Cytologia ginekologiczna

Slajd 1.

Rola cytodiagnostyki

Dotyczy rozpoznania raka na podstawie oceny mikroskopowej złuszczonych komórek nabłonka leżących w pochwie i znajdujących się na tarczy części pochwowej (szyjki macicy).

Slajd 2.

Cytodiagnostyka diagnostyczna

1. diagnostyka rutynowa - wykrycie zmiany w komórkach

2. diagnostyka przesiewowa - scryning

3. diagnostyka wydzieliny z gruczołu sutkowego

4. badania płynów (np. wodobrzusze)

Slajd 3.

Grek - George Nicholas Papanicolaou 1917-1943

Monografia: G. Papanicolaou, H. Traut - „The diagnosis of uterine cancer by the vaginal smear”

Propagatorami w Polsce: profesorowie - Dux

• Teter

• Simm

• Soszka

żyjący - Kazanowska

• Olszewski

• Malarewicz

Kolposkopia - Hinselmann 1924r.

- w Polsce prof. Madej

Slajd 4.

Histologia błony śluzowej szyjki macicy i pochwy

Nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący (paraepidermoidalny)

Warstwa podstawowa - stratum basale

Warstwa przypodstawana - stratum parabasale

Warstwa pośrednia - stratum intermediate

Warstwa powierzchniowa - stratum superficiale

Slajd 5.

Morfologia komórek

Warstwa podstawna - drobne owalne komórki ciemno barwiące się

Warstwa przypodstawna - kilka rzędów komórek z dużymi

pęcherzykowymi jądrami - owalne

Warstwa pośrednia - komórki wieloboczne, wrzecionowate, jądra

pęcherzykowate

Warstwa powierzchniowa - wydłużone, spłaszczone komórki

z małymi pyknotycznymi jądrami

Cytoplazma barwi się cyjanochłonnie i eozynofilnie

Komórki podlegają działaniu hormonów

Slajd 6.

Klasyfikacja morfologiczna zmian szyjki macicy

Erosio: erosio vera

glandularis simplex

glandularis papilaris

glandularis et papilaris in stratu epidermisationis

epidermisata

semiepidermisata

cystica ( ovula Nabothi )

Slajd 7.

Technika pobierania rozmazów

Zalecenia dla pacjentki:

1. nie wykonywać irygacji - 24godz.

2. zakaz współżycia - 24godz.

3. Nie stosować leków dopochwowych - 24godz.

Zalecenia dla pobierającego rozmaz:

1. nie należy pobierać rozmazu po badaniu ginekologicznym

2. rozmaz pobierać we wzierniku suchym

3. nie wycierać i nie przemywać tarczy części pochwowej

Pobieramy - szpatułką z nawinięta watą

- szczoteczkami (Ceruix, Brush)

- pipety z balonikiem

Po wykonaniu rozmazu szkiełko umieszcza się w utrwalaczu:

- 95% spirytus i eter w stosunku 1:1

- gotowy preparat - Cytotex

Barwienie:

- hematoksylina i eozyna

- metoda Papanicolaou

- metoda Shorra

Slajd 8.

Klasyfikacja stopni cytologicznych wg Papanicolaou

I stopień - komórki prawidłowe warstwy powierzchownej

II stopień - komórki powierzchowne,

warstw głębszych,

leukocyty, histiocyty, bakterie, śluz

III stopień - komórki z I i II stopnia

komórki dysplastyczne

IIIA - cechy dysplazji spowodowane stanem zapalnym

IIIB - bez cech stanu zapalnego

IV stopień - nieliczne komórki atypowe

V stopień - liczne komórki atypowe

Slajd 9.

System Bethesta z 1998r.

I Oświadczenie na temat przydatności:

1. nadaje się do oceny

2. nie nadaje się do oceny

II Ocena stanu:

1. stan prawidłowy

2. inne

III Część opisowa:

1. zakażenie

1. grzybicze

2. bakteryjne

3. pierwotniakowe TV

4. wirusowe

2. zmiany odczynowe

1. zapalne

2. różne

3. skutki terapii : radio- i chemio-

3. zmiany w komórkach nabłonkowych

1. uszkodzenie śródbłonkowe SIL (squamosus intraeithelial lesion)

- małego stopnia (low-grade SIL)

*dysplazja małego stopnia CIN I

*zapalenie wirusem opryszczki HPV

- dużego stopnia (high-grade SIL)

*dysplazja umiarkowana CIN II

*dysplazja ciężka CIN III

*ca in situ CIN III

- rak płaskonabłonkowy

2. komórki gruczołowe

3. komórki gruczołowe atypowe

4. adenocarcinoma

4. Inne nowotwory

5. Ocena cytohormonalna

Slajd 10.

Charakterystyka komórek dysplastycznych i atypowych

Komórki dysplastyczne:

1. dysproporcja między wielkością jądra a cytoplazmą

2. hyperhromatosis

3. polinucleosis

4. macrocytosis

5. vacualisatio

6. heteronucleosis

Komórki atypowe:

1. zmiany w jądrze jak w komórkach dysplastycznych znacznie nasilone

2. zmiany w cytoplazmie:

1. makrocytosis

2. heterocytosis

3. cytolysis

4. anisocytosis

Slajd 11.

Stany przednowotworowe

Powstają z :

1. metaplazji płaskonabłonkowej

2. nieprawidłowej transformacji na tarczy

3. nieprawidłowej transformacji komórek rezerwowych

4. na podłożu dojrzałej komórki nabłonkowej

Trwają od 3-15 lat.

Ulegają regresji samoistnie lub po leczeniu.

Progresja do raka inwazyjnego w 25-30%

Slajd 12.

Metody wykrywania zmian patologicznych szyjki macicy

Metody wykrywania:

1. badanie we wzierniku

2. badanie cytologiczne

3. badanie kolposkopowe

4. badanie ginekologiczne

5. próba Schillera

6. próba Chrobaka

Metoda rozpoznawcza - badanie histopatologiczne

Slajd 13.

Postępowanie po uzyskaniu rozpoznania cytologicznego

Stopień II i IIIA - leczenie przeciwzapalne

- kontrola cytologiczna po leczeniu

Stopień IIIB, IV, V - wycinki celowane z tarczy (kolposkopia)

- wyłyżeczkowanie kanału szyjki i jamy macicy

Slajd 14.

Leczenie stanów przedrakowych

CIN I i CIN II :

- elektrokonizacja

- krioterapia

- laseroterapia

Kontrola cytologiczna przez rok co 3 msc., a następnie raz w roku

Slajd 15.

Leczenie raka przedinwazyjnego

CIN III i Cis

- konizacja chrurgiczna

- amputacja szyjki macicy

Kontrola cytologiczna przez rok co 3 msc., następnie raz w roku

Po 50 r.ż. można rozważać wykonanie prostego wycięcia macicy

Slajd 16.

Kolposkopia

Oglądanie części pochwowej szyjki macicy w 6-40 krotnym powiększeniu w celu lokalizacji zmian - Hinselmann 1924-1925

Rodzaje kolposkopi:

1. prosta

2. rozszerzona:

- próba z 3% kwasem octowym

- próba jodowa Schillera

- próba z błękitem toluidyny przy kolpomikroskopi Richarta

- próba z noradrenaloną

Slajd 17.

Badanie kolposkopowe - podział

1. obraz prawidłowy

2. obraz nieprawidłowy

1. leukoplakia

2. mozaikowatość

3. punkcikowanie

4. atypowa strefa transformacji

5. nadżerka prawdziwa

6. atypia naczyniowa

Slajd 18.

Organizacja badań profilaktycznych

Badania profilaktyczne - najskuteczniejsza broń w walce

z nowotworami szyjki macicy

Wg WHO - powinny obejmować kobiety po 18 r.ż.

i być wykonywane raz na trzy lata

Założenia skryningu:

- aktywne (indywidualne zaproszenie)

- populacyjne - wiek 18-70 lat

- powtarzalne co trzy lata

- skomputeryzowane

- powiązane z rejestrem nowotworów

Slajd 19.

Metody działań profilaktycznych

1. Oświata zdrowotna poprzez media

2. Przygotowanie wykazu kobiet zamieszkałych na terenie badania

3. Indywidualne zaproszenie każdej kobiety

4. Właściwe badanie:

1. wywiad

2. badanie cytologiczne

3. badanie ginekologiczne

4. badanie palpacyjne

5. badanie sutków

5. Dostarczenie wyników

6. Zapewnienie leczenia wykrytych zmian patologicznych.

1

8

---