Umiejętności i role kierownicze

Menadżer - osoba, której podstawowym zadaniem jest realizacja procesu zarządzania.

Role menadżerskie wg koncepcji Mintzberga:

1. Role interpersonalne - role kierownicze reprezentanta, przywódcy i łącznika, które przewidują kontakty z innymi ludźmi:

- reprezentant - do jego działań należy m.in. witanie gości, podejmowanie ich obiadem, branie udziału w spotkaniach i uroczystościach, reprezentowanie organizacji na zewnątrz, wygłaszanie przemówień okolicznościowych, udzielanie wywiadów, branie udziałów w konferencjach prasowych,

- przywódca - menadżer wyznacza cele i mobilizuje współpracowników do ich realizacji, zatrudnia pracowników, przeprowadza szkolenia, motywuje i zachęca pracowników do zwiększenia wydajności, nagradza ich i karze, formalnie lub nieformalnie pokazuje podwładnym, jak pracować, a w szczególności jak osiągnąć odpowiednie wyniki,

- łącznik - koordynuje lub inicjuje więzi międzyludzkie, międzygrupowe lub międzyorganizacyjne.

2. Role informacyjne - role menadżera jako obserwatora, propagatora informacji i rzecznika, które wymagają przetwarzania informacji, wynikają w sposób naturalny z ról interpersonalnych:

- obserwator - menadżer wypytuje podwładnych, zbiera informacje napływające spontanicznie, stara się być najlepiej poinformowany,

- propagator - przekazuje odpowiednie informacje innym, rozdziela wyselekcjonowane informacje komórkom lub konkretnym osobom,

- rzecznik - jego funkcją jest formalne przekazywanie informacji ludziom spoza jednostki np. bankom czy prasie, często pełni tę rolę wewnątrz firmy, reprezentując interesy organizacji wobec akcjonariuszy, pracowników.

3. Role decyzyjne - role menadżera jako przedsiębiorcy, przeciwdziałającego zakłóceniom, dysponenta zasobów i negocjatora, przede wszystkim odnoszą się one do decyzji, które trzeba podjąć, wynikają z ról informacyjnych:

- przedsiębiorca - dobrowolny inicjator zmian, stara się udoskonalić organizację, uruchamia nowe przedsięwzięcia, szuka i bada nowe rynki,

- przeciwdziałający zakłóceniom - ogranicza konflikty, problemy technologiczne, problemy aprowizacyjne (zaopatrywanie ludzi w artykuły pierwszej potrzeby),

- dysponent zasobów - decyduje o sposobie dystrybucji zasobów oraz określa, kto będzie jego najbliższym współpracownikiem,

- negocjator - prowadzi negocjacje z innymi grupami lub organizacjami jako przedstawiciel przedsiębiorstwa.

Rodzaje kierowników wg szczebli zarządzania:

1. Kierownicy najwyższego szczebla - naczelne kierownictwo, składające się ze stosunkowo niewielkiej grupy ludzi, ponosi odpowiedzialność za całokształt zarządzania organizacją, menadżerowie wyznaczają cele organizacji, jej ogólną strategię, a także politykę operacyjną, reprezentują organizację w kontaktach zewnętrznych, posługują się tytułami prezesa, wiceprezesa lub dyrektora naczelnego,

2. Kierownicy średniego szczebla - stanowią najliczniejszą grupę menadżerów w większości organizacji, odpowiadają przede wszystkim za realizację polityki i planów opracowanych na najwyższym szczeblu oraz za nadzorowanie i koordynację działań menadżerów niższego szczebla, ich tytuły służbowe to kierownik zakładu, kierownik eksploatacji, szef wydziału,

3. Kierownicy najniższego szczebla - menadżerowie pierwszej linii, nadzorują i koordynują działania pracowników wykonawczych, nie są przełożonymi innych kierowników, przeważnie noszą tytuł brygadzisty, nadzorcy lub kierownika biura; stanowiska te są pierwszymi stanowiskami kierowniczymi pracowników awansowanych z szeregów personelu wykonawczego.

Umiejętności potrzebne do skutecznego działania na różnych szczeblach kierownictwa

Umiejętności techniczne - zdolność posługiwania się metodami, technikami i wiedzą w wyspecjalizowanej dziedzinie.

Umiejętności społeczne - zdolność współpracowania z innymi ludźmi, rozumienia ich i motywowania zarówno indywidualnie, jak i grupowo.

Umiejętności koncepcyjne - zdolność koordynowania i integrowania wszystkich interesów i działań organizacji, wiążą się one z postrzeganiem organizacji jako całości, rozumieniem współzależności zachodzących między poszczególnymi jej częściami i przewidywaniem, w jaki sposób zmiana w którejkolwiek jej części wpłynie na całość.

Naczelne kierownictwo	Koncepcyjne
Kierownicy średniego szczebla			Społeczne
Kierownicy najniższego szczebla					Techniczne

Chociaż trzy rodzaje umiejętności są dla kierownika niezbędne, to ich względne znaczenie zależy od zajmowanego przez ich szczebla. Umiejętności techniczne są najważniejsze na niższych szczeblach zarządzania. Umiejętności społeczne , chociaż ważne na każdym szczeblu, mają podstawowe znaczenie dla kierowników średniego szczebla, zdolność wykorzystania przez nich technicznych umiejętności podwładnych jest ważniejsza niż ich własna sprawność techniczna. Znaczenie umiejętności koncepcyjnych rośnie w miarę zajmowania coraz wyższego szczebla zarządzania. Na wyższych szczeblach hierarchii organizacyjnej ważne jest rozumienie pełnego zakresu wzajemnych stosunków międzyludzkich oraz miejsca organizacji w czasie.

Rodzaje menadżerów wg obszarów zarządzania

1. Menadżerowie marketingu - są odpowiedzialni za pozyskiwanie konsumentów i klientów dla nabycia produktów i usług organizacji, dziedzina ta obejmuje rozwój nowych wyrobów, promocję i dystrybucję.

2. Menadżerowie finansów - zajmują się głównie zasobami finansowymi organizacji, odpowiadają za takie działania, jak rachunkowość, zarządzanie zasobami pieniężnymi, inwestycje.

3. Menadżerowie eksploatacji (operacji) - zajmują się konstruowaniem systemów wytwarzających produkty i usługi organizacji oraz zarządzaniem tymi systemami, typowy zakres ich obowiązków obejmuje kontrolę produkcji, zapasów, kontrolę jakości, projekt zakładu, wybór miejsca produkcji.

4. Menadżerowie zasobów ludzkich - są odpowiedzialni za zatrudnianie i rozwój pracowników, na ogół zajmują się planowaniem zasobów ludzkich, rekrutacją i doborem pracowników, szkoleniem i rozwojem kadr, projektowaniem systemów wynagrodzeń i premii, formułowaniem systemów oceny wyników oraz zwalnianiem pracowników osiągającym słabe wyniki i nastręczających problemy.

5. Menadżerowie administracyjni - są menadżerami ogólnymi, nie są związani z jakąś określoną specjalnością kierowniczą, są raczej wszechstronni, dysponują podstawową znajomością wszystkich dziedzin funkcjonalnych zarządzania, ale nie mają specjalistycznego wykształcenia w żadnej konkretnej dziedziny.

6. Inne typy menadżerów - menadżerowie do spraw public relations zajmują się stosunkami z opinią publiczną i środkami masowego przekazu, a ich zadaniem jest ochrona i poprawa publicznego wizerunku organizacji, menadżerowie do spraw badań i rozwoju koordynują działania naukowców i inżynierów pracujących nad projektami badawczymi, wewnętrzni konsultanci służą wyspecjalizowanym doradztwem kierownikom operacyjnym.

Menadżer doskonały

1. Menadżer musi posiadać odpowiednie cechy psychofizyczne,

2. Zarządzanie wymaga specyficznej motywacji,

3. Menadżerowie muszą chcieć, umieć i lubić oddziaływać na innych ludzi,

4. Zarządzanie wymaga pewnych kwalifikacji intelektualnych,

5. Nie jest prawdą, że menadżer nie musi niczego dokładnie umieć i potrafić osobiście wykonać,

6. Zarządzający musi umieć celowo dysponować swymi osobistymi zasobami.

Ad 1.

Menadżer musi być odporny na zmęczenie i zdolny do wykonywania bardzo zróżnicowanych zadań w całkowicie nienormowanym czasie pracy. Konieczna jest podzielność uwagi, a zarazem zdolność do koncentracji i szybkiego reagowania. Potrzebna jest odporność na stresy i umiejętności chłodnej, spokojnej analizy. Nie wolno ulegać emocjom i nabierać zbyt osobistego stosunku do spraw i ludzi.

Ad 2.

Potrzebna jest silna motywacja osiągnięć prestiżowych i materialnych, potrzeba władzy (dominacji nad innymi ludźmi), a zarazem szczypta szaleństwa: wielkie ambicje dla firmy i dla siebie, zamiłowanie do ryzyka i związanych z nim emocji, ale także potrzeba tworzenia trwałych wartości, bycia społecznie użytecznym. Taka silna motywacja stwarza podstawy do narzucenia sobie morderczego tempa pracy i żelaznej samodyscypliny, co jest trudne do pogodzenia z życiem osobistym.

Ad 3.

Zawodem menadżerów jest instrumentalne traktowanie innych ludzi. Oznacza to przede wszystkim zdolność do empatii, czyli wczuwania się w motywy, postawy i emocje innych ludzi, a zatem rozumienia dlaczego zachowują się tak, a nie inaczej. Wiąże się z tym ściśle umiejętność słuchania tak, by jak najwięcej dowiedzieć się od rozmówcy. Nie jest więc dobrym menadżerem ktoś, kto bez przerwy monologuje nie dopuszczając rozmówców do głosu, a zwłaszcza emocjonalnie reagując na ich wypowiedzi. Oddziaływanie na ludzi wymaga umiejętności aktywnego komunikowania się, czyli przekazywania im zamierzonych komunikatów.

Ad 4.

Do najważniejszych kwalifikacji intelektualnych jest umiejętność szybkiego uczenia się, poznawania nowych rzeczy, opanowywania nowych umiejętności. Szybko zmienia się bowiem otoczenie firmy i wynikające stąd szanse i zagrożenia. Dobra orientacja w ekonomicznym, społecznym, politycznym i prawnym otoczeniu przedsiębiorstwa wymaga szerokich horyzontów i stale aktualizowanej wiedzy z zakresu polityki, prawa, ekonomii, finansów, historii, kultury itp. Ponadto menadżer powinien posiadać umiejętność generowania różnych ogólnych koncepcji firmy w mniej i bardziej dalekiej przyszłości. W trakcie swojej pracy menadżerowie mogą korzystać z pomocy konsultantów, doradców, ekspertów, korzystają ze specjalistycznych analiz i wyników badań.

Ad 5.

Samo wykonywanie funkcji zarządzania wymaga wielu bardzo konkretnych umiejętności, takich jak:

- znajomość języków obcych, w stopniu umożliwiającym prowadzenie korespondencji i negocjacji,

- umiejętność obsługi komputera,

- umiejętność przekonywania, prowadzenia dyskusji, przemawiania, udzielania wywiadów, prowadzenia negocjacji,

- rozumienie i samodzielne tworzenie dokumentów organizacyjnych,

- biegła znajomość dokumentacji księgowej i finansowej,

- opanowanie zasad i procedur uczestnictwa na rynku kapitałowym, finansowym i walutowym,

- umiejętność posługiwania się statystycznymi technikami analizy danych.

Ad 6.

Menadżer powinien swoje osobiste zasoby wykorzystywać na rzecz organizacji. Najważniejsze z tych zasobów to czas, energia (zdolność do działania) i reputacja (autorytet). Regułą musi być oszczędne gospodarowanie tymi zasobami i przeznaczenie ich na realizację celów najważniejszych.

4

---