MIĘDZYPLONY
PLON GŁÓWNY - podstawowy zasiew zajmujący pole przez cały okres wegetacji lub jego większą część.
MIĘDZYPLON - roślina wysiewana pomiędzy dwoma plonami głównymi, celem uzyskania zielonki, rzadziej nawozu zielonego. Jest trzecim dodatkowym, zbiorem z tego samego pola w ciągu dwóch lat.
MIĘDZYPLON OZIMY - nasiona roślin wysiewa się jesienią, a zbiera wiosną.
MIĘDZYPLON ŚCIERNISKOWY - nasiona wysiewa się w lecie a zbiera jesienią.
MIEDZYPLON WSIEWKA - nasiona wysiewa się w łan rośliny ozimej lub jarej uprawianej w plonie głównym
a zbiera późną jesienią.
PLON WTÓRY - nasiona roślin wysiewa się po zbiorze międzyplonu ozimego, a zbiera jesienią tego samego roku.
ZALETY UPRAWY MIĘDZYPLONÓW:
Intensyfikacja produkcji roślinnej (przez dwa lata uprawy mamy
3 zbiory).
Dodatkowa produkcja pasz zielonych w gospodarstwie, gdzie jest duża obsada zwierząt.
Poprawa bilansu substancji organicznej w glebie.
Zwiększona wydajność i obniżka kosztów produkcji zwierzęcej (ciągły dopływ zielonej paszy, nie potrzeba nakładów na konserwanty
i magazynowanie siana i kiszonek).
Poprawa stanu fitosanitarnego środowiska.
Zmniejszają erozję gleby i przeciwdziałają pogarszaniu się właściwości fizykochemicznych.
WADY UPRAWY MIĘDZYPLONOWEJ:
MIĘDZYPLONY OZIME
WCZESNEGO TERMINU ZBIORU - termin siewu 3/VII - 1/IX
TERMIN ZBIORU 3/IV - 1/V
- rzepik ozimy
- rzepak ozimy
- mieszanka rzepaku z żytem
ŚREDNIEGO TERMINU ZBIORU - termin siewu 3/VIII - 2/IX
TERMIN ZBIORU 1-3/V
- ŻYTO do 15/V kośnie (faza strzelania w źdźbło)
po 15/V na zakiszanie (faza kłoszenia)
- ŻYTO + WYKA OZIMA
- ŻYTO + WYKA OZIMA + INKARNATKA po 15/V
PÓŹNEGO TERMINU ZBIORU - termin siewu 15/VIII - 31/VIII
TERMIN ZBIORU 1,2/VI
- MIESZANKA POZNAŃSKA (życica trwała + wyka ozima + inkarnatka)
- MIESZANKA GORZOWSKA (życica wielokwiatowa + wyka ozima + inkarnatka)
- ŻYCICA WESTERWOLDZKA
- PSZENICA + WYKA OZIMA
PLONY WTÓRNE
- po plonach ozimych wczesnych: ziemniaki średnio wczesne i późne, kukurydza na ziarno i kiszonkę, mieszanki strączkowych na zielonkę, słonecznik, facelia.
- po życie: kukurydza na kiszonkę, gryka, proso, kapusta pastewna, brukiew, mieszanka strączkowych na zielonkę, słonecznik.
- po plonach ozimych późnych: kukurydza na zielonkę, słonecznik na zielonkę, facelia.
MIĘDZYPLONY ŚCIERNISKOWE
- WCZESNE - TERMIN SIEWU DO 25/VII
(wsiewane po jęczmieniu ozimym, rzepaku ozimym, w niektórych latach po jęczmieniu jarym i życie, owsie na zielonkę).
Strączkowe, słonecznik, kapusta pastewna, życica westerwoldzka, kukurydza, mieszanki zbożowo - strączkowe, rzepa ścierniskowa.
- ŚREDNIO PÓŹNE - TERMIN SIEWU DO 5/VIII
(wsiewane po jęczmieniu jarym, życie)
Rzepak ozimy i jary, rzepik, rzodkiew oleista, perko, gorczyca biała, facelia.
- PÓŹNE - TERMIN SIEWU DO 15/VIII
(wsiewane po życie, jęczmieniu jarym, pszenżycie ozimym)
Gorczyca biała, rzodkiew oleista, facelia.
GATUNKI UPRAWIANE JAKO WSIEWKI POPLONOWE
- seradela
- lucerna chmielowa
- trawy: życica wielokwiatowa
życica westerwoldzka
kupkówka pospolita
stokłosa bezostna
Te gatunki najczęściej wsiewa się w żyto, jęczmień, rzepak uprawiany na nasiona, owies na zielonkę lub mieszanki zbożowo - strączkowe na zielonkę.
Cechy rośliny ochronnej:
Nie powinna wyczerpywać wody z gleby, zwłaszcza w okresie początkowego rozwoju siewki
Nie powinna silnie oceniać wsiewki
Powinna wcześnie schodzić z pola.
Przykładowe rośliny ochronne:
Jęczmień, żyto, owies na ziarno
Zboża zbierane na zielonkę (owies, żyto)
Rośliny strączkowe uprawiane na zielonkę.
TYPY PŁODOZMIANU
PŁODOZMIAN POLOWY (TOWAROWY) - charakteryzuje się tym, że w przewadze w plonie głównym uprawiane są rośliny towarowe (zboża, okopowe, przemysłowe, strączkowe), a w mniejszym stopniu rośliny pastewne.
RODZAJE:
- zbożowy
- okopowy
- przemysłowy
- mieszany (może mieć nazwę podwójną np. zbożowo- okopowy)
ELEMENTY PŁODOZMIANU
- okopowe
- zboża ozime
- zboża jare
- strączkowe
- przemysłowe
- motylkowe drobnonasienne i ich mieszanki z trawami
- jednoroczne pastewne
- międzyplony
- plon wtóry
MONOKULTURA - uprawa tego samego gatunku na tym samym polu przez wiele lat.
Zalety:
- możliwość uproszczenia agrotechniki
- wysoka specjalizacja gospodarcza
- mniejszy park maszynowy
Wady:
- jednostronne wyczerpanie składników pokarmowych
- silniejsze występowanie określonych chorób, szkodników i chwastów
- pobieranie wody z tych samych warstw
- jednostronna uprawa roli co roku
- nasycenie środowiska gleb związkami biologicznie czynnymi
WSZYSTKIE WW. CZYNNIKI PROWADZĄ DO TZW. ZMĘCZENIA GLEBY.
PŁODOZMIAN SPEŁNIA NASTĘPUJĄCE ZADANIA:
- zapewnia zwiększenie żyzności i biologicznej aktywności gleby, dzięki uprawie mieszanek roślin motylkowych z trawami oraz roślin strączkowych i międzyplonów
- umożliwienia: pełne wykorzystanie składników pokarmowych z gleby przez następstwo roślin o różnym zapotrzebowaniu i różnej zdolności ich pobierania
- umożliwia zdrowy wzrost i rozwój roślin uprawianych poprzez ograniczenie rozprzestrzeniania się chorób, szkodników i chwastów.
WARUNKI PRAWIDŁOWEGO UŁOŻENIA ZMIANOWANIA:
Zachowanie odpowiedniej struktury zasiewów (udział poszczególnych gatunków roślin i grup roślin)
Dobór poszczególnych gatunków roślin do kompleksów glebowych.
Dobór właściwych stanowisk (np. motylkowe wieloletnie po okopowych na oborniku - motylkowe lub roślina ochronna, okopowe na oborniku po zbożach często dwukrotnie przychodzących po sobie).
Zachowanie prawidłowych terminów siewów i zbiorów.
Nawożenie organiczne stosuje się pod rośliny okopowe, kukurydzę lub rzepak co 3 - 4 lata.
Każde zmianowanie powinno dać się podzielić na człony zmianowania.
W krótkiej monokulturze można uprawiać żyto, kukurydzę.
Rośliny wymagające przerwy w uprawie:
Burak - 4 lata
Motylkowe drobnonasienne - 4 - 5 lat
Len, słonecznik - 6 lat
Strączkowe - 1 - 3 lata
Pszenica - 1 rok
Jęczmień - 1 rok
Ziemniak - 2 lata.
Nie należy uprawiać po sobie:
Burak - kapustne i odwrotnie
Len - groch i odwrotnie
Motylkowate po motylkowatych
Mak - ziemniak i odwrotnie
Kapustne - po kapustnych
Pszenica - jęczmień i odwrotnie
8