NOWOŻYTNE TYPY NAGROBKÓW
(Boże, przepraszam! Zapomniałam, że wzięłam jeszcze ten temat!)
Nagrobki jako pomniki sepulkralne były obok kaplicy i dworu najbardziej popularnym typem sztuki w dobie renesansu. Nagrobek właściwie całkowicie dominuje w rozwoju polskiej rzeźby tego okresu, determinując rozwój sztuki tego typu w okresach późniejszych.. Główne typy pomników sepulkralnych w Polsce:
- nagrobek z postacią stojącą - typ zanikający, związany z tradycją gotycką, gł w postaci importowanych płyt brązowych z norymberskiej pracowni Vischerów, niezwykle popularny na Śląsku; pomnik odpowiadający wyobrażeniom heroizacji, gloryfikacji
- z postacią leżącą
w odmianie tradycyjnej: 2 główne warianty:
a) postać zmarłego jako żywa z otwartymi oczami - tradycja gotycka (nagrobek biskupa Konarskiego, czy Lubrańskiego w katedrze wawelskiej)
b) postać martwa, w bezruchu - geneza włoska (nagrobki rycerskie powstałe w warsztacie de Gianotisa - np. Stanisława Lasockiego w Brzezinach)
i tzw. sansovinowskiej (kaplica zygmuntowska, nagrobek biskupa Tomickiego na Wawelu)
- sporadycznie z postacią siedzącą - należy do rzadkości, np pomnik Kryskich w Drobiniu, powstały pod wpływem florenckich grobowców Medyceuszy Michała Anioła
- typ popiersiowy - stanowi nowość w obrębie nagrobków renesansowych, rozwinął się jako pomnik humanistów-poetów i pisarzy, ujęcie portretowe osobowości zmarłego; głównie w kręgach patrycjatu miejskiego (nagrobki Montelupich i Cellarich) oraz humanistów (Jan Leopolita)
- nagrobek medalionowy - rzadki, związany z działalnością Santo Gucciego, stylizacja all'antica
- epitafium ze sceną religijną
Występują również typy nagrobków podwójne (nagrobek Kościelickich w Kościelcu-1559), czasem potrójne. Nagrobki tego typu były fundowane głównie dla feudałów świeckich oraz wyższego duchowieństwa. Zauważalny jest brak indywidualizacji na rzecz typizacji podkreślającej głównie stan społeczny. Z czasem typ sansovinowski został wyparty wśród duchowieństwa przez nagrobki z figurami klęczącymi w pozie modlitewnej, które pojawiły się w końcu XVI w. Występowały dwie odmiany: ujęcie figury jako oranta en face (nagrobek prymasa Wojciecha Baranowskiego w Gnieźnie) oraz znacznie bardziej rozpowszechniony typ ujęcia z profilu, postać zwrócona była najczęściej ku przedmiotowi dewocji.