Instytucja totalna to organizacja społeczna, która stwarza dla osób z nią związanych rodzaj odrębnego świata, rządzącego się własnymi prawami i odseparowanym od reszty społeczeństwa mniej lub bardziej szczelnymi barierami.

Bariery jakimi separuje się instytucja totalna od świata nie muszą mieć charakteru fizycznego (np. murów, czy drutów kolczastych), lecz mogą mieć też charakter obyczajowo-psychologiczny. Większość instytucji totalnych oprócz stosowania zbioru zakazów i regulaminów, ściśle określających każdy aspekt życia, separuje związane z nimi osoby poprzez np. jednolity strój, wspólną kulturę lub silne zależności finansowe. Totalność instytucji w tym sensie jest cechą skalowalną. Istnieją instytucje jednoznacznie totalne w samym założeniu (np. więzienia) jak i instytucje posiadające tylko pewne cechy totalności - np. szpitale.

Instytucje totalne można podzielić na 5 odrębnych grup:

• powołane do opieki nad osobami niedołężnymi i nieszkodliwymi, takie jak domy opieki, przytułki, domy starców

• zakłady opieki nad osobami niezdolnymi do samodzielnego życia a zarazem niebezpiecznych dla społeczeństwa: szpitale psychiatryczne, sanatoria dla osób chorych na choroby zakaźne

• zajmujące się ochroną społeczeństwa przed szkodzeniem mu w sposób świadomy: więzienia, zakłady poprawcze

• powołane do określonych zadań technicznych, mające charakter czysto instrumentalny: jednostki wojskowe, obozy pracy

• przeznaczone dla osób, które dobrowolnie wycofały się z aktywnego życia oraz miejsca kontemplacji religijnej: klasztory, zakony

---