OPRACOWANIE TEMATYCZNE
Tytuł Fundusze Przedakcesyjne - ISPA
Temat Programy Pomocowe
Numer 017-PP
Data czerwiec `99
Opracował Michał Olszewski
Fundusze Przedakcesyjne - co to jest?
W dokumencie przyjętym w marcu 1998 roku pt. „Partnerstwo dla członkostwa” Komisja Europejska zaproponowała wzmocnienie pomocy finansowej dla krajów ubiegających się o członkostwo. Dotychczasowa pomoc z programu przeznaczonego dla krajów Europy Środkowo - Wschodniej stowarzyszonych ze Wspólnotami (PHARE) zostałaby wzmocniona dwoma programami strukturalnymi - Funduszami Przedakcesyjnymi. Stworzone na wzór unijnych Funduszy Strukturalnych miałyby pomóc państwom w przygotowaniach do przystąpienia do Unii Europejskiej (UE).
Wsparcie kierowane będzie w dwóch kierunkach:
Program SAPARD (Support for Pre-accession Measures for Agriculture and Rural Developement - Przedakcesyjny Instrument Wsparcia dla Rolnictwa i Obszarów Wiejskich)
Program ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-accession - Przedakcesyjny Instrument Strukturalny)
Obydwa programy najprawdopodobniej zaczną funkcjonować od 2000 roku. Decyzja o przyznaniu środków z funduszy dla danego kraju zostanie podjęta na podstawie jego wskaźników ekonomicznych. Wartość środków finansowych funduszy dla 10 krajów po roku 2000 rocznie wyniesie: SAPARD - 500 milionów ECU, ISPA - 1 bilion ECU. W momencie przystąpienia kraju otrzymującego pomoc z Funduszy Przedakcesyjnych do UE, nie ma on już prawa z niego dalej korzystać.
Dużą role w przygotowaniu programów realizowanych w ramach Funduszy Strukturalnych i Przedakcesyjnych odgrywają partnerzy społeczni (np. związki zawodowe, ugrupowania producenckie, organizacje pozarządowe). Ministerstwa zajmujące się koordynacja prac nad przygotowaniem Funduszy Przedacesyjnych są otwarte na sugestie i uwagi dotyczące wykorzystania środków z tego źródła.
Program ISPA
Program ten ma na celu ujednolicenie poziomu rozwoju infrastruktury technicznej w państwach ubiegających się o członkostwo w UE w zakresie transportu i ochrony środowiska. Ma on spełniać podobną rolę jak Fundusz Spójności w Unii Europejskiej i będzie funkcjonował na zbliżonych zasadach. Specyficzny charakter i zasady obowiązujące przy ISPA mają również pomóc w przygotowaniu się do funkcjonowania polskich samorządów i administracji w polityce strukturalnej UE. W ten sposób uzyskane doświadczenia w zakresie funkcjonowania ISPA będziemy mogli wykorzystać, po wstąpieniu do UE, do czerpania środków z funduszy strukturalnych i Fundusz Spójności.
Na realizację ISPA w latach 2000-2006 UE ma przeznaczyć 7 mld EURO - około1 mld EURO rocznie. Celem podstawowym programu jest przygotowanie krajów stowarzyszonych do członkostwa w UE w dziedzinie infrastruktury ochrony środowiska i transportu. Za priorytety w jego funkcjonowaniu uznano:
ochrona środowiska
zwalczanie problemów spowodowanych zanieczyszczeniem wód i powietrza,
pomoc w zakresie utylizacji odpadów
wsparcie wdrażania acquis communautaire w zakresie ochrony środowiska
transport
rozwój infrastruktury transportowej
połączenie systemów komunikacyjnych z infrastrukturą krajów członkowskich UE
budowa trans-europejskiej sieci transportowej
Jego realizacja ma się rozpocząć w 2000 roku i potrwać do 2006. Fundusz wesprze przede wszystkim regiony pozbawione infrastruktury transportowej i komunalnej, lub obszary gdzie niedorozwój uniemożliwia sprawne funkcjonowanie gospodarki wolnorynkowej. W szczególności program służy realizacji celów wyszczególnionych we wspomnianych dokumentach "Partnerstwo dla Członkostwa" i Narodowy Program Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej. Ze względu na charakter realizowanych przedsięwzięć z dziedziny transportu inicjatywę składania propozycji finansowania z ISPA posiada głównie Dyrekcja Generalna Dróg Publicznych. W dziedzinie ochrony środowiska projekty będą głównie składały samorządy lub związki samorządowe, które w ostatecznym rozrachunku będą również beneficjentami tych projektów.
Biorąc pod uwagę wielkość naszego kraju, liczbę ludności, dochód narodowy brutto oraz znaczne braki w polskiej infrastrukturze technicznej w zakresie ochrony środowiska i transportu możemy liczyć na około 250-300 mln EURO rocznie. Z tego budżetu po połowie zostanie przeznaczone na transport i ochronę środowiska.
Wielkość tej pomocy będzie również uzależniona od postępów na drodze do integracji Polski z Unią Europejską oraz od stopnia wykorzystania środków tego programu.
Program ten podobnie jak program PHARE 2 skupi się na realizacji Krajowego Programu Rozwoju. Jednakże wsparcie z ISPA zostanie ograniczone jedynie do dwóch dziedzin (strategii rządowych): ochrony środowiska i transportu.