REAKCJE ALERGICZNE I OSUTKI - dr. LIS

Częstość reakcji lekowych - 3/5%

Typy: alergiczne i pseudoalergiczne

3 etapy powstawania:

1. Metabolizm leku

2. Tworzenie kompleksu hapten-białko

3. Odpowiedź immunologiczna wg. Jednego z IV typów Coombsa:

- I natychmiastowy

- II cytotoksyczny

- III kompleksy immunologiczne

- IV - komórkowy

Może być tylko jeden typ lub współistnienie kilku typów: np. w pokrzywce I, III i IV

Ponowne wystapienie reakcji zależy od stosunku:

- leku związanego z nosnikiem a haptenem

- wolnego a koniugowanego haptenu

- obecności Ig danego typu

Leki najczęściej wywołujące reakcje: antybiotyki i chemioterapeutyki, NLPZ, anestetyki, osoczozastepcze, destran, środki cieniujące, barbiturany, obcogatunkowe białka i polipeptydy, leki nadciśnieniowe (hydralazyna, furosemid), złoto, leki alkilujące, antymetabolity, enzymy (heparyna, allopurinol)

Pseudoalergia: brak mechanizmu immunologicznego ale wygląda identycznie jak alergia; można ją potwierdzić jedynie próbą prowokacji

Przyczyny pseudoalergii: nieswoiste uwalanienie histaminy czyli niezależne od Ig, zaburzenie czegoś tam…; aktywacja dopełniacza, uwalnianie neurotransmiterów, pobudzenie receptorów

Takie typ alergii wywołują najczęściej środki cieniujące, znieczulające, obniżające napięcie, NLPZ i koloidalne środki osoczozastępcze

REAKCJA ALERGICZNA: 1:5000 ale mniej niż 10% przypadków ma niepomyślny przebieg, objawy  spadek RR, tachykardia, ból zamostkowy, pokrzywka, rumień, obrzęk naczynioruchowy, kurcze mięśni brzucha, ból brzucha, biegunka, świszczący oddech, lęk, nadmierne pobudzenie ruchowe, spadek przytomności, drgawki

- na ogół przy ponownym podaniu leku antybiotykowego, beta-blokera, ACEI, dextranu, manitolu, sulfonamidu, środka kontrastowego

REAKCJA ANAFILAKTOIDALNA: środki kontrastowe, NLPZ, salicylany, indometacyna, fenylbutazon

Leczenie: monitorowanie RR, hydrokortyzon i.v.300 mg, adrenalina i.m. lub s.c., tlen, salbutamol w nebulizacji Ew. coś na a…., powtórka hydrokortyzonu, 500 ml koloidu jak cisnienie spada poniżej 90mmHg, płyny i adrenlina co 15 min

SKÓRNE OSUTKI POLEKOWE:

- częstość 2,2%

- po lekach zewnętrznie lub wewnętrznei stosowanych, różne obrazy kliczno-morfoligiczne, charakter uogólniony lub ograniczony

1. Osutka plamisto-grudkowa:

-najczęstsza, podobna do płonicy, odry i różyczki, rzadzkiej wykwity typu rumieni róznej wielkości i kształtu

- wykwity liczne, symetryczne, różna lokalizacja (głównie tułów i kończyny

- czasem nadżerki jamy ustnej, gorączka, świąd i eozynofilia

- pojawia się po 2 tygodniach od podania leku

-nadwrażliwośc typu późnego - penicylina, ampicylina, fenylbutazon, sulfonamidy, fenytoina, gentamycyna, złoto

- ustepuje ze złuszczaniem i plamami pozapalnymi utrzymującymi się do 2 tyg.

2. Plamica - wynaczynienia do skóry i śluzówek:

- zaburzenia czynności płytek - np. aspiryna

- zaburzenia koagulacji - antykoagulanty

- trombocytopenia alergiczna (heparyna, chlorotiazyd)

-trombocytopenia niealergiczna (cytostatyki)

-zmiany naczyniowe - steroidy, fenacetyna, coś)

3. Pokrzywka: - układowa anafilaksja, choroba podurowicza albo mechanizm typu III, czasem reakcje anafilaktoidalne

- świąd, bąble różnej wielkości i kształtu

-1% angiooedema

-typ III: kodeina, opiaty

+ Pokrzywka aspirynowa

4.Choroba posurowicza: od 5 dni do 3 tygodni po podaniu obcogatunkowego białka

- typ III rekacji ze spadkiem C3 i C4 i odkładanie kompleksów w naczyniach i tkankach

- objawy: pokrzywka, gorączka, świad, angiooedema, powiększenie węzłów, zapalaenie nerek, eozynofilia

+ Serum ciskness-like reaction - brak zmian immunologicznych - penicyliny, cefalosporyny, aspiryna, streptomycyna, sulfoamidy

5.Rumień wielopostaciowy: wirusy HSV lub leki

-rumienie na dystalnych częściach kończyn, przypadki nasilone  obejmuje całe ciało

- zmiany typu erytema multiforme-like  balsam peruwiański i Wit. E

- rumień wywołują różne maści i leki cholino lityczne

- ciężkie odmiany to A.Stevens-Johnson z zajęciem narządów płciowych, jamy ustnej, pęcherze, nadżerki, goraczka ból stawów, tło immunologiczne typu złogów IgM i C3 wokół naczyń, krążące kompleksy i odkładanie C3 w blonie podstawnej

-B. TEN - nagły początek po 2-3 dniach od przyjęcia do 3 tygodni - rumieniowo pęcherzowe zmiany + objaw Nikolskiego; jak oparzenie II stopnia; też zajmuje śluzówki układu oddechowego i pokarmowego - śmiertelnośc 30 do 50%, zatory płucne, krwawienia i hipoproteinemia, częściej kobiety, czesciej w AIDS, SLE i po prześzczepie allogenicznym szpiku- zmiany podobne do GVHD - znaczenie ma pewna predyspozycja immunologiczne i wszelakie leki - glównie penicyliny

Leczenie:cefalosporyna A, plazmafereza, cyklofosfamid, azatiopryna, GKS - podawanie kontrowersyjne - miejscowe opatrunki z chlorheksydyny lub silolu?

6. Erythema fixum - pojedyncze wykwity o brunatnym zabarwieniu dobrze odgraniczone - stale pojawią się w tym samym miejscu

7. Erythema nodosum - ostro zapalanie guzy przedniej powierzchni podudzi - bez rozpadu i owrzodzeń - utepuje bez blizmy

8. Pseudolymphoma - powiekszenie węzłów, erythrodermia, gorączka, hepatosplenomegalia, uszkodzenie wątroby, bóle stawów i eozynofilia > 1000/mm3 - hydantoina, amilorid, hydroksychlorotiazyd, ACEI, cyklosporyna, amitryptylina

- też dotyczy to leków stosowanych już od wielu miesięcy

9. Vasculitis allergica - reakcja typ III - charakterystyczne leukoklastyczne zapalenie naczyń!; guzki pęcherzyki, bąble, nadżerki krwotoczne w części z ropadem + ból stawów i zmiany w narządach wewnętrznych - często po diuretynach

10. Osutka trądzikopodobna - wykwity fuzkowo-krostkowe bez zaskórników na plecy i klatce

- GKS, anaboliki, antyestrogeny, jod, B11 albo 12?

- szczególnie u wolnych acetylatorów

11. AGEP - ostra uogólniona osutka krostkowa:

- związek z HLA B51, DR14, D9

-wystepuje kilka h po podaniu leku

- jałowe krosty na podłozy zmian rumieniowych ustępujące ze złuszczeniem po ok 10 dniach

-25% - zmiany w jamie ustnej

- leukocytoza, spadek Ca2+

- głownie leki takie jak NLPZ, makrolidy i beta-blokery

12. DRESS - osutka lekowa z eozynofilią

- po 3 tygodniach do 8 tygodni po rozpoczęciu terapii

Objawy: gorączka w 38%, zgorzel skóry, zajecie narządów wewnętrznych - najczęściej hepatidis

Przebieg przewlekły, cięzka potencjalnie zagrażajaca życiu

- reaktywacja wirusów HSV typu 6; schodzi od twarzy na kończyny dolne ale we wczesnej fazie jest tylko obrzęk powiek, twarzy i szyi

CHOROBY ZAOSTRZAJĄCE SIĘ PO LEKACH:

1. Łuszczyca - beta blok ery lit NLPZ kaptopryl KJ salicylany złoto penicylina leki p/malaryczne IFNa

2. Liszaj płaski i osutki liszajowate - beta blok ery diuretyki bizmut izoniazyd anaboliki

3. Porfiria - barbiturany estrogeny gryzeofulwina rifampicyna sulfoamidy

4. Pemphigoid - penicylina, furosemid z leków wewnętrznie stosowanych i leki do PUVA, fluorouracyl z leków miejscowych

5. Pęcherzyca - penicylina, kaptopryl, hydantoina, penicylina prokainowa,

6. SLE - forma drug indu ce LE - ma dobre rokowanie i nie trzeba stosowac immunosupresji i pojawia się po około 2 miesiacach stosowania leku

7. Dermatomiositis - leki na BCG, hydrochlorotiazyd

8. Twardzina - penicylina, bleomycyna, witamina K

9. Hypertrichosis - GKS, androgeny, progesteron, psoraleny i minoksydyl

---