UKŁAD POKARMOWY
Jama ustna: przedsionek jamy ustnej, jama ustna właściwa→ Gardło: nosowe, ustne, krtaniowe → Przełyk: szyjny, górny, dolny → Żołądek: wpust żołądka, dno, trzon, odźwiernik → Jelito cienkie: dwunastnica(górna, zstępująca, poprzeczna, wstępująca), jelito czcze, jelito kręte {wątroba, trzustka}→ Jelito grube: jelito ślepe, okrężnica(wstępująca, poprzeczna, zstępująca, esowata), odbytnica (kanał odbytowy, odbyt)
Jama ustna: a)przedsionek jamy ustnej: ograniczona przód i bok(wargi i policzki), tył(przednia powierzchnia łuków zębodołowych i żeby); b)jama ustna właściwa: ograniczona przód(tylnia powierzchnia łuków zębodołowych z zębami), tył (gardziel), góra (podniebienie twarde, podniebienie miękkie), dół (przepona jamy ustnej; m. żuchwowo-gnykowy, m. bródowo-gnykowy, m. dwubrzuścowy[brzusiec])
-wargi: ↑bruzda nosowo-wagrowa i warga górna, ↓bruzda bródowo-wargowa i warga dolna, ↔ kąt ust, szpara ust; 3x warstwy: skórna(zewnętrzna), śluzowa(wewnętrzna, błona śluzowa), czerwień warg(pośrednia); zrąb(m. okrężny ust) .
-policzki: ograniczone kąt ust, brzeg żuchwy, otwór słuchowy zewnętrzny, łuk jarzmowy; 3x warstwy: skórna(wł. elastyczne, rozgałęzione tętnice), mięśniowa(m. policzkowy, powięź policzkowo-gardłowa), śluzowa(błona śluzowa[gruczoł ślinowo policzkowy], dziąsła[wyrostki zębodołowe, przestrzenie miedzyzębowe], ślinianki[gruczoły śluzowe małe i duże].
-zęby: odgryzanie, chwytanie, rozdrabnianie, miażdżenie pokarmu; zgryz nożycowy(łuk szczękowy szerszy i nachodzi na przód); difiodontyczny(mleczne20[2s/1k/2t] → stałe32[2s/1k/2p/3t]); heterodontyczny (4x rodzaje: siekacze[dłutowate, odgryzanie, wypukłe wargowo, wklęsłe językowo, 1x korzeń; górne> dolne], kły[ostre, wbijanie, najdłuższe, wierzchołki z guzkiem], przedtrzonowe[żucie, korona 2x guzki, górne 2x korzenie, dolne 1x korzeń], trzonowce[miażdżenie, 4-5x guzków, górne 3x korzenie, dolne 2x korzenie, mądrości: zmiany wsteczne, wyrzynanie 18-25rok]); budowa: korona(szkliwo, zębina), szyjka, korzeń(kostnina, zębina, komora zęba wypełniona miazgą[naczynia krwionośne i nerwowe]), ozębna(błona łącznotkankowa, kostniwo zęba → zębodół kostny = wklinowanie[więzozrost]).
-język: narząd mięśniowy, dno jamy, nasada(część tylnia, bliżej podniebienia miękkiego, nieruchoma), granica grzbietowa(bruzda krańcowa, kształt „V” otwarte przodem), trzon(część przednia, wysuwalna), koniec języka; 2x powierzchnie: grzbietowa (górna, do podniebienia, bruzda pośrodkowa języka[dzieli na 2x połowy], brodawki[zawierają kubki smakowe; 1.brodawki okolne:7-12 wzdłuż bruzdy krańcowej; 2.brodawki liściaste:bok, tył trzonu; 3.brodkawki nitkowate; 4.brodawki grzybowate, 5. brodawki soczewkowate: mieszki językowe, nasada, tworzą migdały językowate], wędzidełka języka[fałdy błony śluzowej w linii pośrodkowej, fałdy strzępiste po bokach]), dolna(do dna jamy ustnej); 3x warstwy: błona śluzowa, tkanka podśluzowa(rozcięgno języka, pole przyczepu mięśni języka), mięśniowa(1.zewnętrzna: m. bródowo-językowy[kolec bródowy żuchwy → język; biegnie wachlarzowato, ruch przód/tył], m. gnykowo-językowy[kość gnykowa → brzeg języka; ruch tył/dół], m. rylcowo-językowy[wyrostek rylcowaty kości skroniowej → boczny brzeg języka; ruch: góra/dół]; 2.wewnętrzna: m. podłóżny górny i dolny, m. poprzeczny i pionowy języka[zmiana kształtu i wymiaru języka, przebieg prostopadły]); funkcje: żucie, połykanie, ssanie; artykulacja dźwiękowa, oczyszczanie jamy ustnej, odbiór bodźców smakowych.
-podniebienie: sklepienie, 1.twarde: przednie, podstawa kostna(wyrostek podniebienny kości szczękowej, blaszka pozioma kości podniebiennej), błona śluzowa(nabłonek wielowarstwowy płaski), rozcięgno podniebienne(przyczep: m. podniebienia miękkiego; ruch: unoszenie/opuszczanie podniebienia, rozszerzanie/zwężanie cieśni gardzieli); 2.miękkie: tylnie, błona śluzowa (nabłonek wielorzędowy migawkowy), języczek podniebienny(pośrodku), fałdy boczne(podniebienno-gardłowy + podniebienno-językowy= 2x łuki; tworzą cieśń gardzieli[jama ustna → gardziel]), 2x migdałki podniebienne(lewy/prawy, między łukami, stan zapalny[obrzęk i zwężenie cieśni gardzieli]), m. podniebienia miękkiego(m. dźwigacz podniebienia miękkiego[unosi podniebienie, przy połykaniu blokuje przedostanie pokarmu do nosowej części gardła], m. napinacza podniebienia miękkiego [napina podniebienie ciągnąc za koniec trąbki słuchowej, rozszerza światło, wyrównuje ciśnienie w jamie bębenkowej podczas przełykania], m. podniebienno-językowy[antagonista poprzednich, obniża podniebienie], m. podniebienno gardłowy[unosi krtań i gardło], m. języczka
-pierścień limfatyczny gardła Waldeyera(pierścień migdałowy cieśni gardzieli Waldeyera): 1.półpierścień limfatyczny nosa(fałd językowy; migdał gardła + 2x migdały trąbkowe), 2.półpierścień limfatyczny gardła(fałd gardła; migdał językowy + 2x migdały podniebienne); powstawanie limfocytów: śliny, krwi, ośrodku reakcji migdałka;
-gruczoły: ślinianki(produkcja śliny 1-1,5 l/d, zwilżanie pokarmu, formowanie, enzymy[ptialina: trawienie cukrów, zawiera limfocyty i leukocyty]); 2x rodzaje: 1.małe(wargowe, policzkowe, trzonowe, podniebienne, językowe), 2.duże(przyuszna[największy, otoczona powięzia żwaczową i przyuszną; odchodzi przewód ślimakowy: ciało tłuszczowe → m. policzkowy → brodawka przyusznicy{przedsionek jamy ustnej na wysokości drugiego górnego zęba trzonowego}; towarzyszą zraziki{ślinianki przyuszne dodatkowe}], podżuchwowa[trójkąt podżuchwowy; odchodzi przewód podżuchwowy; łączy się ze ślinianką podjęzykową; uchodzi z boku do wędzidełka języka{mięsko podjęzykowe: wyniosłość)], podjęzykowa[najmniejsza, pod błona śluzową, przylega do dołka podjęzykowego żuchwy; 5-8 przewodów wzdłuż fałdu podjęzykowego])
Gardło: oddechowo/pokarmowy;jam ustna → przełyk, jama nosowa → krtań; 12-14cm; podstawa czaszki → C6; 3x części: 1.nosowa(otwarta, nozdrza tylnie[połączenie z jamą ustną]; sklepienie gardła[migdał gardłowy: skupienie tkanki limfatycznej]; boczne ściany[trójkątny otwór, ujście gardłowe trąbki słuchowej{wentylowanie ucha środkowego; ograniczają od tyłu/góry 2x fałdy: większy tylny wał trąbkowy|migdał trąbkowy: skupisko tkanki limfatycznej; za nim zachyłek gardła|, wał dźwigacz|niżej, m. dźwigacz podniebienia miękkiego: wypuklenie|}]), 2.ustna(jama ustna → cieśń gardzieli), 3.krtaniowa(tył krtani, wspólne wejście z krtanią; zachyłek gruszkowaty[boczna część]); 3x warstwy: 1.błona śluzowa(nabłonek migawkowy w części nosowej, wielowarstwowy płaski w części krtaniowej[gruczoły śluzowe gardłowe], 2.tkanka podśluzowa(blaszka łącznotkankowa = powięź gardłowa podstawna[przyczep na kościach potylicy, klinowej, skroniowej]), 3.błona mięśniowa(mówienie, połykanie, 3x warstwy: a)okrężna[włókna wstępujące/zstępujące; 3x zwieracze gardła{górny, środkowy, dolny; od tyłu połączone z szwem gardła|pasmo ścięgniste; przyczepia do guzka gardłowego potylicy; przytrzymuje mięśnie gardła|}], b)podłużna[2x dźwigacze gardła: m. podniebienno-gardłowy, m. rylcowo-gardłowy], c)błona zewnętrzna[tkanka łączna, powięź policzkowo-gardłowa])
Przełyk: gardło → żołądek, tchawica/kręgosłup, dolna część C6 → Th11/wpust żołądka, 25cm; 3x części: 1.szyjny(gardło → górny otwór klatki piersiowej), 2.piersiowy(górny otwór klatki piersiowej → przepona), 3.brzuszny(przepona → wpust żołądka); 3x zwężenia: 1.górne(wejście), 2.środkowe(rozdwojenie tchawicy, Th4, aorta/tchawica/lewe oskrzele), 3.dolne(przepona); 3x warstwy: 1.śluzowa(wewnętrzna; nabłonek wielowarstwowy płaski; drobne gruczoły śluzowe[śliskość]), 2.mięśniowa(środkowa; zewnętrznie podłużne, wewnętrznie okrężne; od góry m. poprzecznie prążkowane → m. gładkie), 3.tkanka łączna(zewnętrzna, błona surowicza[część brzuszna])