20.Co to jest kontrola spoleczna. Zespol czynnikow ksztaltujacych zachowanie czlowieka w sposób spolecznie powiazany.Teorią tą posługiwano się w celu wyjaśnienia nasilania się przestępczości w niektórych społecznościach czy dzielnicach miast (Shaw i McKay, 1942). Jeśli w jakiejś okolicy rozwinie się subkultura dewiacyjna, jej wartości, postawy, normy, techniki i zachowania staja się powszechnie dostępne dla innych, którzy są kształtowani przez przestępców. Co więcej, owe wartości i zachowania są przekazywane kolejnym pokoleniom przez socjalizację, W ten sposób niektóre społeczności stają się wylęgarnią pokoleń kryminalistów.
Panuje powszechna zgoda co do tego, że jednostki uczą się zachowań przestępczych jak każdej innej formy zachowań; teorię zróżnicowanych powiązań uznano jednak za niekompletną. Ujęcie to nie daje bowiem odpowiedzi na pytanie, dlaczego pewno działania określa się mianem przestępstw. Każda wyczerpująca teoria powinna odnieść się również do tej kwestii.
21.Rodzaje kontroli spolecznych.- zwyczaje (ustalony sposób zachowania się w określonej sytuacji, która nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami
• otoczenia; kazda jednostka ma swoje zwyczaje i obyczaje ustalony sposób postepowania z ktrym grupa wiaze już pewne oceny moralne i ktore naruszenie wywołuje sankcje negatywne; są elementem kontroli spot,, opierają się nie tylko na internelizacji wartosci lecz także uruchamiaja zewnetrzne mechanizmy represji wobec zachowan niepozadanych.Sankcja reakcje grupy na zachownaie się czlonkow w sytuacjach spolecznych waznych dzielimy na negatywne;kary i pozytywne;nagrody mogą być formalne i nieformalne,prawne,etyczne,satyryczne,religijne;Skutecznosc sankcji zalezy od zwartosci i spujnosci systemu tycg rodzajow.Kontrola spoleczna jest to doprowadzenie zachowania jednostek i podgrup go zgodnosci z przyjetymi wzorami dzialnia do respektowania kryteriow wartosci na podstawie np.sugesti nakazow i zakazow systemu persfazji.
22.Dlaczego kontrola obejmuje wszystkich obywateli i jest pozbawiona sankcji pozytywnych. Sankcje pozytywne sa materialno spolecznymi czynnikami kontroli spol.Zaczynaja dzialac kiedy samokontrolastaje się nie skuteczna
Wyrazem tego jest utrata przez człowieka poczucia tego, co jest a co nie jest w jego postępowaniu dopuszczalne. W takich okolicznościach dana jednostka bywa w interesie społecznym przywoływana ,,do porządku", czyli równowagi z punktu widzenia innych. Malerialno-spoleczny mechanizm kontroli jest uruchamiany celem przywrócenia równowagi, gdy jakieś procesy niepożądane zagrażają przebiegowi procesów koniecznych.
Sprawowanie kontroli społecznej polega na stałym kombinowaniu sankcji prawnych, etycznych, satyrycznych i religijnych, zwłaszcza gdy mamy na uwadze jej mechanizmy materialno -społeczne. Niezbędność częstego ich stosowania w danym społeczeństwie występować będzie dopóty, dopóki nie zostanie w nim zinternalizowany pożądany system wartości.
We wszystkich społeczeństwach kontrola społeczna bywa wzmacniano. systemem czujności, na który składają się. formalne i nieformalne sposoby działania instytucji wyspecjalizowanych w wykrywaniu i zapobieganiu zachowaniom niepożądanym. Instytucjami takimi są policja i służba bezpieczeństwa, prokuratura, wywiad i kontrwywiad, rozmaite inspekcje i komisje kontroli. Całościowo, bądź w określonych sferach życia publicznego i gospodarczego, czuwają' nad zachowaniami bezpośrednio lub pośrednio zagrażającymi bezpieczeństwu i stabilizacji określonego systemu i lądu publicznego.
Nieformalny system' czujności przejawia się w opinii publicznej, czyli, w poglądach i postawach, którymi zajmowaliśmy się w poprzednim rozdziale. Oba systemy czujności, formalny i nieformalny, są komplementarne. .
23.Organizacja spol. a mechanizmy kontroli spol. w zaespole środków kontroli spol. wyrózniamy 2 rodzaje mechanizmów:1psychospołeczne(polegają na internalizacji norm i wartości, tak że jednostka odczuwa posłuszeństwo wobec nich jako wewn. Moralny przymus.2materialno-społeczny(polega na przymusie zewn.stosowanym przez instytucje.Na pograniczutych mechanizmów są:zwyczaje,obyczaje i sankcje.
48.Warunki dla istnienia grupy.
49.Rodzaje grup. pierwotna :wzgledna trwalosc,bezposrednie kontakty, mala liczebnosc,nie wyspecjalizowany charakter kontaktow,wzgledna zazylosc uczestnikow. ,wlasna:wzajemne stosunki pokoju,porzadku,prawa,rzadu i gospodarnosci.do ludzi z poza grupy to wojna i grabiez. Odniesienia:
50.Czym rozni się mala grupa od duzej.Male grupy to takie które nie dziela się na żadne podgrupy tylko na poszczegolnych czlonkow.Zwana mikrostrukturą.Mająca niewelką ilość osób,prosta struktura społeczna możliwy jest tu bezpośredni kontakt każdy z każdym.Przykladem grupy malej jest rodzina jest grupa pierwotna raczej nieformalna stajemy się jej czlonkami droga naturalna lup przez adopcje.Grupa duża zwana makrostruktura.Majaca duza liczbe osob,zlozona struktura spoleczna wystepuja tu podzialy na pewne podgrupy co uniemozliwia bezposredni kontakt.Przykład:wojsko to grupa wtorna formalna,przylemnosc czlonkow jest obowiazkowa i przymusowa(wyjatek to zolnierze zawodowi)
51.Grupy wtorne.sa to grupy które nie spelniaja warunkow grupy pierwotnej,pojecie to rzadko wystepuje samodzielniei najczesciej pojawia się wraz z pojeciem grupy pierwotnej jako jego kontrastowe przeciwstawianie sluzace uwydatnianiu cech wlasciwych grupie pierwotnej.
52.Wyjasnij znaczenie grup pierwotnych dla spoleczenstwa i jednostki.najwazniejsze sa kontakty z druga osoba jako taka niż plaszczyzna kontaktow,która może być za kazdym razem inna.Maja zasadniczy wplyw na ksztaltowanie się spolecznej naturyoraz idealow jednostki.uczestniczenie w nich zaspokaja podstawowe potrzeby emocjonalne i psychologiczne czlowieka.daja poczucie kolezenstwa, dycia lubianym,akceptowanym.male grupy pierwotne uczestnicza w komunikowaniu się jednostki z makrostrukturalnym poziomem zycia spolecznego.
55.Czym jest zroznicowanie spoleczno zawodowe.są to elementarne fakty odmienności,różnice występujące wśród czonków danego społeczeństwa. Mogą być fizyczne ,demograficzne psychiczne i społeczne.Te społeczne to posiadane wykształcenie i zawód.Są one bezpośrednią podstawą kształtowania się zbiorowości społecznej:klas,warstw,grup zawodowych.Zróżnicowanie objawia się w różnym dostępie do wartości ogólnie pożądanych w społeczeństwie.
61.Czym jest klasa w sensie historycznym . Grupa ludzi o wspólnym systemie wartości, o więzi społecznej, przy czym nic ma tu mowy o zróżnicowaniu społecznym
Klasa i warstwa są terminami powszechnie używanymi do opisu podziałów, zróżnicowań i nierówności społecznych. Socjolodzy o odmiennych perspektywach badawczych i orientacjach teoretycznych nadają tym terminom różne znaczenia. W przypadku klasy wskazać można nie mniej niż pięć jej podstawowych znaczeń, a w wypadku warstwy - trzy, przy czym w obu przypadkach dotyczy to klas i warstw rozumianych przede wszystkim historycznie.Z pieciu podstawowych sposobow historycznego rozumienia klasy trzy z nich to ujecia klasyczne,które w swojej ortodoksyjnej wersji naleza już w znacznej wersji do przeszlosci. Pozostale dwa sa ujeciami wspolczesnymi,w których jednakze odnalezc można co najmniej echa ujec klasycznych,jeżeli nie wrecz nawiazania do nich.
62.Wskaz glowne cechy polozenia klasowego w koncepcji Marksa. Fundamentem egzystencji społeczeństw jest produkcja i dystrybucja dóbr. Dzięki temu możliwe jest zaspokajanie biologicznych i kulturowych potrzeb człowieka. Ludzie wchodzą więc w stosunki produkcji, które zamieniają się w stosunki między klasami społecznymi.
Klasa, która ma środki produkcji bogaci się - przywłaszcza sobie część produkcji klasy pozbawionej własności środków produkcji.
Powoduje to dominację klasy ekonomiczną, polityczna, ideologiczną. Prowadzi to do konfliktów. Wszystko to przez prywatna własność Środków produkcji.
Marks wyróżnił 3 koncepcje pojmowania klasy: l) podziały dwudzielne, co do posiadania określonej kwalifikacji ekonomicznej (dominujący.- opiera się na skrzyżowaniu podziałów dwudzielnych; posiadających i nie środków produkcji, pracujących i nie, wykorzystujących i nie
cudzą prace, dotyczy części spol. Uczestniczących w życiu ekonomicznym). 2) koncepcje gradacyjną ( Stopień bogactwa i dochodów),
funkcjonalną.
63.Do jakich gr.spolecznych będą nalezec : nauczyciel, pracownik fiz., prywatny przedsiebiorca.
64.Koncepcja M.Webera.
Weber interesował się obecnościami działań społecznych pod katem motywów kierujących naszym zachowaniem (pod katem wartości przekonań, postaw społecznych). Polemizował wraz z Marksem na temat czynnika ekonomicznego w rozwoju społeczeństw postrzegając ów czynnik inaczej tzn., że w oparciu o teologię protest, znormalizował czynnik ekonomiczny jako integrujący społeczeństwo i powiązanie z określonymi wartościami zwiazanymi. ze strefą religijności (uzależnia rozwój kapitalizmu od religii protestanckiej). Bierze pod uwagę zróżnicowanie polityczne i społeczne: 'wymiar polityczny, 'wymiar ekonomiczny - poprzez strukturę klaso wo-warstwową, "wymiar społeczny - poprzez
Strukturę stanową mówi, Ze są warstwy socjalne (dopuszczaenie lub usunięcie z rynku -bezdomni, dzieci), 'klasy, "typ klas zarobkowych.
Podział na klasy: posiadający (aktywny, siła robocza, typ klas zarobkowych, utrzymywani (dziadkowie, dzieci, bezdomni). Mówi on także o
czystej klasie np. Żołnierzy. Podział na warstwy: chłopska, robotnicza,malomieszcanin wolne zawody-radca,lekarz dany osobnik może przynalezec do dwoch warstw spolecznych np. chlopo-robotnik.
65.Polozenie jednostek wg.Webera.Podzielil na polityczne i spoleczne:wymiar spoleczny,wymiar ekonomiczny-poprzez strukture stanowa mowi ze warstwy socjalne (dopuszczane lub usuniete z rynku-bezdomni,dzieci)klasy.typ klas zarobkowych.Podział na klasy:posiadający(aktywna,sila robocza,typ klas zarobkowych,utrzymywani(dziadkowie,dzieci,bezdomni)Mowi także o czystej klasie np.zolnierze.Podzial na warstwy:chlopska,robotnicza,malomieszczanin(wone zawody-radca,lekarz)dany osobnik może przynalezec do dwoch warstw spol.np.chlopo-robotnik.
66.Koncepcja warstwowo-klasowa W. Bierze pod uwagę zróżnicowanie polityczne i społeczne: 'wymiar polityczny, 'wymiar ekonomiczny - poprzez strukturę klaso wo-warstwową, "wymiar społeczny - poprzez
Strukturę stanową mówi, Ze są warstwy socjalne (dopuszczaenie lub usunięcie z rynku -bezdomni, dzieci), 'klasy, "typ klas zarobkowych.
Podział na klasy: posiadający (aktywny, siła robocza, typ klas zarobkowych, utrzymywani (dziadkowie, dzieci, bezdomni). Mówi on także o
czystej klasie np. Żołnierzy. Podział na warstwy: chłopska, robotnicza,malomieszcanin wolne zawody-radca,lekarz dany osobnik może przynalezec do dwoch warstw spolecznych np. chlopo-robotnik.
67.Do jakich gr.spolecznych będą nalezec :bezrobotny,sklepikarz, wlasciciel akcji i obligacji.
75.Kultury narodowe a proces globalizacji
-wyspach Polinezji zetknęli się ze zjawiskami kontaktu kulturowego, zderzenia kultur autochtonicznych z kultura, zachodnimi i zrodzonego stad konfliktu kulturowego. Występowało to szczególnie mocno w krajach kolonialnych, gdzie importowane z Europy instytucje i wzory kulturowe byly często narzucane sila. Lokalne sposoby zycia, normy i wartości, zwyczaje i obyczaje, wierzenia religijne, wzory życia rodzi nnego, style konsumpcji itp. - wszystko to ulegało rozbiciu i rozproszeniu. Kultury lokalne zaczynały, przynajmniej powierzchownie, upodabniać się do kultury Zachodu.
Historia pełna jest tego typu sytuacji, żeby przytoczyć tylko akcje germanicyjne czy rusyfikacyjne na ziemiach polskich w okresie rozbiorów albo presję swoistych wzorów kulturowych zwanych wówczas „kulturą socjalistyczną"
Dzisiaj jednak uniformizacja kultury w skali globalnej dokonuje się bardziej pokojowo, wzory kulturowe przenoszą się przede wszystkim za pośrednictwem mas mediów, następnie masowych kontaktów osobistych, czemu sprzyja łatwość podróżowania i popularność turystyki.
Dominuje ekspansja kultury najbardziej rozwiniętych krajów Zachodu, a zwłaszcza kultury amerykańskiej. Dlaczego? Tutaj trzeba wrócić do mechanizmów globalizacji ekonomicznej. O kierunku przepływu kulturowego decyduje silą ekonomiczna. W dziedzinie mediów, to w USA produkuje się najwięcej filmów, seriali telewizyjnych, programów rozrywkowych, sprzedawanych następnie do innych krajów W dziedzinie turystyki, podróżuje po świecie głównie mieszkańcy krajów najbardziej rozwiniętych, którzy dysponuja nadwyżkami dochodu, samymi sobą, swoim zachowaniem, ubiorem itp. demonstrują wzory kultury zachodniej. Ale co więcej, lokalni przedsiębiorcy turystyczni ze względów komercyjnych starają się sprostać nawykom i upodobaniom przybyszów, ulegają swoistej „akulluracji antycypującej": stawiają budki z hamburgerami, meblują hotele tak samo jak w Kalifornii, budują baseny z barami, blokujące dostęp cio morza i naturalnej plaży itp.
Proces ten, podobnie jak dawne podboje, wywołuje dwojakie reakcje. Pojawia się silna fala krytyki, która wskazuje na to, że komercjalizacja, umasowienie i uniformizacja kultury w skali globalnej prowadzą one tylko do degradacji całego bogactwa kultur lokalnych, ale także do obniżenia jakości treści kulturowych, sprowadzenia ich do najniższego wspólnego mianownika, schlebiania najbardziej prymitywnym gustom. Rezultatem ma być „antykultnra" czy „nowe barbarzyństwo". Pojawiaja się ruchy społeczne, stowarzyszenia, inicjatywy obywatelskie, a nawet programy polityczne i projekty legislacyjne w obronie folkloru, wlasnej tradycji, języka czy dialektu..