Leki przeciwbólowe

Ból jest zjawiskiem występującym na skutek podrażnienia receptorów czuciowych przez bodźce środowiska zewnętrznego lub czynniki powstające w tkankach na skutek procesu chorobowego.

Impulsy bólowe są przenoszone przez nerwy czuciowe do korzeni tylnych rdzenia kręgowego, dalej do wzgórza i kory mózgowej.

Organizm Reaguje na odczuwany ból zmianami czynności wegetatywnych

• Nasilenie bólu zależy od:

• natężenia bodźca

• stanu emocjonalnego organizmu

• indywidualnej wrażliwości

Odczuwanie bólu jest modulowane przez pewne substancje endogenne zwane neuromodulatorami bólu:

• 
  
  prostaglandyny

• substancja P

• 
  
  endorfiny

• enkefaliny

Mimo, że ból w swoim założeniu ma charakter odczucia przykrego i wywołuje zmiany w czynnościach fizjologicznych i psychicznych, to jest on sygnałem zainstnienia w organizmie procesów patologicznych.

• Leki przeciwbólowe dzielimy na 2 grupy:

• narkotyczne leki przeciwbólowe zwane lekami opioidowymi (opiatami), które są silnymi lekami przeciwbólowymi o działaniu ośrodkowym i obwodowym

• nienarkotyczne leki przeciwbólowe zwane nieopioidowymi, które posiadają słabsze działanie przeciwbólowe, ale także działają przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo i przeciwreumatycznie. Działają one obwodowo

Opioidowe leki przeciwbólowe

Mechanizm działania tych leków polega na naśladowaniu działania endogennych peptydów czyli endorfin na receptory opioidowe. Cechą charakterystyczną tych leków jest zdolność do wywoływania uzależnienia.

• Preparaty:

1. Morfina

• Morphinum Hydrochloricum

• Morphini Sulfas

• M-Eslon

• MST-Continus

2. Kodeina

• Codeinum Phosphoricum

• Thiocodin

• Ascodan

• Azarin

3. Petydyna

• Dolargan

• Dolcontral

• Dolantin

Fentanyl

1. Morfina

• Działanie:

• 
  
  powoduje złagodzenie bólu

• działa uspokajająco

• wywołuje euforie

• 
  wywołuje złe samopoczucie

• 
  wywołuje stany lękowe

• wywołuje wymioty

• zwiększa tolerancje na ból

• zmniejsza lęk oraz niepokój towarzyszący silnemu bólowi

• silnie zwęża źrenice

• hamuje czynność ośrodka oddechowego (powoduje zmniejszenie częstości i głębokości oddechów - zmniejsza wrażliwość na CO2)

• wywołuje nudności i wymioty, natomiast kolejne dawki hamują ośrodek wymiotny

• w dawkach leczniczych nie wywiera wpływu na czynność serca i ciśnienie krwi, ale może wywołać podciśnienie ortostatyczne

• zmniejsza perystaltykę żołądka i jelit

• działa zapierająco

• zwiększa napięcie zwieraczy przewodu pokarmowego dróg żółciowych i moczowych

• obniża temperaturę ciała

• hamuje odruch kaszlowy

• hamuje czynność skurczową macicy

• Farmakokinetyka

• po kilkakrotnym zastosowaniu dawek leczniczych występuje zjawisko tolerancji, co oznacza konieczność zwiększenia dawek w celu uzyskania tego samego efektu przeciwbólowego

• kilkakrotne podanie może spowodować wytworzenie się uzależnienia psychicznego i fizycznego

• zaprzestanie podawania powoduje wystąpienie objawów zespołu abstynencji, takie jak:

• bezsenność

• niepokój i lęk

• rozdrażnienie

• zawroty głowy

• brak łaknienia

• drżenia mięśniowe

• poty

• biegunka

• zaburzenia sercowo-naczyniowe

• Działania niepożądane:

• depresja układu oddechowego (zwolnienie oddechów, zmniejszenie wentylacji, zmniejszenie wrażliwości na CO2)

• nudności, wymioty, zaparcia, brak łaknienia, suchość w ustach, zaburzenia smaku

• senność i apatia

• zawroty głowy

• zaczerwienienie twarzy

• kolka nerkowa lub żółciowa

• skurcz oskrzeli

• spadek libido (popęd seksualny)

• impotencja

• Objawy zatrucia:

• śpiączka

• zmniejszenie częstości i głębokości oddechów

• bardzo zwężone, symetryczne zwężenie źrenic

• sinica

• Zastosowanie:

• silne i bardzo silne bóle o różnej etiologii

• bóle pourazowe i pooperacyjne

• bóle zawałowe i w przebiegu dusznicy bolesnej

• bóle nowotworowe

• bóle trzewne

• Przeciwwskazania:

• astma oskrzelowa

• niewydolność oddechowa

• psychozy alkoholowe

• stany spastyczne jelit, dróg żółciowych i moczowych

• urazy czaszki i OUN

3. Dolargan

• Działanie:

• dość silne przeciwbólowo, lecz krótko (2-4 godz.)

• wywołuje uspokojenie i euforie

• nie działa przeciwkaszlowo i przeciwbiegunkowo

• nie kurczy mięśni gładkich przewodu pokarmowego i moczowego (może być stosowany w kolkach)

• wywołuje przyzwyczajenie i uzależnienie

• Wskazania

• przygotowanie do inwazyjnych badań diagnostycznych

• premedykacja chirurgiczna (przygotowanie do znieczulenia ogólnego)

• bóle pooperacyjne i pourazowe

4. Fentanyl

Bardzo silny agonista receptora opioidowego, działa około 100 razy silniej przeciwbólowo niż morfina, ale znacznie krócej.

Efekt analgetyczny występuje prawie natychmiast po podaniu dożylnym i utrzymuje się około 20-30 min.

• Zastosowanie:

• dożylne znieczulenie ogólne

• premedykacja chirurgiczna

• silne ostre bóle pourazowe, zawałowe, pooperacyjne

• przewlekłe bóle pooperacyjne i nowotworowe (podawany we wlewie ciągłym lub w systemie transdermalnym [plastry - długi okres])

• tłumienie napędu oddechowego u chorych wentylowanych mechanicznie

wzmagają odczucie bólu

hamują odczucie bólu

u chorych cierpiących z powodu bólu

u ludzi zdrowych

---