(16)(p13q22), t (16;16)(p13;q22) CBFB/MYH11 AML-HGEO
t(5;12) ETV6/PDGFRB AMML i inne podtypy MDS
del(4)(q12q12) FIPIL1/PDGFRA zespól hipereozynofilowy (HES) glownie pzrewekła białaczka eozynofilowa (CEL) -> bardzo dobre efekty leczenia imatinibem w małych dawkach
Aberracje chromosomów w MDS (Mielodysplastic Syndrome)
Klonalna aberracja.
30-60% pierwotny MDS
80-90% wtórny MDS
Rokowanie aberracji
Dobre: k. prawidłowy, 5q-, -4, 20q-
Pośrednie: +8, inne poj. zmiany
Złe: kar. Złożony, -7, 7q-
Diagnostyka MDS:
Cytogenetyka klasyczna (GTG)
FISH
HR-GGH
SKY lub M-FISH
Zespół 5q- - del w obr. Ramion krótkich chr. 5.
Region 5q31 odpowiedzialny za wszystkie zmiany.
Jeżeli w kom. Występuje del. tego regionu, nieważne czy jest to del. duża czy mała, mamy zespół.
EGR-1 - różnicowaniekk blstycznych szpiku
IRF-1 -Białko tego genu jest inhibitorem wzrostu kk szpiku i supresorem neo.
CSF-1R - Reguluje wzrost kk szpiku, wzmaga proliferację, różnicuje komórki progenitarne monocyta.