ŚREDNIOWIECZNE BUDOWLE GDAŃSKA
Ulica Długa i Długi Targ
Ulica Długa i Długi Targ tworzące Trakt Królewski należą do najpiękniejszych ulic Gdańska. Biegną prostopadle do Motławy od Złotej Bramy do Zielonej Bramy. Mieszkali tu najzamożniejsi patrycjusze gdańscy i niemal każda kamienica ma swoją własną ciekawą historię. Najstarsze zachowane domy powstały już w średniowieczu, ale większość zabudowy pochodzi z czasów nowożytnych. Kamienice przy Długiej są typowymi domami gdańskimi o wąskich fasadach zwieńczonych szczytami bądź attykami, bogato zdobionych herbami, figurami alegorycznymi i postaciami antycznych bohaterów. Przy Długim Targu wznoszą się najważniejsze świeckie budowle Głównego Miasta: Ratusz Głównego Miasta i Dwór Artusa.
Ratusz Głównego Miasta
Najokazalsza i najcenniejsza budowla świecka dawnego Gdańska, siedziba władz miasta. Budowany był od 1379 do 1492 roku. Hełm wieży o wysokości 80 m, stworzony przez mistrza Dirka Danielsa z Zelandii, wieńczy metalowy, złocony posąg króla Zygmunta Augusta. Trzy skrzydła obecnego dziedzińca ukończono w 1593-96 r. Pod koniec XVI wieku na jednym z narożników umieszczono zegar słoneczny z łacińską sentencją "Cieniem są dni nasze". Doszczętnie wypalony w 1945 r. odbudowywany był do 1970 r. Jest obecnie siedzibą Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Wnętrza ratusza utrzymane są w stylu manieryzmu niderlandzkiego. Najbardziej okazała - Wielka Sala Rady zwana również Salą Czerwoną uważana jest za jedno z najbogatszych nowożytnych wnętrz ratuszowych. Jej wystrój jest dziełem takich mistrzów jak Hans Vredeman de Vries, Izaak van den Blocke i Simon Herle. Strop sali zdobi 25 obrazów autorstwa Izaaka van den Blocke o wymowie symbolicznej. Najsłynniejsze z nich to "Apoteoza Gdańska".
Dwór Artusa
Przez wiele lat był jednym z najwspanialszych tego typu obiektów w Europie północnej. Dwory Artusa powstawały licznie w całej Europie a szczególnie w miastach hanzeatyckich, jako miejsca spotkań zamożnego patrycjatu, kupców i rzemieślników na wzór legendarnego Okrągłego Stołu rycerzy króla Artura. Gdański Dwór Artusa był ważnym ośrodkiem życia towarzyskiego i handlowego Gdańska i najbardziej demokratycznym miejscem w kraju. Bywali tam kasztelanowie, wojewodowie, następcy tronu.
Po pożarze wzniesionego w XIV w. budynku obecny kształt zyskał w 1477 r. Fasada przebudowana została przez Abrahama van den Blocke. Manierystyczny portal zdobią medaliony z portretami królów. Reprezentacyjne wnętrze Dworu mieści ogromny, wysoki na 12 m renesansowy piec kaflowy, dzieło Georga Stelzenera z połowy XVI w., ozdobiony kaflami malowanymi przez mistrza Josta, na których przedstawiono portrety wybitnych ówczesnych władców europejskich, herby oraz personifikacje cnót i planet. Dwór Artusa wchodzi w skład Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
Złota Brama
Zbudowana w latach 1612-1614 według projektu Abrahama van den Blocke w stylu renesansowym. Kamienne rzeźby attyki z 1648 r. wykonał Piotr Ringering. Są one alegorycznym przedstawieniem cnót obywatelskich: Roztropności, Sprawiedliwości, Pobożności i Zgody. Do Złotej Bramy przylega Dwór Bractwa św. Jerzego, zbudowany przez J.Glotau'a w latach 1487-1494 w stylu późnogotyckim.
Brama Zielona
Zanim wzniesiono tę reprezentacyjną budowlę, stała tu najstarsza gdańska brama Kogi, pochodząca z XIV w. W latach 1564-1568 rozebrano ją i zbudowano zachowany do dziś manierystyczny budynek. Brama zbudowana została w latach 1568-1571 przez Regniera z Amsterdamu i Hansa Kramera z Drezna, z przeznaczeniem na siedzibę monarchów wizytujących miasto.
Bazylika Mariacka
Kościół Najświętszej Marii Panny, największa ceglana świątynia w Europie, powstawał w kilku etapach w latach 1343-1502. We wnętrzu znajduje się wiele doskonałych dzieł sztuki średniowiecznej i barokowej, m.in. kamienna Pieta z roku ok. 1410, kopia Sądu Ostatecznego namalowanego przez Hansa Memlinga w roku 1472, zegar astronomiczny wykonany w latach 1464-1470 przez Hansa Düringera czy ołtarz główny powstały w latach 1510-1517. Długość budowli, łącznie z przyporami wieży, wynosi 105 m; sklepienia sięgają do 29 m ponad posadzkę. Wysoką na 77,6 m masywną wieżę wieńczy galeryjka widokowa, z której podziwiać można panoramę miasta. Wiedzie do niej prawie 400 stopni!
Ulica Mariacka
Jest niewątpliwie jedną z najpiękniejszych ulic Gdańska. Prowadzi od kościoła Mariackiego do Długiego Pobrzeża, a zamyka ją średniowieczna Brama Mariacka. Jest wspaniałym przykładem dawnej zabudowy gdańskiej z przedprożami i wąskimi, bogato dekorowanymi fasadami kamienic, należących niegdyś do zamożnych kupców i złotników. Malownicza sceneria ulicy od wieków inspirowała pisarzy i malarzy. Bywała również historycznym plenerem filmowym.
Kaplica Królewska
Powstała z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego jako tymczasowa kaplica katolicka dla wiernych z parafii Kościoła Mariackiego, który pozostawał w rękach protestantów. Jest dziełem gdańskiego budowniczego Barthela Ranischa. Powstała w latach 1678-1681, według projektów architekta królewskiego Tylmana z Gameren. Barokowe rzeźby fasady wykonał Andreas Schlüter.
Przedbramie ul. Długiej (Katownia i Wieża Więzienna)
Wieża Więzienna wraz z Katownią stanowią średniowieczny zespół przedbramia ulicy Długiej. Katownia przebudowana została w r. 1593 przez Flamanda, Antoniego van Obberghena, natomiast Wieża Więzienna podwyższona została do dzisiejszego stanu w latach 1508-1509 przez Michała Enkingera. Do czasu wzniesienia nowożytnych umocnień ziemnych w drugiej połowie XVI w. mury szyi bramnej, łączącej oba budynki, stały nad fosą wypełnioną wodą. Po zakończeniu prac adaptacyjnych Katownia będzie siedzibą Muzeum Bursztynu wchodzącego w skład Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
Brama Wyżynna
Otwiera tak zwaną Drogę Królewską prowadzącą ulicami Długą i Długim Targiem do Bramy Zielonej. Została zbudowana przez Hansa Kramera z Saksonii jako element nowożytnych fortyfikacji wzniesionych w latach 1571-1576 wzdłuż zachodniej granicy miasta. Początkowo ceglana, w 1588 r. uzyskała swój dzisiejszy kształt dzięki przebudowie, którą przeprowadził Flamandczyk Willem van den Blocke.
Ratusz Starego Miasta
Zbudowany w latach 1587-1595 przez Antoniego van Obbergena. Prezentuje on klasyczne cechy dobrej, manierystycznej architektury flamandzkiej. We wnętrzu zachowały się alegoryczne XVII wieczne obrazy, na ścianach Adolfa Boya, na stropie - z warsztatu Hermana Hana. Ratusz Staromiejski jest obecnie siedzibą Nadbałtyckiego Centrum Kultury.
Kościół św. Katarzyny
Najstarszy kościół parafialny Starego Miasta, wzniesiony w latach 1227-1239 z fundacji książąt gdańsko-pomorskich i znacznie rozbudowany w XIV wieku. Do 1944 roku kościół zachwycał wyposażeniem pełnym zabytków gotyckich, manierystycznych i barokowych. W 1945 roku uległ zniszczeniu. Obecnie zabytek został w całości odrestaurowany. Wewnątrz warto zobaczyć obrazy pędzla Antona Möllera i Izaaka van den Blocke'a. Tutaj też znajduje się płyta nagrobna z 1659 r. słynnego astronoma Jana Heweliusza.
Na 76 - metrowej wieży kościelnej zamontowany jest pięknie brzmiący carillon. W wieży kościoła ma siedzibę Muzeum Zegarów Wieżowych.
Kościół św. Mikołaja
Najstarszy kościół Gdańska, powstały u schyłku XII wieku, a w 1227 r. przekazany przez pomorskiego Księcia Świętopełka zakonowi Dominikanów, sprowadzonemu staraniem św. Jacka Odrowąża. Wraz z klasztorem istniał od 1348 r. Ta gotycka budowla jako jedyna nie uległa zniszczeniu w trakcie działań wojennych. W poł. XV wieku kościół przykryto sklepieniem gwieździstym i podwyższono wieże. We wnętrzu zachowane jest bogate wyposażenie wczesnobarokowe.
Wielki Młyn
Zbudowany ok. poł. wieku XIV na kanale Raduni, był największą inwestycją krzyżacką w Gdańsku. Łączył trzy funkcje: młyna, magazynu i piekarni. Wyposażony był w 18 nasiębiernych kół wodnych o średnicy 5 m., co stanowiło wielkie osiągnięcie techniczne.