POZNAĆ PRAWDĘ
„Poznacie Prawdę, a Prawda was wyzwoli”
W czasach, w których przyszło nam żyć, na co dzień spotykamy się z różnymi formami kłamstwa, z rozmaitymi zafałszowaniami, z dwulicowością. Czasem trudno nam określić, co jest prawdziwe, a co nie. Każdy - w imię prawdy - składa różne deklaracje, każdy proponuje inne rozwiązania rozmaitych problemów. Każdy uważa, że ma rację, i każdy twierdzi, że to on mówi prawdę.
Rodzą się więc pytania: Co to jest prawda? Czy istnieje wiele prawd? A jeżeli prawda jest jedna, to dlaczego każdy ma jakąś „swoją prawdę”?
(wypowiedzi młodzieży)
Prawda - co to takiego?
Chrześcijanin, który - jako dziecko Boże - posiada dobrze uformowane sumienie i żyje zgodnie z nim, pełni wolę Boga - swego najlepszego Ojca i pragnie podporządkować Mu swoje życie. A chcąc się dowiedzieć, czego chce od niego Bóg, wsłuchuje się w Jego głos. Stara się żyć zgodnie z przykazaniami Bożymi, zgodnie z Ewangelią, z której czerpie prawdę o Bogu, o sobie, o tym, jak ma żyć i postępować. „Poznacie Prawdę, a Prawda was wyzwoli”.
Skąd wiemy, że coś jest prawdą? (wypowiedzi młodzieży)
Coś, co nie jest sprzeczne z Bożymi przykazaniami, co jest zgodne z duchem Ewangelii i z wolą Bożą, co posiada sens - jest prawdziwe. Objawienie mówi nam, że Bóg jest Prawdą.
Różne rozumienie prawdy
Skoro źródłem prawdy jest Bóg, to dlaczego są głosiciele rożnych prawd? Zastanówmy się, skąd tacy ludzie się biorą.
Kończąc dzieło stwarzania świata, Pan Bóg powołał do istnienia człowieka. Biblia mówi, że wszystko, co uczynił Bóg, było bardzo dobre.
A więc Pan Bóg umieścił człowieka w Raju. Uczynił go szczęśliwym, obdarzył wolną wolą, zaufał mu i dał mu tylko jeden zakaz: „Pan Bóg wziął zatem człowieka i umieścił go w ogrodzie Eden, aby uprawiał go i doglądał. A przy tym Pan Bóg dał człowiekowi taki rozkaz: Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spożywać według upodobania; ale z drzewa poznania nie wolno ci jeść, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz” (Rdz 2,16-18).
A co było dalej?
Pojawia się szatan - zbuntowany anioł i odwraca prawdę: „Czy rzeczywiście Bóg powiedział: Nie jedzcie owoców ze wszystkich drzew tego ogrodu?” (Rdz 3,1). Diabeł - ojciec kłamstwa i fałszu wprowadza zamęt, zamazuje prawdę; prowokuje człowieka do dialogu, żeby skłonić go do grzechu, do buntu przeciw Bogu.
A co z głosicielami różnych prawd?
Popatrzmy, jak zachowuje się pierwszy człowiek po tym, jak zgrzeszył! Ukrywa się, kamufluje. Na pytanie Boga: „Gdzie jesteś?” odpowiada: „Usłyszałem Twój głos i ukryłem się, bo jestem nagi”. Nagle człowiekowi przeszkadza to, że jest nagi! Zauważmy, że ukazując prawdę o sobie, stosuje on swoistą dyplomację. Nie mówi wprost o złu, które popełnił, ale chce ukazać siebie w dobrym świetle. Posługuje się półprawdą. Następnie zrzuca winę na niewiastę, a ta na węża - szatana.
Tak więc od upadku pierwszych rodziców, od popełnienia grzechu pierworodnego człowiek chce być wyrocznią. Chce sam decydować o tym, co jest dobre, a co jest złe; co jest prawdą, a co nią nie jest. Człowiek zaczął stawiać siebie w miejsce Pana Boga. Wtedy właśnie zaczęło się burzenie, zamazywanie prawdy i zachwiane zostało przeświadczenie o istnieniu prawdy obiektywnej. Rzeczywistość stała się przedmiotem subiektywnej oceny. Człowiek - chociaż żyje w rzeczywistym świecie - przez wszystkie pokolenia, przez całe wieki postrzega prawdę w sposób niepełny, subiektywny, wypaczony. Także i dzisiaj jest wiele zakłamania, złośliwości, cynizmu, nieufności. Człowiek (szczególnie młody) staje się przez to zagubiony, nieufny i łatwo daje się zwieść tym, którzy potrafią grać na jego emocjach. Powołując się na dobro i prawdę, podpowiadają oni takiemu zagubionemu człowiekowi rozwiązania, które go zniewalają i czynią z niego ofiarę jego własnych namiętności. I popada on w nałogi, staje się nieczuły na los innych ludzi, odrzuca autorytety, traci jakiekolwiek perspektywy życiowe.
Czy musi tak być? Czy nie ma możliwości wyjścia z tej matni zakłamania? Czy jest ktoś, kto mógłby nam ukazać prawdę? Czy w ogóle istnieje prawda obiektywna?
(wypowiedzi młodzieży)
Bóg jako ostateczna Prawda
Pan Bóg - Święty, Doskonały i Prawdziwy Pan Wszechświata - jest źródłem prawdy. On jest Prawdą ostateczną, ponieważ nie ma w Nim nawet cienia fałszu, zakłamania, Bóg jest Prawdą samą w sobie.
Podział na grupy, w tekstach znaleźć fragmenty mówiące o tym, że Bóg jest Prawdą
Tekst 1 „Jezus Chrystus wychodzi na spotkanie człowieka każdej epoki, również i naszej epoki, z tymi samymi słowami: poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli, uczyni was wolnymi. W słowach tych zawiera się podstawowe wymaganie i przestroga zarazem. Jest to wymaganie rzetelnego stosunku do prawdy jako warunek prawdziwej wolności. Jest to równocześnie przestroga przed jakąkolwiek pozorną wolnością, przed wolnością rozumianą powierzchownie, jednostronnie, bez wniknięcia w całą prawdę o człowieku i o świecie” (Jan Paweł II, Redemptor hominis 12).
Tekst 2 „Nie można być prawdziwie wolnym bez rzetelnego i głębokiego stosunku do wartości. Nie pragnijmy takiej Polski, która by nas nic nie kosztowała. Natomiast czuwajmy przy wszystkim, co stanowi autentyczne dziedzictwo pokoleń, starając się wzbogacić to dziedzictwo. Naród zaś jest przede wszystkim bogaty ludźmi. Bogaty człowiekiem. Bogaty młodzieżą. Bogaty każdym, kto czuwa w imię prawdy, ona bowiem nadaje kształt miłości” (Jan Paweł II do młodzieży, Jasna Góra 1983 r.).
Tekst 3 „Szukam prawdy - oświadczył szczerze - czymkolwiek jest. - Prawdy?! - Rafael zdławił kaszel, przy czym policzki mu się rozdęły, oczy zaszły łzami. - Hombre, to już znajdziemy na pewno w dniu, kiedy będziemy umierać... wszyscy znajdziemy. Od chwili kiedy zostajemy poczęci, jesteśmy wciąż i wciąż w drodze do odkrycia prawdy, ale to droga bez skrótów. Tej tajemnicy człowiek nie wyjaśni samym tylko łamaniem sobie nad nią głowy. Powinien mieć wiarę - stuknął się w czoło, a potem w pierś. - Odpowiedź jest nie tam, tylko tutaj... Gdyby było inaczej, czyż taki stary prostaczek jak ja miałby możliwość pójścia do nieba?” (Francis Clifford, Zatrzęsła się ziemia).
Tekst 4 „Kiedy piszesz do człowieka, to jakbyś towarami ładował statek. Ale niewiele statków dobija do celu podróży. Toną w morzu. Niewiele jest zdań, które płynąc poprzez historię zachowują dawne brzmienie. Wiele bowiem wyrażałem znakami, mało potrafiłem ująć w całej prawdzie... o wiele ważniejsze jest uczyć, jak ująć prawdę, niż uczyć posługiwania się znakami. Ważne więc - uczyć sposobów ujmowania prawdy. Kiedy widzę przed sobą człowieka, nieważne jest, ile wie. Człowiek to nie encyklopedia. Ale ważne, kim jest. Ktoś np. napisał wiersz i napełnił go własnym żarem, ale nie udał mu się połów na głębinie. Nie wydobył nic z głębokości. Jego wiersz oznacza wiosnę, ale on nie stworzył wiosny we mnie, choć mógł ją dać jak pokarm dany sercu” (Antoine Saint-Exupery, Twierdza).
Tekst 5 „Wiemy, że był Ktoś, kto powiedział: Poznacie prawdę, a prawda uczyni was wolnymi. W okresie Kongresu Eucharystycznego w Polsce, te słowa Chrystusa odżywają ze szczególną mocą właśnie tu, w auli uniwersyteckiej, w kontekście spotkania z polskim światem nauki. Odżywają, a zarazem znajdują swe naturalne dopełnienie w słowach św. Pawła: Prawdę czyńcie w miłości. Służąc prawdzie z miłości do prawdy i do tych, którym ją przekazujemy, budujemy wspólnotę ludzi wolnych w prawdzie, tworzymy wspólnotę ludzi zjednoczonych miłością do prawdy i miłością wzajemną w prawdzie, wspólnotę ludzi dla których miłość prawdy stanowi zasadę jednoczącej ich więzi” (Jan Paweł II do twórców kultury i sztuki).
Co mówi na ten temat Biblia?
Pismo Święte wyraźnie mówi o tym, że Bóg jest źródłem wszelkiej prawdy. Prawda jest przymiotem związanym z Bogiem. Wiąże się z Nim w potrójnym porządku: ontologicznym, logicznym, moralnym.
Prawda o Bogu jest prawdą ontologiczną, gdyż jest On nieskończenie doskonały; jest Bogiem prawdziwym: „Pan natomiast jest prawdziwym Bogiem, jest Bogiem żywym i Królem wiecznym. Gdy się gniewa, drży ziemia, a narody nie mogą się ostać wobec Jego gniewu”. „A to jest życie wieczne: aby znali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz Tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa”. Bóg jest Bytem nieskończonym, Prawdą istniejącą i uosobieniem Prawdy, a wreszcie najwyższym celem umysłu ludzkiego. Prawdą ontologiczną o Bogu jest to, że nie posiada On początku i nie może mieć końca. Prawdą ontologiczną jest Jego niezmienna ISTOTA. Skoro istnienie i istota są w Bogu niezmienne, to są doskonałe i świadczą o tym, że prawda o Bogu jest prawdą ontologiczną.
Prawda o Bogu jest także prawdą logiczną, gdyż Jego myśl (Logos) utożsamia się z Jego istotą, a Jego mądrość nie zna miary: „Pan nasz jest wielki i zasobny w siły, mądrość Jego jest niewypowiedziana”. „O głębokości bogactw, mądrości i wiedzy Boga! Jakże niezbadane są Jego wyroki i nie do wyśledzenia Jego drogi! Kto bowiem poznał myśl Pana albo kto był Jego doradcą?”. Prawda Boga jest Jego mądrością, która kieruje całym porządkiem stworzenia i rządzi światem. „Głupi już z natury są wszyscy ludzie, którzy nie poznali Boga: z dóbr widzialnych nie zdołali poznać Tego, który jest, patrząc na dzieła nie poznali Twórcy, lecz ogień, wiatr, powietrze chyże, gwiazdy dokoła, wodę burzliwą lub światła niebieskie uznali za bóstwa, które rządzą światem. Jeśli urzeczeni ich pięknem wzięli je za bóstwa - winni byli poznać, o ile wspanialszy jest ich Władca, stworzył je bowiem Twórca piękności; a jeśli ich moc i działanie wprawiły ich w podziw - winni byli z nich poznać, o ile jest potężniejszy Ten, kto je uczynił. Bo z wielkości i piękna stworzeń poznaje się przez podobieństwo ich Stwórcę. Ci jednak na mniejszą zasługują naganę, bo wprawdzie błądzą, ale Boga szukają i pragną Go znaleźć. Obracają się wśród Jego dzieł, badają i ulegają pozorom, bo piękne to, na co patrzą. Ale i oni nie są bez winy: jeśli się bowiem zdobyli na tyle wiedzy, by móc ogarnąć wszechświat - jakże nie mogli rychlej znaleźć jego Pana” (Mdr 13,1-9).
Tylko Bóg, który stworzył niebo i ziemię, może sam dać prawdziwe poznanie każdej rzeczy stworzonej w jej relacji do Niego. „On mi dał bezbłędną znajomość rzeczy: poznać budowę świata i siły żywiołów, początek i kres, i środek czasów, odmiany przesileń i następstwa pór, obroty roczne i układ gwiazd, naturę zwierząt i popędy bestii, moce duchów i myślenie ludzkie, różnorodność roślin i siły korzeni. Poznałem i co zakryte, i co jest jawne, pouczyła mnie bowiem Mądrość - sprawczyni wszystkiego!” (Mdr 7,17-21).
Bóg jest źródłem prawdy moralnej, koniecznej do odróżnienia dobra od zła. To, że człowiek nie poznaje Boga w pełni, jest skutkiem ograniczoności jego intelektu i poznania, a nie skutkiem nierozpoznawalności, czyli nieprawdziwości czegokolwiek, co istnieje - w szczególności samego Boga. Prawda o Bogu i o zbawieniu człowieka najpełniej została nam objawiona w osobie Jezusa Chrystusa. W Jezusie Chrystusie bowiem prawda objawia się w pełni. Jest On pełen „łaski i prawdy”: „Słowo stało się ciałem i zamieszkało wśród nas. I oglądaliśmy Jego chwałę, chwałę, jaką Jednorodzony otrzymuje od Ojca, pełen łaski i prawdy” (J 1,14); jest On „światłością świata” (J 8,12); On jest „prawdą”: „Odpowiedział mu Jezus: Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie” (J 14,6). Jedynie Chrystus wskazuje to, co jest prawdziwe, niewzruszone, co ukierunkowuje na życie nadprzyrodzone. Przez doskonałe wypełnienie woli Ojca, Jezus jest świadectwem wierności Boga, przejawiającej się w całej historii zbawienia. Jezus jest prawdą absolutną, w pełni objawił ludziom Boga; jest prawdziwą światłością oświecającą każdego człowieka: „Była światłość prawdziwa, która oświeca każdego człowieka, gdy na świat przychodzi” (J 1,9). Powołani do zbawienia ludzie, przez wiarę w Jezusa Chrystusa stają się światłością w Panu i dziećmi światłości oraz uświęcają się przez posłuszeństwo Prawdzie.
„To posłuszeństwo nie zawsze jest łatwe. W następstwie tajemniczego grzechu pierworodnego, popełnionego za podpuszczeniem szatana, który jest kłamcą i ojcem kłamstwa, człowiek ustawicznie doznaje pokusy, by odwrócić wzrok od Boga żywego i prawdziwego i skierować go ku bożkom, przemieniając prawdę Bożą w kłamstwo; przytępia to również jego zdolność poznawania prawdy i osłabia wolę poddania się jej. W konsekwencji człowiek, ulegając relatywizmowi i sceptycyzmowi, zaczyna szukać złudnej wolności poza samą prawdą.
Ciemności błędu i grzechu nigdy jednak nie zdołają do końca zgasić w człowieku światła Boga Stwórcy. W głębi serca stale tęskni on za absolutną prawdą i pragnie w pełni ją poznać, czego wymownym dowodem są niestrudzone poszukiwania, jakie człowiek prowadzi na każdym polu i w każdej dziedzinie” (Jan Paweł II, Veritatis Splendor 1).
Podsumowanie
Chrystus, który stał się żywym obrazem Boga niewidzialnego, odblaskiem Jego chwały pełnym łaski i prawdy, jest jedyną Prawdą. Tylko On udziela odpowiedzi na nurtujące człowieka pytania natury religijnej, moralnej i egzystencjalnej. Chrystus objawił nam prawdę o Bogu i nakazał ją rozpowszechniać. Jest On dla nas, ludzi, jedyną drogą do zbawienia. W Nim została nam objawiona pełnia Prawdy.
4