MOLIERE (Molier, właść. Jean Baptiste Poquelin - 1622-1673) - największy

komediopisarz francuski, wychowanek paryskiego kolegium jezuickiego, studiował

prawo w Orleanie. W 1643 roku rozpoczął karierę teatralną (aktorską i

dramatopisarską). Powołał zespół tzw. Znakomitego Teatru. Teatr zbankrutował,

Molier kilkanaście lat jeździł ze swoją trupą po prowincji. Później,

korzystając z opieki króla Ludwika XIV, do końca życia prowadził teatr

w Paryżu.

Jest autorem 30 sztuk. Najbardziej znane i grywane po dziś dzień to: "Pocieszne

wykwintnisie", "Szkoła żon", "Świętoszek", "Mizantrop", "Skąpiec", "Don Juan",

"Mieszczanin szlachcicem", "Uczone białogłowy", "Chory z urojenia". XVII wiek

przyniósł Francji twórczość wielkich tragików - Piotra Corneille'a ("Cyd") i

Jana Racine'a ("Fedra"). Molier - komediopisarz - uchodzi obok nich za

najwybitniejszego przedstawiciela literatury klasycystycznej.

Mimo poparcia króla, Molier aż pięć lat walczył o zgodę na wystawienie

"Świętoszka" w teatrze. Jego wrogowie twierdzili, że komedia ta godzi zarówno

w obłudników, jak w ludzi prawdziwie pobożnych. Historycy ustalili, że atak

Moliera wymierzony był głównie w Bractwo Świętego Sakramentu, którego

członkowie szpiegowali prywatne życie ludzi.

We wszystkich utworach Molier z dużym realizmem psychologicznym przedstawia

ludzkie charaktery. Jego uwaga skupia się na życiu wewnętrznym i pobudkach

określonych czynów. Obłudnika Tartuffe'a gubi gwałtowność jego pragnień

miłosnych. Gdyby nie to, mógłby prowadzić perfidną grę z naiwnym Orgonem do

końca.

Bohaterowie Moliera są mocno zindywidualizowani, a zarazem są to postacie

uniwersalne. Ludzi z takimi charakterami można spotkać w każdej epoce i w

każdym społeczeństwie. Molier nie zadowalał się opisem zniszczeń czynionych w

psychice człowieka przez określone deformacje charakteru. Obserwował także, jak

konkretna wada wpływa na inne naturalne uczucia (np. w "Skąpcu" - chciwość

Harpagona zabija w nim honor i godność).

Komizm "Świętoszka": Molier dbał o to, by gorzkie refleksje miały w sobie

elementy komiczne, by jego utwory wzbudzały refleksje poprzez śmiech, żart,

kpinę. "Świętoszek" nie wywołuje jednak salw śmiechu. Wobec powagi tematu autor

zrezygnował z błyskotliwego humoru, jakim iskrzą inne komedie ("Szkoła żon",

"Uczone białogłowy", "Chory z urojenia"). Widz czy czytelnik przez pierwsze dwa

akty pogodnie się raczej uśmiecha, czeka na zdemaskowanie Tartuffe'a. Postacie

(zwłaszcza Doryna) wygłaszają trafne, cięte uwagi. Stopniowo narasta nastrój

psychologicznej grozy, zło wydaje się zwyciężać. Tworząc komedię charakterów,

autor szukał śmieszności w ciemnych stronach ludzkiej duszy, potrafił jednak

wyważyć proporcję między śmiechem a przygnębieniem. Wesołość Moliera jest

szczera, mocna, prawdziwa. Jego komedie osnute są wokół jednej, dominującej

wady bohatera (obłuda, skąpstwo, hipochondria, przesłaniające wszystko

snobistyczne dążenia czy nieuctwo i brak samokrytyki). Jest mistrzem w

budowaniu intryg, komizmowi charakterów towarzyszy komizm sytuacyjny (w

"Świętoszku" jest to np. scena zapałów miłosnych Tartuffe'a, nieświadomego

obecności Orgona pod stołem).

Komedia to gatunek dramatyczny o treści pogodnej, akcji obfitującej w

wydarzenia oraz mającej pomyślne dla bohaterów zakończenie, z elementami

komizmu, niekiedy także karykatury, satyry, groteski, mający na celu

wywołanie śmiechu widza.

Komizm

Rodzaj przeżycia estetycznego polegający na sprzeczności między utrwalonym

wyobrażeniem o przedmiocie (postaci, rzeczy, zdarzeniu lub sytuacji),

czyli jego modelem, a rzeczywistością. Jest to sprzeczność, z którą nie

łączy się przeciwwskazanie etyczne. W każdej z wspomnianych konfrontacji

musi istnieć określony stopień różnicy między normą (modelem) a zdarzeniem

oraz określony stopień podobieństwa. Różnice i podobieństwa muszą być na

tyle dostateczne, by możliwe się stało porównywanie normy i zdarzenia.

Barok klasyczny.Kierunek ten rozwinął się we Francji w XVII wieku, w Polsce połączył się w XVIII wieku z Oświeceniem. Powstał na dworze Ludwika XVI, gdzie przebywali najwybitniejsi dramatopisarze: Molier ("Świętoszek", "Skąpiec"), Racine ("Fedre"), Corneille ("Cyd").W swoich utworach nawiązywali oni do antyku, głosili, że sztuka powinna uczyć i bawić. Dbano w nim o harmonię, porządek i symetrię, ściśle przestrzegano norm poetyckich. W ich utworach spotkać można niespodziewane zakończenia "Deus ex machine" (Bóg przez narzędzie. Jednym z wielkich przedstawicieli tego stylu jest także bajkopisarz La Fontaine.

---