SKÓRA I JEJ WYTWORY

1. Histologiczne typy skóry

• Nieowłosiona – dłonie i stopy

• Owłosiona – pozostałe miejsca

1. Struktura skóry

• Naskórek (leży na błonie podstawnej)

• Skóra właściwa

• Tkanka podskórna

1. Struktura naskórka

• Skóra nieowłosiona

• Warstwa podstawna

• Warstwa kolczysta

• Warstwa ziarnista

• Warstwa jasna

• Warstwa zrogowaciała

• Skóra owłosiona

• Warstwa podstawna

• Warstwa kolczysta

• Warstwa ziarnista

• BRAK WARSTWY JASNEJ

• Warstwa zrogowaciała

1. Naskórek – proces rogowacenia

• Keratynocyty – ok. 90% komórek naskórka.

• Proces keratynizacji (rogowacenia).

• Komórki dzielą się w warstwie podstawnej i kolczystej i przechodzą przez wszystkie warstwy aż do złuszczenia. „Czas przejścia” – ok. 20 – 28 dni.

• Keratyna – główny składnik warstwy rogowej – białko pochodzące z  tonofilamentów. Zmieniają się typy keratyn zgodnie z zaprogramowanym procesem rogowacenia (ok. 20 typów).

• Obumieranie keratynocytów, rozpad jądra i organelli. Jądro niewidoczne od warstwy jasnej.

1. Warstwa podstawna

• Jeden pokład komórek walcowatych

• Tworzy hemidesmosomy z błoną podstawną i desmosomy w innymi keratynocytami

• Mitozy

• Między keratynocytami melanocyty i komórki Merkla

1. Warstwa kolczysta

• Kilka-kilkanaście pokładów dużych, wielobocznych komórek z okrągłymi jądrami;

• Licznymi wypustkami łączą się z innymi keratynocytami wytwarzając desmosomy;

• Tonofilamenty przytwierdzone do cytoplazmatycznej powierzchni desmosomu;

• Kolce tworzą się w miejscach tych połączeń przy próbie rozdzielenia komórek;

• Mitozy;

• Obecne komórki Langerhansa między keratynocytami.

1. Warstwa ziarnista

• 3 – 5 warstw spłaszczonych komórek z zasadochłonnymi ziarnami keratohialiny – nie otoczone błoną;

• Spłaszczone jądra komórkowe;

• Ciała blaszkowate (ziarna widoczne w ME) tworzone przez dwuwarstwę lipidową są wydzielane do przestrzeni międzykomórkowej dając efekt sklejenia komórek, co chroni przed utratą wody.

1. Warstwa jasna

• Tylko w naskórku skóry dłoni i podeszew;

• Kwasochłonna warstwa o grubości zbliżonej do w. ziarnistej;

• Komórki bardzo spłaszczone obładowane fi lamentami keratyny;

• Jądra i organelle nieobecne;

• Eleidyna – kwasochłonny produkt transformacji keratohialiny;

• Inwolukryna – niekeratynowe białko obecne na cytoplazmatycznej powierzchni błony komórkowej.

1. Warstwa rogowa

• W skórze nieowłosionej dłoni i podeszew 15 – 20 warstw spłaszczonych, martwych keratynocytów wypełnionych tonofilamentami keratynowymi połączonymi filagryną;

• W skórze owłosionej – kilka pokładów keratynocytów z fi lamentami keratyny powiązanymi przez filagrynę;

• Ziarna keratohialiny towarzyszą tonofilamentom;

• Powierzchowne pokłady ulegają złuszczeniu (warstwa złuszczająca się);

• Głębsze tworzą warstwę zwartą.

1. Inne rodzaje komórek w naskórku

• Melanocyty:

• Blade komórki z wypustkami leżące między keratynocytami warstwy podstawnej;

• Premelanosomy i melanosomy w cytoplazmie;

• Produkcja melaniny z tyrozyny z udziałem tyrozynazy;

• Melanina jest wydzielana do keratynocytów warstwy podstawnej i kolczystej.

• Komórki Langerhansa:

• Obecne glównie w warstwie kolczystej (2 – 8% wszystkich komórek naskórka);

• Mogą być obecne w skórze właściwej;

• Ich wypustki rozprzestrzeniają się między keratynocytami;

• Powstają w szpiku i drogę naczyń krwionośnych migrują do naskórka i innych nabłonków;

• W cytoplazmie widoczne w ME ziarna Birbecka przypominające rakiety tenisowe;

• Należą do APC. Po kontakcie z antygenem wędrują do węzłów chłonnych, gdzie prezentują antygeny limfocytom T.

• Komórki Merkla:

• Najmniejsza liczebnie populacja komórek naskórka;

• Małe komórki rozrzucone rzadko między komórkami warstwy podstawnej;

• Zawierają pęcherzyki neuroendokrynowe;

• Dochodzą do nich wypustki nerwowe;

• Są wyspecjalizowanymi receptorami dotyku;

• Produkują enkefaliny.

• Limfocyty T.

1. Warstwa podskórna

• Różna grubość w różnych miejscach;

• Tkanka łączna z dużą liczbą komórek tłuszczowych żółtych;

• Obecność cebulek włosów, naczyń, nerwów i zakończeń nerwowych;

• Mięśnie poprzecznie prążkowane twarzy i szyi.

1. Przydatki skóry – pochodne naskórka:

• Gruczoły potowe

• Małe – merokrynowe (ekranowe)

• Duże – apokryfowe;

• Gruczoły mlekowe (apokrynowe);

• Gruczoły woskowinowe ucha zewnętrznego (apokrynowe);

• Gruczoły łojowe (holokrynowe);

• Mieszki włosowe;

• Paznokcie.

1. Gruczoły potowe

• Małe:

• Merokrynowe;

• Gł. w skórze dłoni i podeszew;

• Przekrój poniżej 1 mm;

• Struktura nie zmienia się w czasie wydzielania;

• Przewody nierozgałęzione;

• Wydzielina zawiera wodę, NaCl, mocznik, amoniak, kwas moczowy;

• Unerwienie cholinergiczne.

• Duże:

• Apokrynowe;

• W dołach pachowych i okolicach płciowych;

• Są większe (3 – 5 mm) i głębiej usadowione;

• Szczytowe części komórek przechodzą do wydzieliny;

• Wydzielanie podlega wpływom hormonów płciowych;

• Ich przewody uchodzą do mieszków włosowych;

• Lepka wydzielina posiadająca zapach;

• Unerwienie adrenergiczne;

• Ten sam typ wydzielania w gruczole mlekowym i w gruczołach woskowinowych.