Normatywne modele przywództwa
Prowadzący: dr Bartosz Smolik
Kierunek i stopień studiów: PS1
Specjalność: Przywództwo polityczne
Forma zajęć: ćwiczenia
Liczba godzin: 15
Rok ak. 2014-15.
1. Temat. Wprowadzenie teoretyczne
Przywództwo polityczne - definicja. Cechy politologicznego podejścia do zagadnienia przywództwa. Specyfika badań nad przywództwem politycznym. Typologie przywódców politycznych. Główne nurty badań przywództwa politycznego: Nurt psychologiczno - osobowościowy - Cechy nurtu. Typologie S. H. Barnesa i H. Lasswella. Rola predyspozycji. Nurt interakcyjny - Typologie J. Mac Gregor Burns'a i F. G. Bayley'a. Nurt instytucjonalny - czynniki wzmacniające przywództwo. Nurt sytuacyjny - Główne założenia nurtu. Typologie A. Wildavsky'ego, D. M. Rosena.
Literatura obowiązkowa dla wszystkich:
Jerzy J. Wiatr, Przywództwo polityczne. Studium politologiczne, Łódź 2008, s. 22 - 55.
Krzysztof Zuba, Przywództwo w teorii nauk politycznych, [w:] Przywództwo polityczne. Teorie i rzeczywistość, red. L. Rubisz, K. Zuba, Toruń 2004, s. 11 - 28.
2. Temat. Instytucjonalne uwarunkowania przywództwa.
Przywództwo polityczne w reżimach totalitarnych. Przywództwo w autorytaryzmie. Ustrój polityczny a przywództwo polityczne. System partyjny a przywództwo polityczne. Przywództwo polityczne w systemach partyjnych.
Literatura obowiązkowa dla wszystkich:
Przemysław Żukiewicz, Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2011, s. 177-210, rozdz. Instytucjonalne uwarunkowania przywództwa.
Literatura dodatkowa:
Studia nad przywództwem politycznym. Ustalenia metodologiczne i praktyka, red. Agnieszka Kasińska - Metryka, Toruń 2011.
Przywództwo polityczne, red. T. Bodio, Warszawa 2000.
Maciej Hartliński, Przywództwo polityczne, Wprowadzenie, Olsztyn 2012.
3. Temat. Przywództwo charyzmatyczne - teoria i praktyka.
Geneza pojęcia. Weberowskie ujecie charyzmy. Trzy typy panowania. Atrakcyjność i wygoda charyzmy. Uproszczenie i nadużycie pojęcia (Kautsky). Rutynizacja charyzmy. Atrybuty charyzmy. Niezwykłość charyzmy. Charyzma prawdziwa i fałszywa. Przywództwo Mao Zedonga jako przykład przywództwa charyzmatycznego i powolne odchodzenie od tej formy przywództwa w Chinach.
Literatura obowiązkowa dla wszystkich:
Mirosław Karwat, Charyzma i pseudocharyzma, [w:] Studia politologiczne, vol. 5, Przywództwo polityczne, red. Tadeusz Bodio, Warszawa 2000, s. 126-176.
Literatura dodatkowa:
Bartosz Smolik, Zagadnienie przywództwa charyzmatycznego na przykładzie współczesnych Chin kontynentalnych i jego zmiana w kierunku modelu przywództwa kolektywnego, „Przegląd Historyczno-Politologiczny”, 2011 nr 1, s. 75-97.
4. Temat. Model przywództwa Platona i jego współczesne konsekwencje.
Analiza „Państwa” i „Praw” Platona. Kontekst sytuacyjny powstania dzieła (sytuacja polityczna Aten). Uzasadnienia istnienia państwa. Postulowane podziały społeczne w „Państwie”. Pojęcie sprawiedliwości wg. Platona. Uzasadnienie rządów filozofów. Zalety filozofów. Terytorium państwa i jego obrona. Wychowanie rządzących i strażników: demoralizacja młodzieży przez demokrację, podział na metale i inne mity, edukacja, zalecany stosunek młodych do tradycji. Hodowanie ludzi (eugenika?), selekcja dzieci (kastowość?), prokreacja, relacje damsko - męskie i rodzice - dzieci. Równouprawnienie kobiet.
- Kwestia własności osobistej oraz rodziny. Modyfikacja ustroju państwa w „Prawach”.
Wpływ Platona na potomnych i jego współczesna recepcja.
Argumentacja i zarzuty K. R. Poppera: np. „teoria nieograniczonej suwerenności”, personalizm a instytucjonalizm, Platon a Sokrates, sprzeczności w idei wychowania, stosunek wobec religii i bogów, zarzuty totalitaryzmu, zarzuty dążenia do eugeniki.
Obrona R. Legutki i jego argumenty.
- Możliwa próba budowy modelu przez grupę.
Literatura obowiązkowa dla wszystkich:
Karl R. Popper, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. 1 (Urok Platona), Warszawa 1993, lub inne wydania, rozdz. 7, pt. Zasada przywództwa, rozdz. 8, Filozof - król. S. 143 - 179.
R. Legutko, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1994, rozdz. Spór o Platona, s. 73 - 94.
Literatura do indywidualnego przydziału:
Platon, Państwo, Kęty 2001, księgi II - VIII.
5-6. Temat. Konfucjanizm - główny chiński model przywództwa.
1. Warunki powstawania koncepcji politycznych: geografia, klimat, relacje człowiek - przyroda, wieś i rodzina - lineaż, kult przodków i in. 2. Mitologia - początki wszechświata i życia ludzkiego na Ziemi. 3. Czasy Konfucjusza - sytuacja polityczna. 4. Cnoty ren i li, naprawianie nazw, wola Niebios. Rządy typu wanga i rządy typu ba (Feng Youlan). 5. Mencjisz i Xunzi - życiorysy, podejście do natury ludzkiej. Postulaty Mencjusza wobec cesarza. 6. Pojecie „mandatu Niebios”. 7. Pojecie króla - mędrca. 8. Pojęcie harmonii (he). 9. Współczesne oblicza konfucjanizmu.
10. Legizm - główne założenia doktryny i jej dzieje.
- Próba budowy modelu przez grupę.
Literatura do indywidualnego przydziału:
I. John K. Fairbank, Historia Chin, Warszawa - Gdańsk 2003. ad. 1, 3.
Mieczysław J. Kunstler, Mitologia chińska, Warszawa 2006 lub inne wyd. ad. 2
II. Feng Youlan, Krótka historia filozofii chińskiej, Warszawa 2001. ad. 3, 4, 5, 7
Dialogi konfucjańskie, Wrocław 1976, lub inne wydania. Ad. 4
(dzieła Konfucjusza, humanitarność i prawość, cnoty konfucjańskie, <<ming>>, popularyzacja nauk Konfucjusza w Chinach, rządy typu waga i typu ba, pojęcie harmonii, król - mędrzec)
III. Tadeusz Czernik, Starożytna filozofia chińska, Kraków 2001; Mencjusz i Xunzi, O dobrym władcy, mędrcach i naturze ludzkiej, Warszawa 1999. ad 5, ad. 4
IV. Xinzhong Yao, Konfucjanizm. Wprowadzenie, Kraków 2009. ad. 6, 7, 8, 9
(harmonia, król - mędrzec, mandat Nieba - Niebios; konfucjanizm współcześnie: odrodzenie konfucjanizmu, konfucjanizm a kapitalizm, etyka i wartości konfucjanizmu)
V. Kam Louie, Sage, Teacher, Businessman: Confucius as a Model Male, [w:] Chinese Political Culture 1989 - 2000, ed. Shiping Hua, London 2001, s. 21 - 41. ad. 9
(konfucjańskie wzory mężczyzny, konfucjańska maskulinizacja)
Wenshan Jia, The Wei (Positioning) - Ming (Naming) - Lianmian (Face) - Guanxi (Realationship) Renqing (Humanized Feelings) Complex in Contemporary Chinese Culture,
Confucian Cultures of Authority, ed. Peter D. Hershock, Roger T. Ames, New York 2006, s. 49 - 64. ad. 9
(hierarchia, twarz, relacje i wartości konfucjańskie we współczesnej kulturze chińskiej)
VI. Krzysztof Gawlikowski, Nowa batalia o Konfucjusza, Warszawa 1976; Steven W. Mosher, Hegemon. Droga Chin do dominacji, Warszawa 2007. ad. 10
(twórcy i podstawy doktryny legizmu, prawo fa, współczesne przykłady zastosowania)
Literatura dodatkowa:
Krzysztof Gawlikowski, Konfucjański model państwa w Chinach, Warszawa 2009.
Mateusz Stępień, Spór konfucjanistów z legistami, Kraków 2014.
7. Temat. Samodzierżawie i współczesne konsekwencje tej doktryny.
1. Geografia, klimat i przyroda Rosji. Recepcja wpływów bizantyjskich na Rusi Kijowskiej. 2. Panowanie Iwana III i początki autokracji moskiewskiej - wpływy Bizancjum i Złotej Ordy. 3. Panowanie Iwana IV Groźnego - „absolutyzm immanentny”. 4. Sakralizacja monarchy. 5. Kultura polityczna współczesnej Rosji. 6. Współczesna rosyjska mitologia polityczna i historyczna. 7. Społeczno - polityczna rola religii i Cerkwi we współczesnej Rosji. 8. Model przywództwa a polityka zagraniczna Rosji.
- Próba budowy modelu przez grupę.
Literatura do indywidualnego przydziału:
I. Jolanta Kazimierczyk, Zrozumieć Rosję. Uniwersalizm w kulturze Rusi od IX do XVI wieku, Kraków 2008. ad. 2, 3
(przyczyny atrakcyjności bizantyjskich doktryn władzy, idea Moskwy jako trzeciego Rzymu, paralelizm monarchy i Boga za Iwana IV Groźnego, reformy Iwana IV Groźnego, twórczość Piereswietowa)
II. Grzegorz Leopold Seidler, Przedmarksistowska myśl polityczna, Kraków 1974. ad. 2, 3
(panowanie Iwana III, koncepcje samodzierżawia Iwana Piereswetowa, autokratyzm Iwana IV Groźnego).
III. Borys A. Uspienski, Wiktor M. Żywow, Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji monarchy w Rosji, Warszawa 1992. ad. 4
(Sakralizacja monarchy: rekonstrukcja wzorów bizantyjskich i ruskie naleciałości, semiotyczne atrybuty monarchy: car i patriarcha za Piotra I, [semiotyka - ogólna teoria znaku], kult monarchy za Piotra I)
IV. Monika Nizioł, Dylematy kulturowe międzynarodowej roli Rosji, Lublin 2004. ad. 5, 7, 8
(imperialna mentalność współczesnych Rosjan, rola religii i Cerkwi prawosławnej w życiu społeczno - politycznym, dylematy kulturowe w polityce zagranicznej Rosji)
V. Paweł Timofiejuk, Andrzej Wierzbicki, Eugeniusz Zieliński, Narody i nacjonalizm w Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2004. ad. 6, 7
(mit przywództwa oraz inne współczesne mity polityczne w Rosji, rola religii we współczesnej Rosji)
VI. Feliks Koneczny, Cywilizacja bizantyjska, Londyn 1972 (reprint), lub inne wyd. ad. 7
(związki bizantynizmu z protestantyzmem w świetle teorii autora)
VII. Inne źródła np. Internet.
3