Temat : symbol weza w literaturze i malarstwie
1. wstep Wąż w wierzeniach ludzkich odgrywa niezwykle ważną rolę. Przez szczególną pozycję, jaką zajmuje on w świecie zwierząt, czyli porusza się po ziemi bez nóg, żyje w otworach ziemnych, ale wykluwa się z jaj podobnie jak ptaki, a jego jad może zabić jak i uleczyć. Symbolizuje on chaos, pierwotne kosmiczne siły, śmierć, boskie oddziaływanie, grzech i odrodzenie. Często spotykamy go jako przeciwnika człowieka, jako strażnika świętych rejonów lub świata podziemnego, jako zwierzę duszy, jako symbol seksualny , jak również (ze względu na Inienie) jako symbol siły, ciągłej odnowy. W Afryce węża niejednokrotnie czczono w formie kultowej jako ducha lub boga. W starych kulturach środkowo-amerykańskich dużą rolę odgrywał w szczególności skrzydlaty wąż; był on pierwotnie symbolem deszczu i wegetacji, później stał się ,,wężem nocnego nieba pokrytym zielonymi piórami quetzal", wężem, który przeciwstawiał się ,,wężowi turkusowemu" lub,,wężowi nieba dziennego" i w połączeniu z nim był symbolem kosmosu. W Chinach wąż był, jak sądzono, związany z ziemią i wodą, i dlatego uchodził za symbol in (yin i jang). Z Mezopotamii pochodzi najstarszy (koń. III tyś. p.n.e.) wizerunek z laski Eskulapa. Wizerunek węża możemy również zaobserwować w wielu religiach świata. Ich przykładami są w wierze chrześcijańskiej który oznacza szatana bądź jest symbolem uzdrowienia z choroby. W Religi buddyzmu jest królem oświecenia
2. BIBBLIA
Według Księgi Rodzaju pierwsi ludzie, stworzeni przez Boga, zostali umieszczeni w raju a więc we wspaniałym ogrodzie pełnym zwierząt i ptaków (możemy to zaobserwować na zamieszczonych obrazach Hugo van der Goesa jak i Tycjana, które przedstawiają te sytuacje),. Było to miejsce, gdzie ludzie byli szczęśliwi. Do opisu autor dołącza fantastyczne opowiadanie o harmonii człowieka z Bogiem. Jednak niespodziewanie opowiadanie nabiera ciemnych barw. Pojawia się postać wcześniej niezapowiedziana - wąż. Chociaż został stworzony przez Boga, to jednak różnił się od zwierząt i innych węży.
Posiadał cechy wykraczające poza naturę zwierzęcia. Zdradzał niepospolitą inteligencję, znał psychikę ludzką i sztukę uwodzenia. Był przebiegły i obdarzony rozumem. Ukazywał ponadto Boga w złym świetle i zwodził kobietę. Rozpoczął z nią dyskusję i podważył Boży zakaz, zmieniając go w sposób widoczny. Podkreślał, że jedynym motywem zakazu jest zazdrość.W sposób perfidny przypisał zazdrości to, co w rzeczywistości pochodziło z dobroci Boga. Rola węża nie zakończyła się w raju. Będzie dalej, w ciągu wieków, walczył przeciw ludzkości, chociaż nie osiągnie końcowego zwycięstwa. Jest to więc byt nie tylko rozumny, ale i duchowy.
3.Mojzesz i waz OBRAZ
Na obrazie Anthony van Dycka pt Mojżesz i wąż pojawiła się częsć historii narodu żydowskiego. Dla nich wąż był przede wszystkim istotą niebezpieczną, Stary Testament zalicza go do zwierząt nieczystych; pojawia się on jako praobraz grzechu i Szatana, i jest kusicielem pierwszej pary ludzi w Raju; z drugiej strony jednak spotykamy go także jako symbol roztropności. Kiedy Bóg ukarał nieposłuszeństwo Izraelitów plagą jadowitych uskrzydlonych węży, rozkazał Mojżeszowi, na jego prośbę, sporządzić spiżowego węża; kto został ukąszony przez jadowitego węża i spojrzał na węża spiżowego, miał zostać przy życiu. Dlatego ów wąż tego rodzaju był przez długi czas kultowym przedmiotem Żydów, w chrześcijaństwie — ze względu na jego zbawczy charakter — uchodził za symboliczną prefigurację Chrystusa; wizerunki węża, na biskupich pastorałach odnoszą się m.in. do owego spiżowego węża, jak również do węża jako symbolu roztopności.
4. Boska
Za to w utworze Dantego Aligieri „ Boska Komedia” mamy zaprezentowaną scene w pieśni 24 jaka ma miejsce w Piekle. Przedstawia ona ludzi którzy za swe niecne czyny popełnione na ziemi zostają ukarani przez te oto potepione przez boga zwierzę. Muszą przez całą wieczosć znosić bóle i katusze jakie sprawiają im te szatańskie stwory. Kąsają ich, tworzą ze swoich ciał kajdany, płoną na rękach ludzi i powstają powtórnie z prochu by zadawać ból grzesznikom. Za to w pieśni 25 mamy przedstawioną przemiane człowieka w węża i z węża na człowieka. Ci ludzie Tęsknią za Bogiem, mając do siebie żal za grzechy jakich się dopuścili. W tym momencie wąż oznacza nam ból i katusze. Reprezentuje nam cielesne ale i rówież psychiczne cierpienie jakie człowiek może przeżywać. Ma charakter religijny, nawiązuje do religii chrześcijańskiej
5. Hamlet
Nastepnym przykładem przedstawienia symbolu węża jest ten oto cytat pochodzący z utwory pióra samego Wiliama Szekspira pt "hamlet"
Fragment ten ukazuje nam, że człowiek może być tzw. Wężem. W Danii ogłoszono, ze Król Hamlet został zabity przez jadowitego węża. Podczas spotkania Ducha króla Hamleta z jego synem wyjawia mu przyczynę swojej śmierci, czyli to, że zabito go poprzez wlanie mu do ucha trucizny. Zabójca był Klaudiusz - jego brat. To właśnie on został nazwany wężem. W tej książce wąż symbolizuje zło drzemiące w człowieku.
6. Kolejnym przykładem węza występującym w literaturze jest fragment utworu Juliusza Słowackiego pt. KORDIAN”. MOTYW TEN WYSTĘPUJĘ w tym oto cytacie
„Świecie!, świecie! świecie!
Wąż wieczności łuskami w okrąg ciebie gniecie,
Zębem zatrutym boki ogryza nieznacznie;
I możemy ten oto cytat zinterpretować tak, iż wężem oplatającym świat są zaborcy próbujący zawładnąć nasza ojczyzna za czasów powstania listopadowego. Mają oni zamiar zgnieść naszych rodaków walczących o niepodległość naszej matki ojczyzny. Wąż ma nas udusić i nie doprowadzić do wyzwolenia
7. harry potter
ostatnim przykładem w mojej pracy występowania motywu węża jest powieść nowożytnej brytyjskiej pisarki Joanne Kathleen Rowling pt. „Harry Potter i komnata tajemnic” . Motyw ten możemy zauważyć we wszystkich częściach, jednak najbardziej widoczny jest właśnie w tej części sagi. Dowiadujemy się dlaczego jeden z domów w Hogwarcie posiada węża w swoim herbie, dlaczego Harry potrafi się porozumiewać z tymi oto stworzeniami ,i wiele innych.
Jednak najbardziej interesującą nas rzeczą jest fakt iż wąż ten jest znakiem rozpoznawczym dla postaci której imienia boją się wypowiedzieć wszyscy bohaterowie książki, samego Lorda Voldemorta. Widzimy go zawsze w momentach grozy i przerażenia. Przedstawiany jest tak jakby obwijał się wokół ludzkiej czaszki. Więc możemy już z tego wywnioskować iż w tym oto utworze jest to symbol przedstawiający zło, czarną magie, ból i lęk. Symbol którego boją się wszyscy.
Najważniejsze jednak w tej części przygód młodego czarodzieja jest fakt iż jeden z najstarszych oraz najobrzydliwszych stworzeń jakie tylko można spotkać w świecie magi i czarów straszny Bazyliszek. W powieści potwór w postaci wielkiego węża atakował uczniów Hogwartu. Po zamku poruszał się za pomocą rur kanalizacyjnych. Jego siedzibą była - legendarna, jak wcześniej sądzono - Komnata Tajemnic, umieścił go w niej Salazar Slytherin przed opuszczeniem zamku. Potwór miał być uwolniony z Komnaty, gdy do zamku powróci prawowity dziedzic Slytherina, aby oczyścić szkołę ze szlam. Bazyliszek zaatakował szkołę dwukrotnie - w latach 40. XX wieku, kiedy to zginęła jedna osoba, i pięćdziesiąt lat później (kilka ofiar zostało spetryfikowanych). Zapanować nad stworzeniem mogły jedynie osoby posiadające niezwykle rzadki dar porozumiewania się z wężami, tzw. wężouści.
8 Zakończenie
Węże po dziś dzień obecne są w naszej kulturze
np. w postaci symbolu węża owiniętego wokół laski (laska Asklepiosa) lub wokół kielicha nadając charakter organizacji medycznej lub organizacji związanej ze zdrowiem i higieną.
Nawet jeden z gwiazdozbiorów otrzymał nazwę Węża, który można u nas oglądać wieczorną porą od czerwca do listopada. Jak widzimy symbol węża jest obecny we wszystkich dziejach cywilizacyjnych ludzkości. za każdym razem oznacza te same cechy bądź sytuacje. I jak można to zauważyć cały czas jest on potępianym stworzeniem, którego ludzie a zwłaszcza kobiety się boją ( lęk u kobiet najprawdopodobniej jest spowodowany przez sytuacje mającą miejsce w Raju). Może nie występuje za często i jest tylko napomnieniem ale odgrywa w utworach bardzo ważna rolę.