MEDYCYNA RATUNKOWA - ćwiczenia z dn. 07.03.2010

Ostre zatrucia

Zatrucie - zespół objawów chorobowych wywołanych działaniem trucizny na organizm.

Ze względu na czas działania substancji toksycznej:

• zatrucie ostre

• zatrucie przewlekłe

Ze względu na przyczyny wystąpienia zatrucia:

• zatrucie przypadkowe (omyłkowe przyjęcie trucizny, skażenie środowiska)

• zatrucie umyślne (zbrodnicze, samobójcze, samozatrucie bez tendencji samobójczych, egzekucja)

• zatrucie chorobowe (bakteryjne)

• zatrucie przemysłowe (skażenie środowiska w pracy)

Trucizna - każda substancja, która wprowadzona do organizmu jakąkolwiek drogą w stosunkowo małej ilości może powodować zaburzenia układów decydujących o życiu.

Dawki:

• minimalne ( progowe ) - to dawka minimalna powodująca reakcję organizmu

• lecznicze - to dawka minimalna powodująca efekt terapeutyczny

• toksyczne - to ilość trucizny wywołująca pierwsze objawy chorobowe;

• śmiertelne (letalna) - to ilość trucizny wywołująca trwałe uszkodzenie ważnych ośrodków życiowych, a nawet śmierć.

Nowoczesna klasyfikacja trucizn:

Klasa I, II, III, IV,V

Skutek działania substancji toksycznych zależy od:

Dawki

= stosunku ilości substancji do ciężaru ciała ( w jednostkach wagowych lub objętościowych na kg m.c. ).

Przy narażeniu na substancje gazowe

1. stężenia substancji w powietrzu

2. czasu narażenia

Rozpoznanie ostrych zatruć

I. wywiad ( pacjent i/lub otoczenie )

II. objawy kliniczne

III. analiza chemiczno- toksykologiczna

Objawy kliniczne

1. zaburzenia świadomości, śpiączka, drgawki

2. niewydolność oddechowa lub bezdech

1. niedrożność dróg oddechowych

2. działanie na ośrodek oddechowy ( np. narkotyki )

3. działanie na mięśnie oddechowe np. środki ochrony roślin )

4. toksyczny obrzęk płuc ( np. środki gazowe, ciecze lotne )

3. zaburzenia ze strony układu sercowo-naczyniowego ( np. zaburzenia rytmu serca, kardiologiczny wstrząs toksyczny )

4. objawy ze strony przewodu pokarmowego ( np. biegunki )

5. zmiany skórne ( np. pokrzywka, zaczerwienienie )

6. obniżenie lub podwyższenie temperatury ciała

7. drgawki

8. zapach z ust ( np. alkohol. Cyjanki )

TOKSYDROMY - objawy kliniczne zespołów toksykologicznych pomocne w ustaleniu rozpoznania.

Toksydromy sympatykomimetyczne (w zatruciach np. amfetamina, kokaina)

• hipertermia

• tachykardia

• podwyższone RR

• poszerzone źrenice

• ciepła, wilgotna skóra

• zaburzenia świadomości ( pobudzenie, euforia, agresja, halucynacje )

• drgawki

Toksydromy cholinolityczne (w zatruciach np. atropina, skopolamina )

• tachykardia

• podwyższone RR

• hipertermia („ gorący jak piec” )

• zaczerwieniona, sucha skóra ( „czerwony jak burak” )

• suche śluzówki ( „ suchy jak pieprz” )

• rozszerzone źrenice ( „ ślepy jak nietoperz” )

• zmniejszona perystaltyka jelit

• zatrzymanie moczu

• zaburzenia świadomości ( podniecenie, halucynacje - „niespokojny jak tygrys w klatce”)

• drgawki

Toksydromy cholinergiczne (w zatruciach np. związkami fosforoorganicznymi, karbaminianami )

• ślinotok

• bradykardia lub tachykardia

• zwężone źrenice

• nadmierne pocenie się

• zwiększone wydzielanie w drzewie oskrzelowym i skurcz spastyczny tychże

• wzmożona perystaltyka jelit

• nietrzymanie moczu i stolca

• osłabienie siły mięśniowej i drżenie mięśniowe

• zaburzenia świadomości i drgawki

Toksydromy narkotyczne (opioidowe) (w zatruciach np. morfina, heroina)

• szpilkowate źrenice

• depresja ośrodka oddechowego (zaburzenia oddechu, bezdech)

• obniżenie czucia bólu

• zaburzenia świadomości

Podstawowe ogólne zasady leczenia zatruć

• usunięcie z organizmu niewchłoniętej trucizny lub niedopuszczenie do jej wchłonięcia

• zastosowanie odtrutki

• usunięcie już wchłoniętej trucizny z organizmu (lub przyspieszenie jej wydalania)

• zapobieganie i leczenie następstw toksycznego działania trucizny na organizm

Unieszkodliwienie trucizny przez zastosowanie odpowiednich odtrutek:

• N - acetylocysteina (ACC) - paracetamol

• Flumazenil - benzodiazepiny

• Fizostygmina - związki cholinolityczne np. atropina

• Glukagon - betablokery

• Glukonian wapnia - blokery kanału wapniowego (np. Werapamil)

• Nalokson - opioidy ( np. morfina )

• Etanol - metanol, glikol

• Tlen - tlenek węgla (czad)

• Atropina - zw. fosforoorganiczne (insektycydy, pestycydy)

• Azotyn amylu, azotan sodu, tiosiarczan sodu - cyjanki

Dekontaminacja przewodu pokarmowego

WĘGIEL AKTYWOWANY 1 g/ kg

• w postaci zawiesiny wodnej w pojedynczej dawce

Przeciwwskazania

- chorzy nieprzytomni

- krwawienie z przewodu pokarmowego

- planowana gastroskopia

Powikłania

- aspiracja do dróg oddechowych

- wymioty

PŁUKANIE ŻOŁĄDKA

• polega na wprowadzeniu do żołądka sondy i naprzemiennym podawaniu oraz aspirowaniu 200-300 ml płynu (dorośli), co ma na celu usunięcie toksycznych substancji obecnych w żołądku

• wykonanie zabiegu należy rozważyć do 60 min. od zatrucia. Okres może być przekroczony w przypadku zatrucia czynnikami zwalniającymi perystaltykę i opóźniającymi wchłanianie

Ostateczna decyzja - decyzją doświadczonego klinicysty.

Przeciwwskazania

• zatrucia środkami żrącymi, węglowodorami

• ryzyko perforacji przewodu pokarmowego, krwotoku

• brak odruchów

• inne przypadki, w których wykonanie zabiegu może pogorszyć stan pacjenta

• zwiększone ryzyko u chorych w stanie pobudzenia

Powikłania

• zachłystowe zapalenie płuc

• kurcz głośni

• mechaniczne uszkodzenie gardła, przełyku, żołądka

• hipoksja, hiperkapnia

• zaburzenia wodno- elektrolitowe

Środki przeczyszczające i płukanie jelit

• nie ma określonych wskazań do stosowania środków przeczyszczających

• płukanie jelit przez zgłębnik nosowo-żołądkowy roztworem glikolu polietylenowego posiada teoretyczną wartość po spożyciu znacznych ilości żelaza

DIALIZA JELITOWA

Powtarzane dawki węgla aktywowanego co 2-4 godz. (doustnie lub przez sondę)

Do 1 r.ż. - 1 g/kg m.c.

Od 1 - 12 r.ż. - 25-50 g

Dorośli: 25-100 g

Warunek: zachowane odruchy gardłowe lub chory zaintubowany.

Forsowana diureza i modyfikacja pH moczu

Uzasadniona w zatruciach substancjami wydalanymi przez nerki, np.:

• salicylanami

• barbituranami

• solami litu

• metalami

Transfuzja częściowo wymienna krwi

jedynie w leczeniu związkami methemoglobino twórczymi, HbMt > 40%

Pozaustrojowa eliminacja trucizn - hemodializa

• metanol

• glikol etylenowy

• niektóre metale

• niewydolności nerek jako powikłanie zatrucia

Rokowanie w ostrych zatruciach zależy od:

1. ilości przyjętej trucizny

2. czasu od momentu zatrucia do rozpoczęcia leczenia

3. szybkości eliminacji trucizny z ustroju

---