Wykład 7 - trawienie i odżywianie

Na trawienie składa się rozdrobnienie pokarmu, zmieszanie z wodą (sokami trawiennymi) i enzymatyczna hydroliza na składniki proste, które mogą być wchłaniane.

Wchłanianie odbywa się do krwi (do krążenia wrotnego) lub do układu limfatycznego (chłonka -> żyła próżna górna?)

SOK TRAWIENNY	Obj. w litrach/dobę
Ślina	1,5
Sok żołądkowy	2,5
Sok trzustkowy	0,5
Żółć	0,5
Sok jelitowy	3.0
Razem	8.0

Ślina, pH= 6,8

Zawiera enzymy: amylazę -> trawi skrobię, glikogen i dwucukry zawierające wiązanie glikozydowe (1-4) alfa.

Rola białka mucyny w ślinie!

Sok żołądkowy, pH 1.0

Zawiera 0,2 - 0,5 % HCl.

Ryc. Harper 55-1 - Wytwarzanie kwasu solnego w żołądku. Rola anhydrazy węglanowej, inhibitory pompy protonowej jako leki (omeprazol).

Kwaśne środowisko powoduję denaturację białek co ułatwia działanie hydrolitycznych enzymów (pepsyny).

Zawiera pepsynę (endopeptydaza) wydzielaną jako nieczynny pepsynogen. Hydrolizuje wiązania peptydowe utworzone przez aminokwasy aromatyczne (np. tyrozyna) lub dwukarboksykowe

(np. kwas glutaminowy)

Aktywacja w środowisku kwaśnym i autokatalitycznie.

U niemowląt występuje rennina (podpuszczka, chymozyna) - ułatwia trawienie białka mleka kazeiny przez przekształcenie jej w parakazeinę.

U dorosłych osób już nie występuje!

W żołądku występuje też lipaza żołądkowa rozpoczynająca trawienie triacylogliceroli -> uwalniając skrajny kwas tłuszczowy i diacyloglicerol, które działają jako emulgatory (czynniki obniżające napięcie powierzchniowe).

W żołądku rozpoczyna się proces emulgacji tłuszczów, głównie zawartych w mleku (niemowlęta).

Dwunastnica

Poza odźwiernikiem, w dwunastnicy, pokarm styka się z zasadowym sokiem trzustkowym i zasadową żółcią co neutralizuje maizge pokarmową i przesuwa pH w kierunku zasadowym. Hamuje to dalsze działanie trawienne pepsyny.

Wątroba jest miejscem produkcji żółci, która jest magazynowana w pęcherzyku żółciowym. Podczas trawienia pęcherzyk obkurcza się dostarczając żółć przez przewód żółciowy wspólny (tu miesza się z sokiem trzustkowym) do światła dwunastnicy.

Żółć, pH 7,2 - 7,7

Zawiera sole kwasów żółciowych (rozpuszczalne pochodne cholesterolu) które działają jako silne emulgatory oraz cholesterol i barwniki żółciowe (bilirubina -> produkt końcowy metabolizmu hemu!)

Trawienie i emulgacja tłuszczów są bardzo ważne dla dobrego trawienia innych składników pokarmu -> stąd liczne patologie i dolegliwości.

Sok trzustkowy, pH 7,5 - 8,0

Zawiera liczne enzymy trawiące wszystkie składniki pokarmowe.

Endopeptydazy : trypsyna (działa na wiązania peptydowe utworzone przez aminowasy zasadowe, np. lizyna) i chymotrypsyna (działa na wiązania peptydowe utworzone przez aminowasy niepolarne, np. fenyloalanina, tryptofan) oraz elastaza (działa na wiązania peptydowe utworzone przez wiele aminokwasów).

Wydzielane są jako nieczynne trypsynogen i chymotrypsynogen. Aktywacja następuje pod wpływem innego enzymu enteropeptydazy,

wydzielanej przez błonę śluzowa jelita i dalej autokatalitycznie.

Ponadto w soku trzustkowym wydzielana jest karboksypeptydaza (hydrolizuje c-końcowe aminokwasy).

Amylaza trzustkowa - kontynuuje trawiące działanie amylazy ślinowej. Powstają dekstryny i maltoza.

Lipaza trzustkowa - hydrolizuje estrowe wiazania pierwszorzędowej grupy OH glicerolu! -> dwugliceryd + kwas tłuszczowy.

Ponadto wydzielana jest fosfolipaza A₂ -> dalsze emulgatory_.

vide slide

W wyniku trawienia tłuszczów powstają micele i liposomy, które z chłonką (limfą) jako chylomikrony trafiaja przewodem piersiowym do krwi w krążeniu d…….??

Sok jelitowy, pH alkaliczne

Aminopeptydaza i dipeptydazy

Disacharydazy : Alfa-glikozydaza maltaza, beta- glikozydaza laktaza,

Fosfataza,

Nukleozydazy

KOŃCOWE PRODUKTY TRAWIENIA

SKŁADNIK	PRODUKTY
białka	aminokwasy
Węglowodany	cukry proste
tłuszcze	Kwasy tłuszczowe, glicerol, di- i monoacyloglicerole
kwasy nukleinowe	Zasady purynowe i pirymidynowe, nukleozydy, pentozy

ŻYWIENIE

Rola pokarmu:

• Dostarczenie paliwa energetycznego

• Dostarczenie niezbędnych substancji, lub ich prekursorów, których organizm sam nie może syntetyzować

Znaczenie dostarczania wody !!

Niedobory i nadmiar prowadzą -> do stanów patologicznych

POKARM	WARTOŚĆ ENERGETYCZNA kcal/g (kJ/g)
Białka	4 (17)
Tłuszcze	9 (38)
Węglowodany	4 (17)
Etanol	7 (29)

Niezbędne dla człowieka (egzogenne)

składniki pokarmowe

RODZAJ POKARMU	NIEZBĘDNE SKŁADNIKI
aminokwasy	Histydyna, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan (8)
Kwasy tłuszczowe	Kwasy wielonienasycone np. kwas linolowy
Witaminy rozpuszczalne w wodzie	Kwas askorbinowy, kompleks wit.B
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach	Wit. A, D, E, K
Składniki mineralne (mikroelementy)	Wapń, magnez, sód, potas, chlorki, fosforany, Chrom, miedź, żelazo, cynk, kobalt, mangan, selen,

Rola włókien /błonnika/

Bilans azotowy, zapotrzebowanie białkowe ok. 1 g/kg masy ciała

Specyficznośc tkankowa przemian -

Zdrowa dieta !!

---