PROWADZENIE ZAJĘĆ RUCHOWYCH NOWOCZESNYMI METODAMI.
Doskonałym sposobem pracy z dzieckiem przedszkolnym jest metoda opowieści ruchowej J. C. Thulina. Polega ona na ilustrowaniu ruchem ciała słów historyjki opowiadanej przez nauczycielkę. Tekst opowieści tworzy zamkniętą fabułę, a obrazy, które powstają w wyobraźni dziecka, powinny prowokować do wykonania określonych ruchów. Dziecko wykona je w sobie tylko właściwy sposób, w charakterystycznym dla siebie tempie i z intensywnością. Zakłada się, że każde wykonanie zadania jest poprawne. Nauczycielka nie stosuje pokazu, aby uniknąć naśladowania jej ruchów. Dzieci nie powinny naśladować jej, lecz słowa przez nią wypowiadane. Opowiadaną historią należy zainteresować ćwiczących. Trzeba stworzyć klimat niesamowitości, opowiadać, różnicując sposób wypowiadania słów.
Dzieci bardzo szybko wczuwają się w atmosferę opowieści i łatwo utożsamiają się z osobami, zwierzętami, przedmiotami i zjawiskami pojawiającymi się w toku historyjki. Fabuła opowieści ruchowej i jej tempo uzależnione są od celu, który za jej pomocą zamierza się osiągnąć. Należy wplatać dodatkowe słowa, które zmobilizują dzieci do aktywniejszego udziału we wspólnej zabawie. Opowiadaniu nauczycielki może towarzyszyć odpowiednio dobrana, dostosowana do charakteru fabuły muzyka, która uatrakcyjnia ćwiczenia oraz pozwala zwielokrotnić przeżycia dzieci.
Jedną spośród kilku koncepcji zabaw twórczych z dziećmi jest koncepcja Carla Orffa, która przyjęła się w wielu krajach z uwagi na:
otwartość systemu na różne kultury, obyczaje i tradycje
ogólnowychowawcze założenia leżące u podstaw koncepcji
spontaniczność, która w działaniu muzycznym ma dostarczyć wiele radości płynącej z obcowania ze światem dzieciństwa i fantazji, zabawy w kontakcie z innymi, poznania swoich możliwości
Oznacza to w praktyce, że wykorzystane i przetworzone na język muzyczny powinno być to, co dziecku najbliższe: słowo, gest, ruch, otoczenie.
Zaspokojenie potrzeby ruchu w formie dobranej przez samo dziecko, daje okazję do rozładowania napięć emocjonalnych, do ich odreagowania. Oprócz tego funkcja terapeutyczna przejawia się także w umożliwieniu dziecku ćwiczenia specyficznych umiejętności, które nie zostały zupełnie opanowane lub ich opanowanie jest utrudnione np.:
szybkie orientowanie się w sytuacji w grze
orientowanie się w przestrzeni według umownych oznaczeń
dokładne wykonywanie czegoś lub niedostateczna sprawność manualna
Jeśli opanowanie tych szczególnie trudnych umiejętności będzie wplecione w zabawę, to istnieje duża szansa na to, że dziecko opanuje je szybciej, a jego uwaga nie będzie skupiona wprost na tym, co sprawia mu trudność ale na przyjemności, jaką niesie mu zabawa.
Koncepcja C, Orffa jest jedną z kilku znanych ścieżek pedagogiki zabawy, wychowania do muzyki i przez muzykę.
Innym przykładem gimnastyki twórczej jest gimnastyka ekspresyjna Rudolfa von Labana. Walorem tej gimnastyki jest bogactwo działów, form oraz otwartość na nowe idee, pomysły, regionalne tradycje, a także nietypowe przybory i sprzęt. Operuje się tu zadaniami ruchowymi otwartymi i zamkniętymi, opowieścią ruchową, ruchem zabawowo- naśladowczym, inscenizacją, improwizacją ruchową, pantomimą, groteską, kanonami ruchowymi, ćwiczeniami muzyczno- ruchowymi przy użyciu instrumentów perkusyjnych, muzyki żywej i mechanicznej, zabawami rytmiczno- tanecznymi, elementami tańców regionalnych i narodowych, które komponuje się następnie w małe układy. Trzeba jednak nadmienić, iż czasem wprowadza się tu ruch naśladowczy , bądź też wykonywany w formie ścisłej. Jest to niezbędne zwłaszcza przy wprowadzaniu ćwiczeń muzyczno- ruchowych i tańców. Jednak omawiana metoda nie służy nauczaniu techniki ruchu gimnastyczno- sportowego, ani też rozwijaniu sprawności fizycznej w sensie ilościowym. Rudolf von Laban wyszedł z założenia, iż każdy człowiek ma w sobie coś z tancerza. Toteż należy w nim rozbudzać zdolności taneczne już od najmłodszych lat. Taniec rozróżniał on jako zdolność wypowiadania swoich wrażeń, uczuć, przeżyć przy pomocy ruchu: „ jak wewnątrz tak i na zewnątrz”.
Jak wszystkie metody twórcze, tak i omawiana metoda nie zaleca żadnego z góry narzuconego toku. Najistotniejsze jest przestrzeganie trzech zasad:
wszechstronności
stopniowania trudności
naprzemienności wysiłku i rozluźnienia, koncentracji i rozproszenia
Stosowanie gimnastyki twórczej w przedszkolu będzie owocowało zwiększeniem intensywności zajęć ruchowych i zaangażowaniem dzieci w podejmowaną działalność. W gimnastyce twórczej bowiem zadania ruchowe następują szybko po sobie, nie wymagają dłuższych objaśnień, pokazu, oczekiwania na swoją kolej ćwiczeń oraz charakteryzują się płynnością ruchu i totalną pracą wszystkich organów i narządów ustroju ze znaczącym udziałem centralnego układu nerwowego.
Metoda Rudolfa von Labana była inspiracją do opracowania programu ćwiczeń nazywanego Ruchem Rozwijającym Weroniki Sherborne.
Celem programu jest osiągnięcie wewnętrznego spokoju, uświadomienie sobie własnej wartości, odprężenie się, zrelaksowanie, a także rozwijanie wzajemnych kontaktów i porozumiewanie się poprzez ćwiczenia. Można do tego dojść stopniowo.
Początkowo poprzez poznanie samego siebie, swego ciała, następnie przeniesienie poczucia własnego bezpieczeństwa na najbliższe otoczenie i wreszcie nawiązanie stosunków z innymi ludźmi. Dopiero wtedy umysł staje się bardziej samodzielny , przygotowany do tworzenia, co w konsekwencji prowadzi do uzmysłowienia sobie własnej wartości, celowości oraz działania sprzyjającego dobremu samopoczuciu. Zgodnie z intencjami i wskazówkami Weroniki Sherborne program kultury fizycznej powinien zawierać ćwiczenia rozwijające poruszanie się, pływanie, ćwiczenia na świeżym powietrzu, gry, rytmikę i taniec. Ćwiczenia polegają na odtworzeniu wczesnoniemowlęcych zabaw rodziców z dzieckiem. Osoby biorące udział w zabawie mają do dyspozycji tylko własne ciała. Ćwiczenia są bardzo proste, a ich ilość jest nieograniczona, zależy od fantazji i pomysłowości ćwiczących.
W czasie ćwiczeń dziecko ma okazję coraz lepszego poznawania swojego ciała i jego możliwości, co wpływa na usprawnienia ruchowe, rozwój małej i dużej motoryki. Ruch Rozwijający służy także rozwijaniu świadomości przestrzennej. Jeżeli człowiek dobrze pozna przestrzeń, w której się porusza, czuje się w niej pewnie i bezpiecznie, wtedy łatwiej udaje mu się wchodzić w czyjąś przestrzeń, czyli nawiązać kontakt. Metoda ta rozwija więc umiejętności dzielenia się z innymi ludźmi osobistą przestrzenią i nawiązywania z nimi kontaktów.
W czasie prowadzenia zajęć należy przestrzegać kilku zasad.
Po pierwsze: można zachęcać dziecko do wspólnej zabawy, ale nie wolno go do niej zmuszać.
Po drugie: należy wzbogacać ćwiczenia o pomysły dzieci, aby kształtować ich postawę kreatywną.
Trzecią zasadą jest stopniowanie trudności:
ćwiczenia rozpoczynamy w parach, potem w trójkach, a następnie w grupie, aby pod koniec zajęć powrócić do ćwiczeń w parach
na początku zajęć prowadzić ćwiczenia jak najbliżej podłogi, stopniowo przechodząc do ćwiczeń ponad podłożem i pod koniec powrócić do ćwiczeń na podłodze
zaczynać zajęcia od ćwiczeń rozluźniających, relaksujących, następnie wykonywać bardziej dynamiczne, by po jakimś czasie wrócić do ćwiczeń uspokajających
W metodzie gimnastyki rytmicznej A. H. Kniessów eksponuje się naturalne formy ruchowe, z wyłączeniem baletu i technik sportowych, chociaż może być stosowana ich interpretacja w formach taneczno- rytmicznych.
Główny tok zajęć prowadzonych tą metodą polega na naśladownictwie ruchu prowadzącego, który nie tylko demonstruje ruch , ale jest również współćwiczącym, jest często osobą wiodącą, ale w miarę zaawansowania ruchowego grupy, pozostawia jej wiele swobody.
Metoda Kniessów ma tę zaletę, iż stosuje się w niej nietypowe przybory, stosowanie również jako instrumenty perkusyjne( łuski orzecha kokosowego, dzwoneczki itp.)