Danuta Pospieszalska- Paradowska „Aspekty medyczne protezowania ubytków słuchu aparatami konwencjonalnymi
i implantowanymi”
Protezowanie - uzupełnienie specjalistycznego leczenia laryngologicznego i foniatrycznego.
Fizjologia słyszenia
Bodziec akustyczny i odbieranie dźwięku
Bodziec akustyczny - fala dźwiękowa - rozchodzi się w gazie (powietrzu). Wahania ciśnienia są równomierne lub nierównomierne, a odległość pomiędzy pkt. równego ciśnienia jest mniejsza lub większa. Odczuwamy to jako wysokość dźwięku i jego natężenie.
Ucho ludzkie słyszy w zakresie 16-20 000 Hz (wczesna młodość, potem zakres do 8 000 Hz)
Poziom ciśnienia akustycznego - określany za pomocą jednostki zw. decybelem.
Odbiór i przewodzenie dźwięków
Małżowina uszna - rozdziela i lokalizuje dźwięk.
Ucho środkowe zwiększa siłę drgań przekazywanych na okienko owalne
Receptory fal dźwiękowych i ośrodkowe przetwarzanie dźwięków
Fala wędrująca (powstała w przewodach ucha wewnętrznego) pobudza rzęski kom. rzęsatych. Sztywność błony podstawowej zmienia się i im dalej od okienka okrągłego, tym bardziej jest elastyczna. Pozwala to na przenoszenie drgań bezpośrednio ze schodów przedsionka na schody bębenka.
Poszczególne częstotliwości odwzorowywane są oddzielnie wzdłuż ślimaka i przewodzone w odrębnych włóknach drogi słuchowej do mózgu.
Próg rozróżnialności (do 3 Hz) wynika z działania kom. rzęsa tych zewnętrznych i synaps pobudzających
i hamujących w nerwie słuchowym.
Kierunek, z jakiego dochodzi dźwięk, może być stwierdzony tylko poprzez słyszenie obu uszne.
Ucho zew. pomaga rozróżnić, czy dźwięk dochodzi z przodu, z tyłu, z góry czy z dołu.
Aparaty słuchowe - rodzaje, budowa i funkcje
Cechy uszkodzenia słuchu istotne przy doborze aparatów słuchowych
Warunki fizjologiczne - słyszenie na drodze kostnej dot. gł. słyszenia własnego głosu.
Przy uszkodzeniu przewodzenia dźwięków słyszenie kostne pozostaje w normie, słyszenie na drodze powietrznej ulega obniżeniu (zwykle gorsze słyszenie tonów niskich).
Większość uszkodzeń słuchu typu odbiorczego to niedosłuch ślimakowy, objaw wyrównania głośności
w stp. utrudniającym zastosowanie aparatu słuchowego występuje rzadko.
Prawdopodobnie rzadkie przypadki dużych trudności w zaprotegowaniu słuchu mogą wynikać
z uszkodzenia zaburzenia różnicowania częstotliwości.
Aparaty na przewodnictwo powietrzne
Duża część aparatów to aparaty na przewodnictwo powietrzne. Formy: aparaty wewnątrzuszne, zauszne i pudełkowe.
Aparat słuchowy - zminiaturyzowany elektroniczny wzmacniacz akustyczny, gdzie sygnał akustyczny
z mikrofonu jest wzmacniany i przekazywany do słuchawki. Mikrofon może być zwykły lub kierunkowy.
W aparatach słuchowych cyfrowych - obróbka cyfrowa dźwięków - trudności z oceną odległości źródła dźwięku oraz z jego lokalizacją (gdy zaaparatowanie obuuszne).
Aparat standardowy nie ma dużego zakresu częstotliwości (max 4-5 kHz). Nie słychać w nim głosek s i c -> ograniczenie rozumienia. Wzmocnienie sz, cz i ś, ć może być niedokładne.
Ważne jest dopasowanie aparatu do krzywej audiometrycznej pacjenta. Wzmocnienie aparatu jest odwrotnością audiogramu. Ważne mniejsze wzmocnienie tonów niskich.
Niedosłuch przewodzeni owy - można zastosować aparat słuchowy ze wzmocnieniem równym ubytkowi słuchu (1:1).
Aparat słuchowy analogowy - w niedosłuchu odbiorczym może wyrównać słyszenie tylko o połowę ubytku słuchu (1: 0,5). Aparaty cyfrowe można nastawić głośniej (bo miękkość dźwięku).
Problem przy założeniu aparatu - słyszenie własnego głosu - zw. z zatkaniem przewodu słuchowego przez wkładkę uszną (efekt zamknięcia przewodu).
Aparaty słuchowe wenątrzuszne - tylko w małych i średnich niedosłuchach i muszą być większe, im większy jest niedosłuch.
Aparat peritympanalny - stosujemy przy małym niedosłuchu i dostatecznie szerokim przewodzie słuchowym.
Aparaty kostne
Szczególna postać aparatu. Wzmocnienie przekazywane przez słuchawkę kostną na wyrostek sutkowaty, umożliwia przewodzenie dźwięku bezpośrednio do ucha środkowego.
Może być w formie okularów lub opaski, na której umocowana jest słuchawka kostna połączona
z aparatem pudełkowym.
Możliwe jest zakotwiczenie w kości wyrostka sutkowa tego tytanowej płytki przy dużej krzywej kostnej.
Implanty ślimakowe
Głęboki niedosłuch, głuchota,
Efekty bardzo różne,
Zostały zaprojektowane w celu ominięcia niefunkcjonalnego systemu komórek rzęsa tych ucha wew. przez przetworzenie sygnałów akustycznych w sygnały elektryczne, pobudzające nieuszkodzone neurony nerwu ślimakowego.
Przy nieuszkodzonych włóknach nerwu aparat pozwala na rozpoznawanie formatów samogłosek i podst. spółgłosek -> rozumienie mowy.
Głównie pacjenci w bardzo młodym wieku - po pierwszym roku życia.
Szczególne trudności pacjenci z genetycznie uwarunkowaną wadą ucha wew.
Po operacji - rehabilitacja (b. wys. koszty)
Implantowe aparaty słuchowe
Możemy podzielić na:
Pasywne - protez ki kosteczek słuchowych - poprawa przewodzenia dźwięków
Aktywne - przymocowanie słuchawki aparatu słuchowego do kosteczki słuchowej.
Brak zatykania przewodu słuchowego zew.
Aparat wszczepiany pod skórę za uchem, mikrofon w skórze przewodu słuchowego zew.
W PL się nie wykonuje.
Możliwości poprawy słyszenia w różnych rodzajach uszkodzeń słuchu
Uszkodzenie ucha środkowego - leczenie operacyjne lub aparaty słuchowe na przewodnictwo powietrzne lub kostne
Uszkodzenia ucha wew. - klasyczne lub cyfrowe aparaty słuchowe.
Ciężkie uszkodzenia słuchu - implanty ślimakowe.
Pourazowe/ w wyniku operacji guza nerwu uszkodzenie nerwu słuchowego - cyfrowe aparaty słuchowe lub implanty pniowe.
Uszkodzenie pnia mózgu - nie ma możliwości słyszenia.
Wiek starczy - uszkodzone różne elementy ucha wew. i śr.
W postaci czuciowej i nerwowej uszkodzenia ucha wew. - trudności w aparatowaniu.
Dziecko z trwałym kalectwem słuchu - możliwości rehabilitacji mowy przy zastosowaniu aparatów słuchowych
Obustronne wady rozwojowe ucha zew. i śr. z brakiem rozwoju przewodów słuchowych zew. nie powodują
u dz. zab. w słyszeniu własnego głosu - opóźnienie mowy niewielkie,
Uszkodzenie ucha wew
- mały i średni niedosłuch - wystarczą aparaty i ćw. logopedyczne.
- ciężkie uszkodzenie - mogą pozostać na całe życie głuchonieme -> j. migowy (do porozumiewania). Możliwości rehabilitacji zależą od przyczyny niedosłuchu (przy genetycznej - nawet przy wszczepie ślimakowym - ogromne problemy w rehabilitacji).
Precyzyjne wyrównanie niedosłuchu poprzez aparatownie jest szczególnie ważne u ludzi źle widzących.