Pojęcie ucznia zdolnego
W Polsce nie ma przyjętej jasnej, jednoznacznej i obligatoryjnej definicji dziecka zdolnego.
Dziecko zdolne w rozumieniu społecznym to zwykle uczeń, który ma wzorowe zachowanie i najwyższe oceny z przedmiotów szkolnych.
W rozumieniu psychologicznym dziecko zdolne to takie, które ma wysoki iloraz inteligencji, duże osiągnięcia oraz wysokie zdolności twórcze na różnych płaszczyznach życia; charakteryzuje go niepokój poznawczy, umie oderwać się od utartych schematów, potrafi znaleźć się w nowej sytuacji, ma pomyły nowych rozwiązań starych problemów, nie boi się nowych rzeczy.
Przepisy
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i sportu z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki oraz organizacji indywidualnego programu lub toku nauki. (Dz. U. z dnia 15 stycznia 2002 r.)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 17.11.2010
- w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno - pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych
- w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno- pedagogicznej w przedszkolach, szkołach i placówkach
- zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych
Kategorie uczniów zdolnych:
1. Mający wysokie osiągnięcia
2. Mający osiągnięcia poniżej możliwości - nie ujawniają poziomu swoich zdolności, są postrzegani jako zupełnie przeciętni, ale nie mają problemów w nauce.
Dzielą się na 4 typy:
Uczniowie będący pod presją grupy
Uczniowie przyjmujący postawę konformistyczną
Uczniowie nudzący się w szkole
Uczniowie świadomie ukrywający swoje zdolności
Kształcenie uczniów zdolnych
W ogólnych założeniach praca z uczniem zdolnym ma na celu dalsze rozwijanie jego zdolności. Są to działania nastawione na:
- szybszy rozwój uczniów zdolnych,
- wyposażenie ich w większy zakres wiedzy,
-umożliwienie im uzyskania wiedzy o wyższym poziomie trudności, zgodnie z poziomem ich rozwoju intelektualnego, poziomem uzdolnień,
- kształtowanie u uczniów zdolnych myślenia twórczego i rozwijania oryginalności.
Można powiedzieć, iż naczelnym hasłem tych działań jest:
szybciej, więcej, na wyższym poziomie, oryginalnie.
Formy pracy z uczniem zdolnym:
Praca w grupach o podobnym poziomie uzdolnień, gdzie zadawane są zadania trudniejsze dla grup zdolniejszych,
Praca w grupach, w których uczniowie uzdolnieni pełnią rolę liderów, a praca może być formą konkursów,
Indywidualizacja tempa uczenia się,
Zajęcia fakultatywne,
Kontakty ze szkołami wyższego rzędu,
Indywidualny program nauczania
Indywidualny tok nauki
Warsztaty myślenia twórczego
Praca z rodzicami
Współpraca z instytucjami wspierającymi rozwój ucznia ( np. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Domy Kultury, programy stypendialne dla uczniów, Fundacja im. Stefana Batorego, Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci, program Socrates Comenius )
Szkolny System Wspierania Uzdolnień obejmuje 5 obszarów:
1. Nauczyciel - uczeń:
Nauczyciel:
- wskazuje dodatkowe źródła wiedzy i informacji ( np. listy wartościowych książek, stron internetowych, programów
multimedialnych itp)
- motywuje i nagradza ucznia wykorzystując atrakcyjne i różnorodne metody i techniki pracy (udział w konkursach, prowadzenie
kronik, ksiąg, pamiętników, praca metodą projektu itp...)
- stwarza okazję do prezentacji własnych działań (redagowanie tablic, gazetek, eksponowanie prac uczniów, promowanie na terenie
szkoły twórczości uczniów)
- stosuje nowe metody nauczania - ćwiczenia aktywizujące, ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie
- stosuje indywidualizację nauczania poprzez dostosowanie treści, form i metod i czasu pracy do możliwości i potrzeb każdego ucznia
- prowadzi zajęcia pozalekcyjne np. koła zainteresowań, zajęcia sportowe
Nauczyciel - rodzice :
- polega na wymianie informacji i doświadczeń
- wspieraniu dążeń i działań dydaktyczno - wychowawczych przez rodziców
- dbaniu o zapewnienie akceptującej atmosfery w domu
- pomaganiu w procesie dydaktyczno - wychowawczym
Uczeń - uczeń:
- działania powinny być skierowane na wszystkich uczniów ze szczególnym naciskiem na działania integrujące klasę, pracę
w grupach
Nauczyciel - nauczyciel :
- polega na wymianie informacji pomiędzy nauczycielami
- dzieleniu się wiedzą i doświadczeniem
- szkoleniu Rad Pedagogicznych i Zespołów Przedmiotowych
Rodzic - rodzic :
- tworzenie grup wsparcia i współpracy
- wykorzystanie doświadczeń i wiedzy rodzica
- angażowanie rodziców do różnorodnych zadań.
Ważne aspekty rozwoju dziecka zdolnego:
- ekspresja słowna
- ekspresja ruchowa
- pamięć
- myślenie abstrakcyjne
- myślenie dedukcyjne
- rozwiązywanie problemów
- podejmowanie decyzji
- wyobraźnia przestrzenna
- komunikacja
- współpraca z innymi
Techniki stymulujące rozwój ucznia:
- burza mózgów
- pantomima
- zadania konstrukcyjne
- rysunek
- wizualizacja
- zagadki matematyczne
- kodowanie informacji
- pytania otwarte
- skojarzenia
- improwizacja
- kreowanie opowieści
Zawsze może się zdarzyć, że nie potrafimy wypatrzyć wszystkich zdolnych uczniów w klasie. Aby uniknąć marnowania zdolności, aby nie skrzywdzić naszych wychowanków, starajmy się w każdym uczniu doszukać się jego mocnych stron
i pomagać w ich rozwinięciu.