SKÓRA I JEJ WYTWORY

Skóra stanowi zewnętrzną powłokę ciała człowieka i składa się :

• naskórka

• skóry właściwej

• tkanki (warstwy) podskórnej

Grubość skóry waha się od 0,3 do 4 mm w zależności od okolicy ciała. Najgrubsza skóra znajduje się na karku, grzbiecie oraz podeszwach i dłoniach. Grubość skóry zależy także od wieku i płci, a jej łączna powierzchnia wynosi do 2m².

Skóra leży na warstwie tkanki łącznej właściwej luźnej, nazywanej tkanką. Tkanka podskórna wykazuje jeszcze większe wahania grubości niż skóra. Może być cienka i składać się tylko z tkanki łącznej właściwej luźnej lub gruba, a w jej skład może wchodzić dużo tkanki tłuszczowej żółtej. Grubość tkanki podskórnej zależy od okolicy cia­ła, stopnia odżywienia, płci, charakteru wykonywanej pracy itp.

Ze skórą są także związane przydatki skóry, które powstają z nabłonka tworzącego naskórek. Są nimi: gruczoły łojowe i gruczoły potowe, włosy i paznokcie.

NASKÓREK

Naskórek jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym. Jego główną masę komórkową stanowią komórki nabłonkowe nazywane keratynocytami. Odmianą komórek nabłonkowych naskórka są komórki Merkla, które są receptorami doty­ku. W naskórku znajdują się także komórki pochodzenia nerwowego - melanocyty oraz komórki pochodzenia szpikowego - komórki dendrytyczne (Langerhansa), limfocyty cytotoksyczne.

Naskórek składa się z 6-20 warstw komórek. Naskórek jest tkanką dynamiczną. Komórki jego części podstawnej dzielą się mitotycz­nie, a 50% nowo powstałych komórek przesuwa się ku jego powierzchni, ulegając stop­niowemu różnicowaniu końcowemu do komórek zrogowaciałych, które się złuszczają. W warunkach normalnych liczba komórek złuszczonych jest równa liczbie komórek nowo powstających. Dlatego mimo ciągłej odnowy komórek i ciągłego ich złuszczania licz­ba komórek naskórka (i jego grubość) jest stała. Naskórek jest zbudowany z kolumn kera­tynocytów, biegnących w poprzek jego grubości. W skład kolumny wchodzi 5-6 komórek podstawnych i szereg pojedynczych, spłaszczonych keratynocytów będących czternasto­ścianami (tetrakaidekahedronami).

Błona podstawna naskórka. Jest błoną ciągłą i składa się z kilku warstw: blaszki ja­snej, blaszki gęstej i włókienek kolagenowych blaszki siateczkowej . Na blaszce jasnej leżą keratynocyty warstwy podstawnej naskórka. W miejscach sty­ku z blaszką te komórki tworzą wiele hemidesmosomów, które służą do ustalenia ich po­łożenia względem podłoża.

Keratynocyty w naskórku układają się w 5 warstw:

. warstwę podstawną

. warstwę kolczystą

. warstwę ziarnistą

. warstwę jasną

. warstwę zrogowaciałą

Warstwa podstawna. Składa się z komórek walcowatych, mających zasadochłonną cytoplazmę (liczne rybosomy i polirybosomy), liczne hemidesmosomy i desmosomy oraz nieliczne pęczki filamentów pośrednich typu I i II (cytokeratyn), mikrotubule i filamenty ak­tynowe. Wśród tych komórek znajdują się komórki macierzyste naskórka, które zapewnia­ją ciągłą odnowę tej tkanki. Mitozy komórek macierzystych są asymetryczne, tzn. jedna komórka potomna pozostaje w warstwie podstawnej jako dzieląca się komórka macierzy­sta, a druga zaczyna się różnicować (tzw. komórka progenitorowa, nie dzieli się i migruje ku powierzchni naskórka. Komórki różnicujące się stają się płaskie i zmieniają kształt. Średni czas takiej migracji wynosi 20-30 dni.

Warstwa kolczysta. Składa się z kilku warstw spłaszczonych, czternastościennych ko­mórek. Między komórkami istnieją liczne połączenia typu desmosomów. Różnicowanie keratynocytów tej warstwy przejawia się syntezą białek - cytokeratyn oraz odkładaniem w cytoplazmie pęczków filamentów pośrednich cytokera­tynowych. Istnieje ponad 20 rodzajów białek cytokeratynowych, które są syntetyzowane w różni­cujących się keratynocytach.

Warstwa ziarnista. Różnicowanie keratynocytów rozpoczyna się już w warstwie pod­stawnej i nasila się w warstwie kolczystej. Jednak najintensywniejsze różnicowanie zacho­dzi w warstwie ziarnistej. Przejawia się ono następującymi zmianami struktury i funkcji ko­mórek tej warstwy:

. zagęszczaniem pęczków filamentów cytokeratyny;

. syntezą swoistych białek - profilagryny, lorykryny, SPR, kornifiny i inwolukryny;

. pojawieniem się w cytoplazmie pęcherzyków zawierających te białka; pęche­rzyki takie nazywane są niekiedy ziarnami keratohialiny;

. syntezą swoistych glikollpidów, tworzących cienkie blaszki; blaszki te są ota­czane błoną i występują w cytoplazmie keratynocytów jako ciałka blaszkowate

Białko - profilagryna, znajdujące się w pęcherzykach keratynocytów, przekształca się w komórkach warstwy zrogowaciałej w filagrynę. Filagryna jest białkiem wiążącym filamenty cytokeratyny w gęstą masę ro­gową. Natomiast białka inwolukryna, lorykryna i SPR są wydzielane poza komórki. Tutaj za pomocą enzymu transglutaminazy K następuje wytworzenie krzyżowych wiązań mię­dzy tymi białkami. Daje to gęstą, rogową warstwę na powierzchni komórek. W ten sposób powstają łuseczki rogowe wypełnione rogową masą cytokeratyn, na powierzchni których znajduje się rogowa masa powstała z lorykryny, SPR i inwolukry­ny. W miarę postępującej keratynizacji cytoplazmy, jądra komórek degenerują, a następnie zanikają.

Warstwa jasna. Jest cienką warstwą keratynocytów, o kwasochłonnej cytoplazmie, występującą tylko w grubych naskórkach, np. w skórze podeszwy. Keratynocyty tej war­stwy nie mają już jąder i są wypełnione masami zrogowaciałych filamentów cytokeratyny. Mają jeszcze zachowane desmosomy.

Powierzchniowe keratynocyty warstwy ziarnistej gromadzą w pobliżu swojej zewnętrz­nej powierzchni liczne ciałka blaszkowate. Ciałka te są pęcherzykami zawierającymi blaszki glikolipido- acyloglikozyloceramidu. Zawartość pęcherzyków jest wydzielana na zewnątrz keratynocytów warstwy ziarnistej. W ten sposób między warstwą ziarnistą a warstwą zrogowaciałą jest wytwarzana warstwa ułożonych równolegle blaszek glikolipi­du, która jest barierą dla wody

Warstwa zrogowaciała. Składa się ze ściśle upakowanych, całkowicie zrogowacia­łych, bezjądrowych komórek, nazywanych łuseczkami rogowymi. Łuseczka składa się z wewnętrznego rdzenia i zewnętrznej otoczki, które się wykształcają w trakcie przechodzenia keratynocytów z warstwy ziarnistej do jasnej (lub zrogowaciałej). Wtedy to z cząsteczek profilagryny są odcinane przez proteazę fragmenty białka, czyli cząsteczki filagryny, która powoduje agregację filamentów cytokeratyny w zrogowaciały rdzeń. Otoczka zewnętrzna łuseczki powstaje z białek inwolukryny, SPR i lorykryny (

W wyniku różnicowania keratynocytów na powierzchni naskórka powstaje jednorodna warstwa zrogowaciała, a pod nią i w niej znajdują się glikolipidy, nie przepuszczające wo­dy. Dzięki temu naskórek może pełnić swoje podstawowe funkcje: osłaniać głębiej leżące tkanki przed działaniem czynników zewnętrznych oraz nie przepuszczać wody, głównie z tkanek na zewnątrz.

MELANOCYTY

Są komórkami pochodzenia nerwowego i znajdują się głównie między keratynocytami warstwy podstawnej naskórka. Co dziesiąta komórka tej warstwy jest melanocytem. Mela­nocyty syntetyzują i wydzielają swoisty barwnik - melaninę. Są owalne lub rozgałęzione i oddają wiele wypustek cytoplazmatycznych leżących między keratynocytami. Synteza melaniny zachodzi w pęcherzykach powstających z aparatu Golgiego, a sub­stratem dla niej jest aminokwas - tyrozyna. Pęcherzyki, w których zachodzi synteza melaniny, są nazywane melanosomami. Pę­cherzyk wypełniony melaniną bez aktywności oksydoreduktazy nazywa się ziarenkiem melaniny. Ziarenka melaniny przemieszczają się z wypustek melanosomów do keratyno­cytów w procesie cytokrynii (bezpośrednio z komórki do komórki).

Keratynocyty przechowują różnie długo ziarenka melaniny: w skórze ludzi białych - krótko, a w skórze ciemnoskórych - dłużej. Ziarenka melaniny mogą się również prze­dostawać do skóry właściwej, gdzie są endocytowane przez fibroblasty. Fibroblasty wypeł­nione ziarenkami melaniny noszą nazwę melanoforów .Czynność melanocytów jest regulowana przez hormon stymulujący melanocyty, czyli melanotropinę (MS H) przysadki, oraz przez melanotoninę szyszynki (u człowieka w nie­wielkim stopniu).

Barwa skóry

Barwa skóry zależy przede wszystkim od liczby zieren melaniny w keratynocytach. W mniejszym stopniu zależy od ilości barwników karotenowych oraz ukrwienia. W naskór­ku ludzi rasy kaukaskiej (biali) ziarna melaniny znajdują się tylko w keratynocytach przyle­gających do melanocytów. W miarę przesuwania się keratynocytów ku powierzchni na­skórka ziarna melaniny zanikają wskutek ich enzymatycznego rozkładu. Natomiast w naskórku ludzi rasy negroidalnej ziarna melaniny znajdują się we wszystkich keratyno­cytach; nie ma tam też enzymów (lub są słabo aktywne) rozkładających melaninę. Ponad­to u ludzi o ciemnej skórze melanocyty wytwarzają więcej melaniny, a w ich naskórku znajduje się nieco więcej melanocytów niż u ludzi białych.Po naświetleniu skóry promieniami nadfioletowymi następuje zwiększone wydzielanie ziarenek melaniny z melanocytów do keratynocytów, co stosunkowo szybko zwiększa in­tensywość zabarwienia skóry. Nieco później zwiększa się synteza melaniny w melanocy­tach i jej wydzielanie do keratynocytów.

SKÓRA WŁAŚCIWA

Skóra właściwa jest zbudowana z tkanki łącznej właściwej, zawierającej liczne naczynia krwionośne i limfatyczne, nerwy i gruczoły. Zwykle wyróżnia się dwie war­stwy skóry właściwej:

• warstwę brodawkową

• warstwę siateczkowatą

Warstwa brodawkowa jest zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej, dającej licz­ne wpuklenia do naskórka. nazywane brodawkami. W brodawkach znajdują liczne ciałka dotyku, włosowate naczynia krwionośne, dostarczające substancji odżywcze komórkom naskórka. Warstwa ta jest bogata w komórki: fibroblasty, makrofagi, komórki tuczne, komórki plazmatyczne oraz leukocyty.

Warstwa siateczkowata jest zbudowana z tkanki łącznej właściwej zbitej o utkaniu nieregularnym, zawierającej wiele włókien kolagenowych i sprężystych. Włókna kolageno­we skóry właściwej są zbudowane u płodu z kolagenu typu I. Po urodzeniu zmienia się struktura włókien, a u człowieka dorosłego w ich skład wchodzi kolagen typu III.

W skórze właściwej znajdują się także receptory czuciowe, które przybierają postać: ciałek Krausego (analiza przestrzenna intensywności dotyku); ciałek Ruffiniego (recep­cja nacisku i dotyku); ciałek Meissnera (analiza przestrzenna intensywności drgań); re­ceptorów mieszka włosowego, które są wolnymi zakończeniami nerwowymi (analiza przestrzenna intensywności dotyku), oraz ciałek blaszkowatych (Vatera-Paciniego) (analiza nacisku i wibracji)

WŁOSY

Włos jest tworem naskórka. Jego twarda część (łodyga) znajduje się głównie poza skórą. Włos składa się z części śródskórnej i części twardej znajdującej się głównie poza skórą. W części śród­skórnej warstwę zewnętrzną włosa stanowi mieszek włosa który jest rur­kowatym wgłębieniem naskórka do skóry właściwej.

Liczba mieszków włosowych powstałych w życiu embrionalnym wynosi 5-6 mln. Dolna część mieszka jest rozszerzona i wspólnie z innymi komórkami włosa tworzy cebulkę włosa Do cebulki wpukla się tkanka łączna skóry właściwej, wytwarzając brodawkę włosa, która zawiera liczne nerwy i naczynia krwionośne. We­wnątrz, w górnej części mieszka, znajduje się łodyga włosa której przedłu­żenie znajduje się także poza skórą .Mieszek włosa składa się z komórek nabłonkowych naskórka, które ota­czają włos, tworząc pochewkę zewnętrzną włosa. Między tą po­chewką a łodygą włosa leżą komórki nabłonkowe tworzące pochewkę wewnętrzną wło­sa.W połowie długości mieszka włosowego znajduje się wybrzuszenie włosa). Górna część mieszka włosowego zawierająca to wybrzuszenie jest stałym składnikiem włosa, a dolna część cyklicznie zanika i odnawia się zgodnie z cy­klem wzrostu włosa. W wybrzuszeniu włosa znajdują się komórki macierzy­ste włosa, w tym również komórki macierzyste melanocytów. Górna część śródskórna włosa składa się z pochewki zewnętrznej włosa, pochewki wewnętrznej włosa oraz leżącej w środku łodygi włosa. Natomiast dolna część śród­skórna włosa składa się z dzielących i różnicujących się komórek nabłonka i melanocytów i nazywana jest niekiedy macierzą włosa. Na skutek podziałów komórek nabłonkowych macierzy następuje ich przesuwanie ku górze, różnicowanie i wytwarzanie rdzenia, kory i powłoczki łodygi włosa, a także wzrost włosa na długość.

Na przekroju poprzecznym środkowej części włosa wyróżnia się wiele warstw. Od zewnątrz włos jest otoczony torebką włosa , która jest zbudowana z tkanki łącznej właściwej. Cienka wewnętrzna część torebki jest jednorodna i nazywa się blaszką szklistą. Jest to rodzaj błony podstawnej nabłonka mieszka włosa. Na zewnątrz znajduje się dużo włókien kolagenowych i sprężystych, układających się okrężnie i po­dłużnie. Najbardziej zewnętrzną, nabłonkową warstwę mieszka włosa stanowi pochewka ze­wnętrzna, która jest przedłużeniem warstwy podstawnej i kolczystej naskórka. Składa się z kilku warstw komórek warstwy kolczystej i jednej, zewnętrznej, warstwy komórek pod­stawnych.

Pochewka wewnętrzna składa się z komórek ułożonych dachówkowato. Wyróżnia się tu warstwę Heniego, warstwę Huxleya i leżącą na pograniczu korzenia włosa powłoczkę.

Przekrój łodygi włosa prostego jest okrągły, a włosa krętego - owalny. Włosy wystę­pują w całej skórze, z wyjątkiem podeszwy, dłoni, żołędzi prącia i łechtaczki, napletka, we­wnętrznej powierzchni warg sromowych i czerwieni warg ust. Najobfitsze są włosy głowy gdzie jest ich ok. 300/cm2, a na pozostałej powierzchni skóry jest ich mniej - po­wyżej 10/cm2.

Łodyga włosa składa się z trzech warstw: powłoczki, warstwy korowej, warstwy rdzennej.

Powłoczka włos - składa się z jednej warstwy płaskich, zrogowaciałych komórek, ułożonych dachówkowato.

Warstwa korowa - włosa jest jego najgrubszą częścią i składa się ze zrogowaciałych komórek wrzecionowatych, ułożonych wzdłuż osi długiej włosa. Komórki są wypełnione agregatami filamentów cytokeratynowych oraz ziarnami melaniny. Od liczby tych ostatnich zależy kolor włosów.

Rdzeń włosa - znajduje się tylko we włosach grubych. W jego skład wchodzą komórki niecałkowicie zrogowaciałe, w których są widoczne jądra.

GRUCZOŁY ŁOJOWE I MIĘŚNIE NAPINAJĄCE WŁOSY

Gruczoly łojowe - znajdują się w całej skórze, z wyjątkiem skóry dłoni i stóp. Pojawiają się w okresie pokwitania. Średnio jest ich ok. 100/cm2 skóry, ale np. w skórze okolicy ciemieniowej jest ich 8 razy więcej. Powstają z nabłonka mieszka włoso­wego albo z naskórka.

Łój skórny , który jest ich wydzieliną, wydostaje się do ujścia mieszka włosa lub bezpośrednio na powierzchnię skóry. Gruczoły łojowe są najczęściej owalnymi pęche­rzykami, z warstwą komórek rozrodczych na obwodzie. Komórki obwodowe dzielą się i powodują przesuwanie się komórek potomnych ku środkowi gruczołu. Przesu­wając się, komórki wypełniają się tłuszczem, rozpadają i zamieniają w wydzielinę. Taki ro­dzaj wydzielania, kiedy cała komórka zamienia się w wydzielinę, nazywa się holokrynią. Łój skórny jest mieszaniną kwasów tłuszczowych, triglicerydów i estrów woskowych. Nie wiadomo, jakie jest znaczenie łoju. Zwykle wskazuje się na jego bakterio- i grzybobójcze właściwości. Wydzielanie gruczołów łojowych jest regulowane przez testosteron u męż­czyzn i 17-ketosteroidy kory nadnercza u kobiet.

Mięsień napinający włos. Jest pęczkiem miocytów gład­kich. Rozciąga się między tkanką łączną pod naskórkową a toreb­ką włosa. Biegnie po zewnętrznej stronie gruczołu łojowego i razem z nim i włosem tworzy aparat włosowo-łojowy. Mięśni przywłosowych nie mają brwi i rzęsy. Ich skurcz zachodzi pod wpływem impulsów z układu współczulnego i powoduje przemieszczenie włosa do pozycji bardziej pionowej (tzw. gęsia skórka) oraz wyciśnięcie łoju na powierzchnię skóry.

GRUCZOŁY POTOWE

Części wydzielnicze gruczołów potowych znajdują się w war­stwie siateczkowatej skóry właściwej. Gruczoły potowe w skórze ludzkiej występują w dwóch postaciach: jako gruczoły potowe ekrynowe i gruczoły potowe apokrynowe, czyli gruczoły potowe wonne.

Gruczoły potowe ekrynowe - występują w całej skó­rze człowieka, z wyjątkiem skóry warg, wewnętrznej powierzchni napletka, żołędzi prącia, łechtaczki i warg sromowych mniejszych. Najwięcej jest ich w skórze dłoni i stóp, gdzie ich ujścia można dostrzec pod lupą. Ich ogólna liczba w skórze człowieka wynosi od 2 do 5 mln. Mają budowę prostych cewek, zwiniętych spiralnie . Miejsce zwinięcia cewki gruczołu jest jego częścią wydzielniczą, a pozostała część cewki jest przewodem odprowadzającym pot na powierzchnię skóry. Cewka części wydzielniczej składa się z jednowarstwowego nabłonka sześciennego, otoczonego komórkami mioepitelioidalnymi, których zadanie polega na wyciskaniu wydzieliny do przewodu odprowadzającego. W skład części wydzielniczej gruczołu wchodzą komórki jasne i ciemne.Komórki jasne są duże, mają kwasochłonną cytoplazmę, ponieważ zawierają liczne mi­tochondria i należą do komórek pompujących jony. Komórki ciemne są mniejsze niż ko­mórki jasne, mają zasadochłonną cytoplazmę oraz zawierają pęcherzyki wydzielnicze z proteoglikanami.

Gruczoły potowe wytwarzają pot, który powstaje z przesączu krwi i wydzieliny komórek gruczołowych. W skład potu wchodzi woda i NaCI oraz amoniak, mocznik, kwas moczowy, witamina C i niewielkie ilości proteoglikanów. Początkowo pot jest izotoniczny, ale ponieważ Na+ są pompowane przez nabłonek przewodów odprowadzających do płynu tkankowego, staje się hipotoniczny. To pompowanie Na+ jest pobudzane przez aldoste­ron (hormon kory nadnerczy). W skórze właściwej przewody odprowadzające gruczołów potowych są wysłane dwu­warstwowym nabłonkiem sześciennym. Komórki leżące w zewnętrznej warstwie nabłonka pompują Na+. W naskórku przewody tracą ścianę nabłonkową i występują jako rozstępy w warstwie zrogowaciałej.

Znaczenie potu. Gruczoły potowe ekrynowe wydzielają pot pod wpływem impulsów z układu współczulnego, za pośrednictwem zazwojowych włókien nerwowych. Również leki adrenergiczne, pobudzające układ współczulny zwiększają wydzielanie potu, a także zmieniają jego skład.

Wytwarzanie i wydalanie potu jest ważnym elementem układu termore­gulacyjnego ciała. Parowanie potu z powierzchni skóry zużywa dużo ciepła i zapobiega przegrzaniu ciała.

Gruczoły potowe apokrynowe-występują w skó­rze tylko niektórych okolic ciała: pod pachami, w przewodzie słuchowym zewnętrznym, w powiece, sutku, okolicy odbytu i w wargach sromowych większych. Ich wydzielanie jest regulowane przez hormony płciowe (gruczoły pojawiają się w okresie pokwitania). Są duże w porównaniu z gruczołami potowymi ekrynowymi i mają kształt rozgałęzionych ce­wek. Światło części wydzielniczej jest szerokie i pojemne, a przewody wyprowadzające uchodzą do mieszków włosowych lub na powierzchnię naskórka. Komórki gruczołowe za­wierają liczne pęcherzyki wydzielnicze, które są wydzielane poza komórkę według mecha­nizmu apokrynowego. Dookoła cewek gruczołowych układają się komórki mioepitelialne.

Wydzielina gruczołów potowych apokrynowych jest lepka i przypomina w wyglądzie mleko. Zawiera wodę, NaCI, kwas mlekowy, mocznik, białko oraz glikozaminoglikany. Wy­dzielanie odbywa się w dwóch etapach pod wpływem emocji, bodźców bólowych lub tar­cia. Najpierw wydzielina dostaje się do światła gruczołu, a później pod wpływem impulsów z układu współczulnego kurczą się komórki mioepitelioidalne, co wyciska wydzielinę na zewnątrz. Wydzielina tych gruczołów jest bezwonna. Dopiero po pewnym czasie nabiera pod wpływem bakterii charakterystycznego zapachu.

PAZNOKCIE

Paznokieć składa się z twardej blaszki (płytki) paznokcia i korzenia paznok­cia, które pokrywają grzbietowo końcową część paliczka. U podstawy blaszki paznokcia znajduje się jasna przestrzeń odgraniczona od przodu linią półkolistą. Jest to obłączek . W jego obrębie, w blaszce, znajdują się drobne pęcherzyki powietrza załamujące światło. Znaczenie obłączka jest nieznane. Paznokieć jest wytworem naskórka .Macierz paznokcia, znajduje się pod wałem paznokcia . Jest to fałd skóry właściwej, pokryty od zewnątrz i od wewnątrz naskórkiem. Zewnętrzny naskórek wału nazywa się obrąbkiem naskórkowym nadpaznokciowym. Blaszka i korzeń paznokcia znajdują się na łożu paznokcia, które składa się z warstwy podstawnej i kolczystej naskórka. To łoże nazywane jest obrąbkiem naskórkowym pod­paznokciowym i w jego skład wchodzi także tkanka łączna właściwa. Ob­rąbek naskórkowy podpaznokciowy przechodzi ku tyłowi w macierz paznokcia (matrix unguis), a następnie w naskórek wewnętrzny wału paznokcia. Natomiast ku przodowi przechodzi w naskórek opuszki palca.

W macierzy paznokcia znajdują się komórki macierzyste, które się dzielą mitotycznie. Ich komórki potomne migrują w kierunku wolnego brzegu blaszki, różnicując się w komórki zrogowaciałe. Proces ten powoduje wzrost blaszki paznokcia i jej rogowacenie.

CZYNNOŚCI SKÓRY

Skóra pełni następujące czynności:

. Chroni przed wpływem czynników zewnętrznych: mechanicznych, fizycznych, che­micznych i biologicznych. Naskórek pokryty warstwą zrogowaciałą jest wytrzymały na uderzenia, nacisk, rozciąganie itp. Dzięki obecności melaniny pochłania promieniowa­nie nadfioletowe, zapobiegając uszkodzeniom DNA, czyli mutacjom w komórkach leżą­cych głębiej. Stanowi także barierę dla większości związków chemicznych, w tym rów­nież antygenów cząsteczkowych wchodzących w skład wirusów, bakterii i innych komórek. Zapewnia zatem odporność nieswoistą. Pełni także inne funkcje immunolo­giczne: keratynocyty i komórki Langerhansa mogą prezentować antygeny limfocytom oraz wydzielać cytokiny, włączające inne komórki do odpowiedzi immunologicznej. W skórze właściwej znajdują się makrofagi, mikrofagi, komórki plazmatyczne i tuczne, które także mogą brać udział w obronie miejscowej.

. Chroni przed utratą wody. Między warstwą ziarnistą i zrogowaciałą naskórka, a także w warstwie zrogowaciałej, znajdują się pokłady blaszek glikolipidów, które nie prze­puszczają wody. Zapobiega to jej utracie wskutek parowania. Rozleglejsze uszkodze­nie naskórka, np. w wyniku oparzenia, powoduje utratę wody wskutek parowania. od­wodnienie organizmu i nawet śmierć, jeśli powierzchnia uszkodzonego naskórka jest duża.

. Jest ważnym narządem termoregulacyjnym. Ogrzana w narządach wewnętrznych krew dopływa do skóry i w zależności od temperatury otoczenia może płynąć przez sieć naczyń włosowatych, oddając więcej ciepła, ale może także płynąć przez liczne anastomozy proste i kłębkowe, oddając mniej ciepła. W wysokiej zewnętrznej tempe­raturze lub w czasie wykonywania pracy fizycznej jest wydalany pot, który parując za­pobiega przegrzaniu organizmu.

. Wydala z organizmu wodę z potem oraz niektóre metabolity, np. mocznik.

. Syntetyzuje witaminę D3 - cholekalcyferol. Witamina D3 jest syntetyzowana w skórze

pod wpływem naświetlania promieniami nadfioletowymi, z 7-dehydrocholesterolu.

---