Metody wychowania

Metody wychowania - pomagają współczesnym osobom zaangażowanym w proces wychowania odnaleźć się w trudnych aspektach dotyczących wielości nurtów wychowania. Nakreślają obraz, wskazują drogę, którą należy podążać w swojej pracy pedagoga.

Metody wychowania:

• W ujęciu prakseologicznym - metoda to ogólny sposób postępowania. Założeniem, każdej metody jest dążenie do osiągniecie celów a cel to wartości, jednym słowem poprzez odpowiednie metody drzym do wdrożenia wartości.

• Kopaliński - metoda to świadome, konsekwentne, systematyczne postępowanie. Składają się na nie środki i czynności, które służą realizacji celu.

• Kamiński - sposoby konsekwentnego i możliwie najbardziej skutecznego postępowania zmierzające do określonego celu.

• Muszyński - sposób postępowania wychowawcy, polegający na wywieraniu wpływu na aktywność wychowanka, związany zawsze z obszarem nagród i kar. Wychowanie poprzez stosowanie tych metod dąży do obranego celu.

Zadaniem teorii wychowania jest tworzenie, rekonstrukcja, przetwarzanie tak treści, metod, kształtów wychowania, aby potrafiły się one wpasować w ówczesny kształt i model świata. Staje się więc niezbędne ciągłe poszukiwanie najlepszych i jak najbardziej aktualnych rozwiązań dotyczących wychowania i kształtowania jednostki. Teoria wychowania to dział, którego treścią i celem jest człowiek (podmiot), treścią jest wychowanie (przedmiot), metodą - sposób wytwarzania odpowiednich postaw, cech, nawyków w młodym lub dorosłym człowieku. Możemy zatem powiedzieć, ze istotą wychowania jest całokształt związany z formowaniem i dopasowaniem nas samych do aktualnych i przyszłych modeli dobrze wychowanego człowieka (w pełnym tego słowa znaczeniu - moralnie, fizycznie, społecznie, emocjonalnie, umysłowo).

Style wychowania

Wyróżnić można 3 podstawowe style wychowania:

Autorytarny:

• dominacja wychowawcy

• podporządkowanie wychowanka

• wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne

• metody bezpośrednie: nagrody, kary

Partnerski:

• liberalny

• samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych

• pozostawiona swoboda i niezależność dziecku

• interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych

• wychowanie poprzez życiowe sytuacje

Demokratyczny:

• współkreowanie wychowanka

• wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka

• metody pośrednie: oddziaływanie poprzez naśladownictwo

Podział wg Muszyńskiego:

WPŁYW OSOBISTY:

• wyrażanie aprobaty i dezaprobaty (podoba - nie podoba mi się)

• działanie - wpływu osobistego

• perswazja

• wysuwanie sugestii

• instruowanie

Indywidualna relacja wychowawca-wychowanek, wg tych oddziaływań będziemy poznawać świat.

WPŁYW SPOŁECZNY

• modyfikacja celów zespołu

• kształtowanie norm postępowania

• przekształcanie struktury zespołu

• nadawanie właściwego kierunku kontroli

Pod wpływem otoczenia możemy zmienić swoje zachowanie by dostosować się do ogółu, by pozyskać akceptację

WPŁYW SYTUACYJNY

• nagradzanie

• karanie

• organizowanie doświadczenia

Określona sytuacja może wpłynąć na nasze zachowanie ( strata bliskich)

KIEROWANIE SAMOWYCHOWANIEM

• ukazywanie samych sposobów

• przygotowanie do świadomego ćwiczenia

• ukazywanie do świadomego ćwiczenia

To co zrobię sama dla siebie, kierowanie swoim samorozwojem, to jakie wartości będą miały wpływ na mój system wartości

Podział wg Piotrowiak

• metody bezpośrednie

• metody pośrednie

• metody indywidualne i grupowe

Metody bezpośrednie

To metody działające na świadomość.

NAGRADZANIE

• wybiórczość w stosowaniu nagród

• brak uzasadnienia

• nagradzanie - rozwija postawy konsumpcyjne

KARANIE

• niska skuteczność karania

• stosowanie karania zbiorowego

• eksponowanie kar fizycznych w wychowaniu

• powstanie zaburzeń emocjonalnych

W dzisiejszych czasach okazuje się iż ten rodzaj metody wychowania jest wielce nieskuteczny. Karanie - budzi mechanizmy obronne ( myślenie autonomiczne zrobię co będę chciał) Nagradzanie - szukanie kolejnych korzyści (komercje).

Metody pośrednie

Działające na podświadomość - skuteczność tych metod jest wg niektórych osób o wiele wyższa.

METODA PERSWAZYJNO - INFORMACYJNA

• tłumaczenie, przekazywanie, danych w celu zmiany opinii, postaw, zachowań

• korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy

• w metodzie tej posługujemy się językiem werbalnym i niewerbalnym

• wychowujemy poprzez: komunikacje, rozmawiając, dyskutując, polemizując, perswadując

Warunki skuteczności:

• miejętne słuchanie (nie zamykamy się na opinię rozmówcy i na drugą osobę)

• umiejętne formułowanie argumentów (dojrzałe argumentowanie)

• stosowanie komunikatów pozawerbalnych (zgodność z komunikatem werbalnym)

• rezygnacja z bezwzględnej dominacji wyrażonej w opiniach. (nie moralizować, w wychowaniu nie ma zwycięzców i przegranych, wychowanie bez porażek)

Problemy:

• skłonność do moralizowania

• chęć potwierdzenia własnych racji

• unikanie tematów trudnych (tabu)

WAZNA KONCEPCJA GORDONOWSKA:

• komunikat przejrzysty,

• oparty na słuchaniu

• nie ma wygranych, przegranych

• nie oceniać - blokada dialogu

• wysłuchać, nie przerywać, niech powie co ma do powiedzenia

METODA MODELOWANIA ( MODELOWANIE- WZOROWANIE) Bronfenbrenner

• naśladowanie zachowań, ról społecznych, upodabnianie się w sposób nieświadomy do innych osób

• efekt bezpośredni ( dziecko zachowuje się dokładnie jak wychowawca)

• efekt generalizowania (tendencja do zbliżonych zachowań, jakimi posługiwali się nasi wychowawcy)

Warunki skuteczności: 1. identyfikacja wychowanka z wychowawcą (autorytet) 2. atrakcyjność treści przekazywanych przez model (treści dostosowane do okresu życia, w okresie dojrzewania - ucieczka od autorytetu rodziców - potem powrót) 3. wartości przyswojone przez dziecko - jako determinanty pozytywnych lub negatywnych zachowań 4. wiek dziecka- metoda skuteczniejsza w młodym wieku dziecka

Problemy: 1. brak właściwych wzorców zachowań (rodzina, media, instytucje) pozytywne ok., negatywne - zasada dziedziczenia patologii 2. rozbieżność między obszarem deklaracji a zachowań wychowawców (nasila się w okresie dojrzewania- wzór rodzica nie jest idealny, poszukiwanie bardziej spójnych wzorów zachowań)

Metoda zadaniowa (MOTYWUJĄCO-PROWOKUJĄCA)

• powierzanie dziecku zadań

• stawianie dziecka w sytuacjach problemowych

• wykształcanie dzięki tym sytuacjom konstruktywnych zachowań i postaw

• uczy się dzięki temu czego należy unikać, jak postępować

• nawiązanie do DEWEYOWSKIEJ koncepcji - doświadczenia (działalne jest źródłem wiedzy)

Warunki skuteczności:

• umiejętne formułowanie zadań ( poziom i możliwości dostosowane)

• zaangażowanie

• stopniowanie trudności ( od prostych do trudnych)

• obiektywna ocena działalności wychowanka

• pogłębianie samodzielności wychowanka ( interweniować tylko gdy jest taka potrzeba)

Problemy:

• trudności w formułowaniu zadań

• skłonność do wyręczania wychowanka

Metoda grupowa

• oddziaływanie kilku osób na jednostkę w celu zmodyfikowania postaw bądź zachowań

• zmiany poprzez bycie i działanie z innymi osobami

METODA ORGANIZOWANIA DZIAŁALNOŚCI ZESPOŁOWEJ (Kamiński, Courinet)

• istnieją cechy przywódców zespołu

• nikogo nie można włączyć do grupy na siłę

• grupa nie powinna być liczna spychanie odpowiedzialności na innych

• lider powinien wyłonić się sam w sposób naturalny

• gdy 2 liderów warto podzielić grupę

Warunki skuteczności: 1. odpowiednia liczebność zespołu 2. różnorodność (duże grupy ok. 50 os.) 3. grupy dobrane według temperamentu 4. precyzyjne określenie zadań 5. koordynacja działań

Problemy: 1. konflikty miedzy członkami zespołu 2. pogłębianie podziałów 3. Rozwój postaw konformistycznych, 4. ulegamy grupie, przestajemy się angażować

Metoda organizowania działalności samorządowej - A. Neill

• uczestnictwo dzieci i młodzieży w działalności

• uczy odpowiedzialności, ważności, że możemy mieć na coś wpływ

• przygotowanie do samodzielnego życia

• zbyt wczesne włączenie spowoduje upośledzenie na gruncie społecznym

Warunki skuteczności:

• realność zadań i problemów

• zwiększenie udziału wychowanków

• usprawnianie rozwiązań organizacyjnych

• tworzeniu równych szans udziału w budowaniu rzeczywistości

Problemy

• powstanie klik i grup interesów

• brak spójności działań

• nadmierna ingerencja wychowanków.

---