Danuta Pospieszalska- Paradowska „Aspekty medyczne protezowania ubytków słuchu aparatami konwencjonalnymi
i implantowanymi”

1. Protezowanie - uzupełnienie specjalistycznego leczenia laryngologicznego i foniatrycznego.

2. Fizjologia słyszenia

1. Bodziec akustyczny i odbieranie dźwięku

Bodziec akustyczny - fala dźwiękowa - rozchodzi się w gazie (powietrzu). Wahania ciśnienia są równomierne lub nierównomierne, a odległość pomiędzy pkt. równego ciśnienia jest mniejsza lub większa. Odczuwamy to jako wysokość dźwięku i jego natężenie.

Ucho ludzkie słyszy w zakresie 16-20 000 Hz (wczesna młodość, potem zakres do 8 000 Hz)

Poziom ciśnienia akustycznego - określany za pomocą jednostki zw. decybelem.

2. Odbiór i przewodzenie dźwięków

Małżowina uszna - rozdziela i lokalizuje dźwięk.

Ucho środkowe zwiększa siłę drgań przekazywanych na okienko owalne

3. Receptory fal dźwiękowych i ośrodkowe przetwarzanie dźwięków

Fala wędrująca (powstała w przewodach ucha wewnętrznego) pobudza rzęski kom. rzęsatych. Sztywność błony podstawowej zmienia się i im dalej od okienka okrągłego, tym bardziej jest elastyczna. Pozwala to na przenoszenie drgań bezpośrednio ze schodów przedsionka na schody bębenka.

Poszczególne częstotliwości odwzorowywane są oddzielnie wzdłuż ślimaka i przewodzone w odrębnych włóknach drogi słuchowej do mózgu.

Próg rozróżnialności (do 3 Hz) wynika z działania kom. rzęsa tych zewnętrznych i synaps pobudzających
i hamujących w nerwie słuchowym.

Kierunek, z jakiego dochodzi dźwięk, może być stwierdzony tylko poprzez słyszenie obu uszne.

Ucho zew. pomaga rozróżnić, czy dźwięk dochodzi z przodu, z tyłu, z góry czy z dołu.

3. Aparaty słuchowe - rodzaje, budowa i funkcje

1. Cechy uszkodzenia słuchu istotne przy doborze aparatów słuchowych

Warunki fizjologiczne - słyszenie na drodze kostnej dot. gł. słyszenia własnego głosu.

Przy uszkodzeniu przewodzenia dźwięków słyszenie kostne pozostaje w normie, słyszenie na drodze powietrznej ulega obniżeniu (zwykle gorsze słyszenie tonów niskich).

Większość uszkodzeń słuchu typu odbiorczego to niedosłuch ślimakowy, objaw wyrównania głośności
w stp. utrudniającym zastosowanie aparatu słuchowego występuje rzadko.

Prawdopodobnie rzadkie przypadki dużych trudności w zaprotegowaniu słuchu mogą wynikać
z uszkodzenia zaburzenia różnicowania częstotliwości.

2. Aparaty na przewodnictwo powietrzne

Duża część aparatów to aparaty na przewodnictwo powietrzne. Formy: aparaty wewnątrzuszne, zauszne i pudełkowe.

Aparat słuchowy - zminiaturyzowany elektroniczny wzmacniacz akustyczny, gdzie sygnał akustyczny
z mikrofonu jest wzmacniany i przekazywany do słuchawki. Mikrofon może być zwykły lub kierunkowy.

W aparatach słuchowych cyfrowych - obróbka cyfrowa dźwięków - trudności z oceną odległości źródła dźwięku oraz z jego lokalizacją (gdy zaaparatowanie obuuszne).

Aparat standardowy nie ma dużego zakresu częstotliwości (max 4-5 kHz). Nie słychać w nim głosek s i c -> ograniczenie rozumienia. Wzmocnienie sz, cz i ś, ć może być niedokładne.

Ważne jest dopasowanie aparatu do krzywej audiometrycznej pacjenta. Wzmocnienie aparatu jest odwrotnością audiogramu. Ważne mniejsze wzmocnienie tonów niskich.

Niedosłuch przewodzeni owy - można zastosować aparat słuchowy ze wzmocnieniem równym ubytkowi słuchu (1:1).

Aparat słuchowy analogowy - w niedosłuchu odbiorczym może wyrównać słyszenie tylko o połowę ubytku słuchu (1: 0,5). Aparaty cyfrowe można nastawić głośniej (bo miękkość dźwięku).

Problem przy założeniu aparatu - słyszenie własnego głosu - zw. z zatkaniem przewodu słuchowego przez wkładkę uszną (efekt zamknięcia przewodu).

Aparaty słuchowe wenątrzuszne - tylko w małych i średnich niedosłuchach i muszą być większe, im większy jest niedosłuch.

Aparat peritympanalny - stosujemy przy małym niedosłuchu i dostatecznie szerokim przewodzie słuchowym.

3. Aparaty kostne

Szczególna postać aparatu. Wzmocnienie przekazywane przez słuchawkę kostną na wyrostek sutkowaty, umożliwia przewodzenie dźwięku bezpośrednio do ucha środkowego.

Może być w formie okularów lub opaski, na której umocowana jest słuchawka kostna połączona
z aparatem pudełkowym.

Możliwe jest zakotwiczenie w kości wyrostka sutkowa tego tytanowej płytki przy dużej krzywej kostnej.

4. Implanty ślimakowe

• Głęboki niedosłuch, głuchota,

• Efekty bardzo różne,

• Zostały zaprojektowane w celu ominięcia niefunkcjonalnego systemu komórek rzęsa tych ucha wew. przez przetworzenie sygnałów akustycznych w sygnały elektryczne, pobudzające nieuszkodzone neurony nerwu ślimakowego.

• Przy nieuszkodzonych włóknach nerwu aparat pozwala na rozpoznawanie formatów samogłosek i podst. spółgłosek -> rozumienie mowy.

• Głównie pacjenci w bardzo młodym wieku - po pierwszym roku życia.

• Szczególne trudności pacjenci z genetycznie uwarunkowaną wadą ucha wew.

• Po operacji - rehabilitacja (b. wys. koszty)

5. Implantowe aparaty słuchowe

• Możemy podzielić na:

Pasywne - protez ki kosteczek słuchowych - poprawa przewodzenia dźwięków

Aktywne - przymocowanie słuchawki aparatu słuchowego do kosteczki słuchowej.

• Brak zatykania przewodu słuchowego zew.

• Aparat wszczepiany pod skórę za uchem, mikrofon w skórze przewodu słuchowego zew.

• W PL się nie wykonuje.

4. Możliwości poprawy słyszenia w różnych rodzajach uszkodzeń słuchu

• Uszkodzenie ucha środkowego - leczenie operacyjne lub aparaty słuchowe na przewodnictwo powietrzne lub kostne

• Uszkodzenia ucha wew. - klasyczne lub cyfrowe aparaty słuchowe.

• Ciężkie uszkodzenia słuchu - implanty ślimakowe.

• Pourazowe/ w wyniku operacji guza nerwu uszkodzenie nerwu słuchowego - cyfrowe aparaty słuchowe lub implanty pniowe.

• Uszkodzenie pnia mózgu - nie ma możliwości słyszenia.

• Wiek starczy - uszkodzone różne elementy ucha wew. i śr.

• W postaci czuciowej i nerwowej uszkodzenia ucha wew. - trudności w aparatowaniu.

5. Dziecko z trwałym kalectwem słuchu - możliwości rehabilitacji mowy przy zastosowaniu aparatów słuchowych

• Obustronne wady rozwojowe ucha zew. i śr. z brakiem rozwoju przewodów słuchowych zew. nie powodują
  u dz. zab. w słyszeniu własnego głosu - opóźnienie mowy niewielkie,

• Uszkodzenie ucha wew

- mały i średni niedosłuch - wystarczą aparaty i ćw. logopedyczne.

- ciężkie uszkodzenie - mogą pozostać na całe życie głuchonieme -> j. migowy (do porozumiewania). Możliwości rehabilitacji zależą od przyczyny niedosłuchu (przy genetycznej - nawet przy wszczepie ślimakowym - ogromne problemy w rehabilitacji).

• Precyzyjne wyrównanie niedosłuchu poprzez aparatownie jest szczególnie ważne u ludzi źle widzących.