Jogi nie można przyspieszyć, daj więc sobie czas.
Powstaje pytanie: jak joga może być praktykowana na Zachodzie?
Swami Durgananda
Mając powyższą kwestię na uwadze, Swami Vishnu-devananda wybrał pozycje i ćwiczenia oddechowe jako pierwszą praktykę jogi by doświadczyć nieco spokoju wewnętrznego. Asany i Pranayamy należy jednak ćwiczyć dokładnie pod przewodnictwem doświadczonego nauczyciela. Pracując samodzielnie trudno pokonać opór własnych myśli. Myślenie to nawyk; bez naszej świadomości powstają automatycznie niezliczone ilości myśli.
Oczyszczenie ogromnej ilości zakumulowanych nawyków myślowych może zająć kilka lat. Wydaje się to długim czasem, lecz właściwie tak nie jest. Powinno trzymać się z daleka od fałszywych obietnic szybkiego sukcesu. Każdy ma tę samą zbiorową świadomość myślową i rozwiązaniem tego problemu jest relaksacja, koncentracja i wyrabianie nowych nawyków. Zebraliśmy myśli nie tylko z tego życia, ale także z wielu poprzednich. Jednakże dają one o sobie znać bardziej obficie w tym życiu, ponieważ nasze doświadczenie czasu jest bardziej intensywne. W obecnym momencie historii ludzkości nasze myśli biegną coraz szybciej. Ugrzęźliśmy w wehikule czasu. A w naszej praktyce jogi uczymy się wszystko zamykać. Potrzebujemy jedynie położyć się na podłodze by zwrócić się do wewnątrz w przestrzeni wolnej od faksów, telefonów czy komputerów. Wyjazdy z jogą są idealne do tego celu, lecz powinniśmy także spróbować stworzyć podobne warunki w naszym własnym domu.
Zacznij praktykę z dużą dozą cierpliwości. Wszystko czego potrzebujesz to mata do ćwiczeń i ciche miejsce gdzie wiesz, że inni nie będą ci przeszkadzać. Praktykuj ze spokojem, pokorą i nie przywiązaniem bez zakładania jakiegoś konkretnego celu. To niełatwe, ponieważ oczekujemy szybkich rezultatów w danej pozycji. Zaakceptuj ciało takim jakie jest każdego dnia i wyjdź do asany najlepiej jak potrafisz. Elastyczność poprawi się z czasem.
Joga prowadzi do większej świadomości ciała i wewnętrznej kontemplacji, co nie idzie w parze z ciężkimi posiłkami. Naturalnie szukamy więc nowych sposobów odżywiania. Znalezienie pośredniej drogi w odżywianiu może zająć dwa-trzy lata. Na początku praktyka jogi nie wymaga natychmiastowej i całkowitej zmiany diety na wegetariańską. Lepiej wprowadzać zmiany stopniowo. Inaczej można zacząć być traktowanym jak ktoś odstający od społeczeństwa. Każdy musi stopniowo określić najbardziej odpowiednią dla siebie dietę bez popadania w skrajności.
Czy poszczenie jest konieczne? Jasnym tego wyznacznikiem jest nieprzyjemny zapach ciała podczas wykonywania asan czy wizyty w saunie. Jednakże należy unikać wszelkich radykalnych postów. Bez konsultacji z lekarzem trudno przewidzieć jak zachowają się wątroba, żołądek czy ciśnienie krwi i jak zareaguje całe ciało. Pięciodniowy post na samej wodzie nie powinien mieć miejsca, gdyż może okazać się szkodliwy. Najbezpieczniejsze rozwiązanie to poszczenie raz w tygodniu na ciepłej wodzie czy łagodnych herbatach jak rumiankowa, fenkułowa czy z trawy cytrynowej. Należy unikać czarnej herbaty i kwasotwórczych herbat ziołowych.
Swami Sivananda zalecał post jeden raz w tygodniu. Ta jogiczna dyscyplina jednodniowego niejedzenia jest szczególnie zalecana gdy ktoś jest przyzwyczajony do jedzenia w dużych ilościach. Dobrym dniem do wykorzystania w tym celu jest sobota, kiedy nie jesteśmy zajęci. Poszcząc w niedzielę można mieć tendencje do czucia się znudzonym czy samotnym. Stopniowo można wydłużyć czas postu do dwóch-trzech dni, lecz nie dłużej, gdyż mogą pojawić się objawy jak bóle głowy, senność czy skurcze mięśni, które mogą wymagać pomocy medycznej. Dłuższe posty można podejmować w ashramach; można również pościć dłużej pod nadzorem doświadczonych nauczycieli jogi na sokach czy herbatach ziołowych. Należy wtedy codziennie rano używać czyszczarki do języka i cewnika do neti w celu pozbycia się nagromadzonych toksyn i flegmy z języka i nozdrzy.
Podczas pierwszego roku czy dwóch lat praktyki większość ludzi nie stosuje aktywnie żadnych mentalnych ćwiczeń jogi. Słuchamy jednak wielu rzeczy nie absorbując ich. Nie ma rzeczywistego zainteresowania tymi technikami, ponieważ nasza świadomość nie jest jeszcze na nie otwarta. W starożytnej tradycji jogi, ścieżka Raja Jogi opisuje najlepiej psychologię umysłu ludzkiego. Raja Joga wyjaśnia różne funkcje umysłu, stany świadomości, koncepcje prany czy siły życiowej, czakry i kundalini, zarówno jak i różne poziomy medytacji. Studia Raja Jogi są pomocne w zrozumieniu naszego własnego umysłu, tego jak ciągle identyfikujemy się z własnymi myślami, rozwijając przez to błędne wyobrażenie, że nasza mentalna świadomość jest określona i nie można jej zmienić. Mówimy: „Urodziłem się w takiej sytuacji, to jest moja rodzina i to wszystko”.
Praktyka Raja Jogi może wydźwignąć cię z jakiegokolwiek stanu świadomości, który chcesz przezwyciężyć. Kursy z Raja Jogi, oparte na szczegółowych studiach Sutr Jogi Patandżalego Maharishi, który opracował Raja Jogę w jej współczesnej formie, są dostępne w centrach jogi Sivanandy i ashramach. Nauka tych wersetów odkrywa nasze tendencje do powtarzania schematów myślowych, co wzmacnia głęboko zakorzenione nawyki. Raja Joga uczy nas jak się z nich wydostać. Ten proces nazywa się sublimacją. Możemy sublimować nasze myśli i działania w nową formę. Nie stajemy się idealni, lecz raczej osiągamy lepsze i bardziej spokojne życie poprzez nowe myśli i działania. Jeśli czujemy się złapani mentalnie w ciemnym zakamarku świadomości, nie musimy tego akceptować. Raja Joga daje wielką nadzieję.
Osiem stopni Raja Jogi zaczyna się od yam i niyam - etyki i samodyscypliny, potem za asanami i pranayamami idą ćwiczenia samoobserwacji, koncentracji i medytacyjne co prowadzi do wyjścia ponad myśl jako taką, wyciszając wzburzone jezioro umysłu. To jest ósmy i ostatni stopień Raja Jogi znany jako Samadhi, czy samorealizacja - prawdziwie szczęśliwy koniec ludzkiego życia.
Patandżali Maharishi udokumentował to wszystko w Joga Sutrach by dać każdemu możliwość praktykowania tej ścieżki. Książka Medytacja i Mantry Swamiego Vishnu-devanandy uwzględnia doskonały komentarz do tekstu Patandżalego specjalnie dostosowany do umysłu ludzi Zachodu. Również bardzo polecany jest komentarz Swamiego Vivekanandy.
By poczuć, że ciało i umysł nie są najważniejszymi rzeczami na świecie potrzebny jest wysoki poziom duchowego rozwoju. Joga pracuje na poziomie powyżej zdrowego ciała i ćwiczeń fizycznych oraz umysłu, co jest trudne do zrozumienia dla początkującego ucznia. Celem praktyki jogi jest osiągnięcie czystości przez ucznia, potrzebnej by powoli dotrzeć do tego poziomu. Ta kosmiczna duchowość nie może być limitowana przez jedną religię, lecz raczej oparta jest na uniwersalnej religii, która jednoczy zamiast prowadzić do dysput opartych na ego, jak: „Mój Bóg jest lepszy od twojego”.
By zbliżyć się do tych energii za pomocą powtarzania mantry, musimy najpierw umieć ustawić ciało w całkowicie spokojnym stanie. Sama ta cisza spowoduje oczyszczenie umysłu. Niesamowite jest zobaczyć, co wychodzi z umysłu: gazety, telewizja, szkolenia zawodowe, związki międzyludzkie, nasza praca, obawy i lęki o przyszłość. Umysł jest przeładowany i nie możemy w tym komputerze, który nosimy w głowach znaleźć ani chwili spokoju. Musimy bez przerwy kasować przedawnione treści by stworzyć miejsce potrzebne na absorpcję nowych doświadczeń i wiedzy. Ma to miejsce a trakcie medytacji. Nie podejmujemy żadnego świadomego wysiłku. To dzieje się kiedy rozumiemy naszą prawdziwą naturę i nasz cel życia. W sanskrycie nazywa się to Vidya, a jej przeciwieństwem jest Avidya czyli ignorancja. Realizacja nie jest wiedzą, jaką zazwyczaj zdobywamy, ale raczej wiedzą pochodzącą z wewnętrznego doświadczenia. Duchowe doświadczenie pojawia się kiedy wchodzimy w ciszę i dotykamy czegoś wyższego niż ciało i umysł. Wtedy pojawia się nie przywiązanie oparte nie na lenistwie czy nietolerancji, ale na duchowym oddaniu. Osoba praktykująca staje się świadoma że niesie ją wyższa siła. To przynosi prawdziwe nie przywiązanie.
Teraz zaczyna się autentyczna ścieżka jogi, praktyki właściwej. Jesteś gotowy na wyjazd z jogą: głęboka medytacja, śpiewnie mantr, otwieranie się na pozytywną naturę płynącą z jogi w trakcie wykładów i wznoszenie się ponad takie przeszkody jak: „nie jestem pewien, czy to jest dla mnie naprawdę możliwe”. Satsang dosłownie znaczy Bycie razem z Prawdą. Po Satsangu na wyjeździe z jogą praktyka osobista płynie dalej z łatwością, nowymi pozytywnymi wibracjami i przekonaniem do ćwiczenia codziennie.
Największą przeszkodą na ścieżce wewnętrznej jest brak dyscypliny. Kiedy jesteśmy tego świadomi, staramy się stopniowo ją zbudować. Swami Sivananda na wielu przykładach tłumaczy jak można zdyscyplinować się w prosty sposób, jak np. przez maunę, ciszę czy dyscyplinę mówienia. Nie oznacza to utrzymywania ciszy gdy jesteśmy sami tak czy tak. Maunę należy praktykować w środku zajętego dnia bez pokazywania naklejki na klatce piersiowej: „jestem w maunie”. Chodzi o pozwolenie okolicznościom by się rozwinęły.
To co znamy pod pojęciem dyscypliny jest zewnętrznie uwarunkowaną jej odmianą jak wstawanie wcześnie rano, ponieważ inaczej mogę stracić pracę. Właściwe obchodzenie się z samochodem, bo inaczej nie będę mógł go używać. Zachowywanie właściwej wagi ciała przez umiarkowane jedzenie, żeby wyglądać dobrze i móc znaleźć partnera. To wszystko składa się na zewnętrznie uwarunkowaną dyscyplinę i nie zalicza do duchowego rozwoju. Każdy tak postępuje. Nauka przez wiele godzin by pozyskać dyplom zapewniający wysoką pozycję nie uwzględnia samodyscypliny. Samodyscyplina znaczy wyrzekanie się czegoś wewnątrz, prawdziwą rezygnację, bez żadnego namacalnego rezultatu poza wyższym stopniem kontroli umysłu. Stoi za tym całkowicie inna motywacja i jest to znacznie trudniejsze niż dyscyplina prowadząca do jakichś zewnętrznych efektów. Można żyć bez ćwiczeń jogi, medytacji, mauny, itd. Byliśmy wcześniej w stanie przeżyć i znosić trudy życia bez nich. Dopiero gdy poważnie zapytamy się samych, jak poradzić sobie z wewnętrzną samotnością życia materialnego, zmotywujemy się do prawdziwej samodyscypliny. Stopniowo zaczynają nas przekonywać jej rezultaty i życie staje się bardziej proste i znaczące. Mauna jest prostym i skutecznym środkiem, nawet gdy praktykujemy ją zaledwie godzinę danym razem. Swami Sivananda sugeruje praktykowanie jej w sobotę albo niedzielę kiedy nie pracujemy. Inaczej można stracić pracę.
Jest bardzo dużo małych ćwiczeń na samodyscyplinę. Jeśli używasz cukru do herbaty, zaprzestań tego na jakiś czas, nie zastępując go miodem czy innymi środkami. Teraz możemy zobaczyć jak umysł jest przywiązany do cukru. Jest zadowolony tylko wtedy gdy dostaje cukier jak zwykle. Nasze szczęście zależy od małej łyżeczki cukru. Jeśli nie interesuje cię cukier, spróbuj porzucić telewizję, muzykę czy gazety. Spróbuj spędzić jeden wieczór bez żadnych telefonów. Każde z tych ćwiczeń buduje tapas czyli surowe wyrzeczenie. Zastąp ten zyskany czas praktyką jogi czy medytacją i zakończ dzień duchowymi myślami. Przestań zawzięcie planować. Kiedy umysł uświadomi sobie, że ktoś sprawdza jego posunięcia, może się zbuntować.
Chociaż umysł zacznie działać w pozornie inteligentny sposób, w rzeczywistości myśli te są czysto instynktowne jak u psa, kota, ptaka czy kurczaka. Zwierzęta wiedzą jak znaleźć pożywienie i zabezpieczyć przestrzeń w której żyją. Mówimy: „O, zobacz, jak bardzo to zwierzę jest inteligentne”. Ale tak naprawdę to tylko instynkt. Ten sam instynkt jest w nas i manifestuje się w postaci wszelkich sztuczek kiedy świadomie go opanowujemy. Poznawanie własnych instynktów jest częścią samopoznania i pozawala powoli je sublimować bez wchodzenia w ekstremalną ich kontrolę. Możemy zachować spokój wewnętrzny i unikać stanów rewolucjonizujących. Kiedy wchodzimy w jakieś ekstremum, powoduje to rewolucję wewnętrzną po czym będziemy musieli zaczynać od nowa. Zdarza się to często, kiedy nie jesteśmy właściwie poinformowani i próbujemy iść za szybko z powodu braku przewodnictwa. Ta reakcja często manifestuje się w postaci jakiegoś uzależnienia.
Tapas czy samodyscyplinę należy praktykować dokładnie, stopniowo, w sposób dostosowany do naszych możliwości. To jak przygotowywanie kąpieli. Najpierw musimy sprawdzić temperaturę wody zanim do niej wejdziemy. Gdy woda jest zbyt gorąca, można się poparzyć. Dotyczy to wszystkich ćwiczeń zarówno jak i wyrzekania się. Nie zaprzestawaj używać wszystkiego w tym samym czasie: żadnego alkoholu, mięsa, ryb, tylko sałatki, praktykowanie asan godzinami dziennie, wstawanie o 5. rano, medytacja o 6. a potem praca. Wkrótce twój znajomy z pracy popatrzy na ciebie i zapyta: „co się z tobą stało? Twoje oczy są takie zapadnięte. Jesteś blady. Masz nieprzyjemny oddech. Co robisz?
„och, praktykuję jogę” odpowiesz. Inni współpracownicy zaczną myśleć: „Następny fanatyk; musiał dać się wciągnąć do jakiejś sekty!”. Potem po miesiącu otrzymujesz miły list od szefa: „z powodu akcji zwiększania wydajności pracowników w biurze Pańska posada zostaje zlikwidowana”. I na tym koniec z pracą.
Proszę, bądźcie bardzo ostrożni. Samodyscyplinę można ćwiczyć przez którykolwiek z pięciu zmysłów, słuch, wzrok, smak, dotyk czy zapach. Na szczęście to wszystkie zmysły które posiadamy. Inaczej problem były większy. Bądźcie cierpliwi, utrzymujcie balans i unikajcie skrajności.
(w niebieskiej ramce): „Każda akcja ma równą jej przeciwną reakcję. To jest prawo fizyki; to jest także uniwersalne prawo karmy. Nikt, żadne państwo nie jest niezależne.”
-- Swami Vishnu-devananda