WSĘP DO SOCJOLOGII-zagadnienia egzaminacyjne

1.Wybrane typy zbiorowości społecznych

Więź społeczna łączy jednostki w pewne trwałe skupienia, które mogą występować w różnych formach i różnych postaciach. Każdy z nas należy do rodziny, sąsiedztwa jako grupy, społeczności lokalnej. Zadaniem socjologii jest dokonanie klasyfikacji tych form życia zbiorowego, opisanie ich elementów składowych, ich budowy i procesów, jakie w nich zachodzą.

Zbiorowością społeczną będziemy nazywać ogól ludzi posiadających jakąś cechę wspólną, wyróżnioną przez obserwatora zewnętrznego (np. zbiór blondynek, zbiór ludzi wysokich) Będą to zbiory wyróżnione na podstawie cech somatycznych. Zbiór tworzą także wszyscy ludzie wykonujący jeden i ten sam zawód. Wśród zbiorowości wyróżniamy grupy społeczne jest to pewna ilość osób, najmniej trzy(w szczególnych wypadkach dwie) powiązanych ze sobą systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości pewną zasadą odrębności. Dla powstania grupy istotna jest również organizacja wewnętrzna, tzn. instytucje, formy kontroli, wzory działania. Mogą istnieć grupy niesformalizowane, nie posiadające instytucji formalnych ani wykształconej organizacji formalnej, lecz działające na podstawie organizacji nieformalnej. Grupa musi posiadać własne wartości, symbole, hasła. Są one niezbędne dla rozwinięcia się w grupie poczucia wspólności i przynależności do grupy. Na podstawie tych wspólności rozwija się poczucie wspólności wyrażane słowem „my” jest to rodzaj psychicznej więzi łączącej członków grupy

Od grup odróżniamy kręgi społeczne. Kręg jest to zbiór osób spotykający się stale i utrzymujący stałe styczności osobiste, nie posiadający wyraźnej zasady odrębności ani określonej organizacji wewnętrznej. Krąg wywiera mniejszy wpływ na zachowania się swoich członków, nie kontroluje ich zachowań tak skutecznie jak grupa. Istotną różnicą jest brak trwałych obowiązków członków wobec siebie. W kręgu istnieje pewna solidarność i wzajemna odpowiedzialność członków za siebie, pewien nacisk na postępowania, lecz brak wyraźnego systemu kontroli. Krąg może się przekształcić w grupę Społeczną i takie zjawisko zachodzi bardzo często.

Społeczność lub wspólnota nazwą tą oznaczamy zazwyczaj zbiorowość terytorialną, w ramach której członkowie mogą zaspokajać podstawowe potrzeby np. wieś, małe miasteczko, dzielnica. Społeczność jest nieduża więc wytwarza się w niej poczucie wspólności i więzi społecznej wywołana przez bliskość zamieszkania i podobieństwo codziennych spraw, podobny styl życia

Zbiegowiska, publiczność istnieje w nich luźna więź wewnętrzna. Stanowią one bardzo ważną formę życia zbiorowego wyznaczają pewne rodzaje zachowań zbiorowych.

*Zbiorowości charakterystyka:

Para lub dwójka, najmniej liczny rodzaj życia zbiorowego. Stosunki i styczności miedzy dwiema osobami są najbardziej elementarnym składnikiem życia społecznego, gdyż są ona najczęstsze, najbardziej naturalne i bezpośrednie. Pary jako trwałe powstają wiec albo na gruncie styczności osobistych albo na gruncie styczności rzeczywistych

Krąg społeczny kręgami nazywamy luźne związki oparte na stycznościach, o bardzo słabej więzi instytucjonalnej, pozbawione trwałych stosunków miedzy członkami. Kręgi mogą być stycznościowe, kiedy pena ilość osób spotyka się stale, np. w pociągu, czy autobusie, na gruncie tej styczności często przestrzennej zawiera znajomości, wymienia poglądy, wiadomości i komentarze. Dalej mogą być koleżeńskie np. krąg kolegów w pracy, tutaj styczności mogą być liczniejsze, osobiste prowadzące do częstszych i bliższych wzajemnych oddziaływań. Struktura kręgów koleżeńskich jest bardziej zwarta, krąg sprawuje już pewien rodzaj kontroli nad postawami i zachowaniami uczestników. Nie posiada trwalej organizacji i jego skład uczestników jest płynny. Bardziej zwartą postać posiadają kręgi przyjacielskie, skupiające pary przyjaciół między tymi parami zachodzą trwałe stosunki społeczne, lecz krąg jako całość powiązany jest tylko systematycznymi stycznościami, nie posiada więzi trwałej, skład jego jest zmienny, nie posiada wyraźnej zasady odrębności ani ustalonego systemu własnej wartości. Krąg taki łatwo może przekształcić się w grupę przyjaciół

Zasadnicza funkcja kręgów polega głównie na wymianie poglądów, wiadomości, komentarzy i argumentów. Kręgi nie działają nie podejmują decyzji, nie posiadają aparatu wykonawczego. Ich funkcja jest kształtowanie opinii. Każdy krąg ma zawsze w centrum wybitniejszą osobowość spełniającą role przywódcy, który w mniej lub bardziej wyraźny sposób podsumowuje wyniki dyskusji. Kręgi łatwo przekształcają się w grupy nieformalne, grupy pierwotne.

Grupy formalne-charakterystyka:

Każda grupa w mniejszym lub większym stopniu określa wzór fizyczny członka, określa wzór moralny członka, czyli zespół cech moralnych, jakie powinien przejawiać swoim postępowaniem. Grupa określa również funkcje członka, czyli zakres czynności jakie powinien wykonywać. Grupy mogą ograniczyć liczbę członków, i na tej podstawie można je podzielić na: ekskluzywne tzn. stosujące bardzo wyraźne kryteria przyjęć dla nowych członków; grupy ograniczone, w których kryteria przyjęć są mniej rygorystyczne i grupy inkluzyjne, otwarte dla wszystkich, którzy tylko zechcą do nich wejść i nie stawiające członkom żadnych wymagań. Skład grupy jest zawsze płynny. Grupy mogą się wyodrębnić na podstawie celu, który realizują, na podstawie przynależności terytorialnej, wyznawanej ideologii. Grupy posiadają tzw. ośrodki skupienia, są to te wszystkie wartości, symbole które identyfikują grupę, są to min. Lokal który zajmują, odznaki, symbole. Ośrodkiem skupienia są też osoby, zarząd

Grupy małe to grupy nieliczne, liczące najwyżej kilkunastu członków. Są one zazwyczaj połączone więzią stosunków przyjacielskich, przeważają w nich styczności bezpośrednie osobiste, stosunki miedzy członkami są regulowane przez instytucje nieformalne. Lecz mogą istnieć małe grupy celowe powołane do wykonywania specjalnych zadań, sformalizowane, w których stosunki między członkami są regulowane rygorystycznymi przepisami służbowymi. W małych grupach, bez względu na to czy są one grupami pierwotnymi czy nie, wytwarza się specjalny rodzaj więzi, bliskości miedzy członkami, stwarzający większą możliwość pełnej identyfikacji członka z grupą

Grupy wielkie nazywamy takie grupy która jest zbyt liczna by wszyscy członkowie mogli się znać osobiście, aby wszystkie styczności między nimi mogły się dokonywać bezpośrednio. W grupie wielkiej musi istnieć rozwinięta więź formalna, system kontroli sformalizowany, system środków masowej komunikacji

Grupy pierwotne są odmianą grup małych, więź w tych grupach oparta jest na stycznościach bezpośrednich osobistych, na wysokim zaangażowaniu emocjonalnym członków w sprawy grupy. Grupą pierwotną jest przede wszystkim rodzina, występuje tu związki uczuciowe i osobiste zaangażowanie w odpowiedzialność za losy innych członków. Podobny charakter posiadają również grupy rówieśników, zwłaszcza powstające w dzieciństwie. Grupy pierwotne najczęściej nie posiadają więzi formalnej.

Grupy wtórne są to wszelkiego rodzaju grupy zorganizowane dla realizacji określonego celu, w których występują styczności rzeczowe najczęściej pośrednie, ich działanie jest uregulowane przepisami. Grupy wtórne są z reguły grupami dużymi, lecz grupy małe również mogą być grupami wtórnymi.

Grupy nieformalne są to te grupy, których więzi wewnętrzne polegają tylko na organizacji instytucji i kontroli nie formalnej

Grupy formalne są to wszystkie grupy rozwinęły już instytucje formalne, formalny system organizacji i kontroli

Grupy celowe są grupami tworzonymi, że będą one dążyły do osiągnięcia celów określonych przez grupę. Grupy celowe mogą być różnego rodzaju, zależnie od rodzaju interesów, które skupiają jej członków. Grupy celowe skupiają członków którzy mają podobne cele i dążą do i realizacji. W grupach celowych dużą rolę odgrywają przywódcy, są organizatorami organizacji formalnej grupy.

Zbiorowości terytorialne są to zbiorowości, których członkowie połączeni są więzią wspólnych stosunków do terytorium na którym żyją. W zbiorowościach ty przejawiają się procesy ekologiczne, tzn. procesy zachodzące między jednostkami i grupami, wynikające z więzi ze środowiskiem geograficznym. Występują w nich procesy koncentracji przestrzennej, płynność ludności.

2.Zasady tworzenia się grup społecznych, omów zagadnienia na przykładzie dowolnie wybranej grupy społecznej.

Na wybór określonej grupy maja wpływ dwa główne czynniki: styczność i podobieństwo. Duży wpływ ma styczność albo bliskość geograficzna na związek jednostki z grupą. Grupy składają się z jednostek, między którymi dochodzi do interakcji. Im bliżej pod względem odległości znajdują się dwie osoby, tym większe jest prawdopodobieństwo ich spotkania. Fizyczna styczność zwiększa prawdopodobieństwo interakcji i wspólnych działań, których rezultatem jest powstanie grupy społecznej.

Innym ważnym czynnikiem w tworzeniu grup jest podobieństwo między jednostkami. Z reguły ludzie wolą się wiązać z ludźmi podobnymi do siebie. Mają również skłonności do wiązania się z osobami o podobnej charakterystyce społecznej, takich jak rasa, religia

Każda grupa ma poglądy na to, jakie powinno być zachowanie jej członków. Zachowania grupowe zależą w dużej mierze od norm obowiązujących w grupie. Normy powstają w wyniku stopniowego procesu interakcji między członkami grupy. Grupy są mniej tolerancyjne wobec zachowań które odstają od norm. W małych grupach istnieje silna presja na konformizm w stosunku do norm(dostosowanie zachowań do presji grupowej)

Każda grupa ma swoją organizację, strukturę grupy. Grupa składa się z powiązanych wzajemnie statusów i odpowiadających im ról, Statusy nie muszą być sobie równe, każda grupa ma własną hierarchiczną strukturę w której niektórym statusom przypisuje się więcej władzy niż innym.

Grupy mają granice które oddzielają członków od nie członków. Granice te służą do wzmacniania interakcji miedzy członkami i pogłębiania grupowej tożsamości. W grupie ważne są również interakcje grupowe:

-porozumiewanie się, członkowie grupy informują się nawzajem, popierają swoje sądy, informują się nawzajem. Porozumiewanie się w grupie odbywa się miedzy osobami o równym statusie lub przepływa od jednostek o wyższym statusie do jednostek o niższym statusie. W sytuacjach łączących się z rozwiązywaniem zadań porozumiewanie się zachodzi między członkami o wysokim i niskim statusie. W sytuacjach towarzyskich lub rekreacyjnych porozumiewają się najczęściej jednostki o równym statusie

-konflikt niekiedy członkowie grupy są ze sobą w konflikcie, wyróżnić możemy trzy aspekty form konfliktu, w pierwszym:

*konflikt postaci „wszystko albo nic” w konflikcie tym jedna osoba wygrywa albo przegrywa wszystko.

Konflikt postaci mieszanych motywów, żadna z osób nie chce wszystkiego przegrać albo wygrać.

W drugim:

*konflikty osobowościowe wywoływane są przez różnice osobowościowe zaangażowanych w nie jednostek

*konflikty sytuacyjne powodowane są kontekst społeczny w jakim znajdują się partnerzy

W trzecim:

*konflikty fundamentalne toczą się wokłu podstawowych norm związanych z daną sytuacją

*konflikt nie fundamentalny dotyczy zastosowania uzgodnionych już norm w konkretnej sytuacji.

Spójność jest bardzo ważną cechą grupy, spójnością grupy nazywamy stopień w jakim jej członkowi czują się ze sobą związani. Im bardziej grupa jest spójna tym większe jest prawdopodobieństwo jej stabilności i zgody członków na obowiązujące normy

Wielkość grupy wpływa na jej strukturę i interakcje miedzy członkami. Najmniejszą grupą jest para, składa się z dwóch osób i wymaga zaangażowania każdej z nich. Każdy z członków tej grupy musi brać pod uwagę drugiego, pary są mniej stabilne niż większe grupy. Im większa grupa, tym szerszy zakres możliwych związków miedzy jej członkami. Nie istniej optymalna wielkość dla wszystkich grupa

Większość grup ma przywódcę, osobę która dzięki zaletom osobowości odgrywa główną rolę w kierowaniu działaniem grupy. Przywództwo instrumentalne sprawuje osoba która mobilizuje grupę do osiągania celów. Przywódca instrumentalny koncentruje się na wykonaniu zadania i na bieżących sprawach. Przywództwo ekspresywne wiąże się z tworzeniem harmonii i solidarności w grupie. Przywództwo ekspresywne kładzie nacisk na poziom moralny grup.

Wybraną grupę same sobie opiszcie!!!!

3.Scharakteryzuj rodzinę jako grupę społeczną oraz instytucje społeczną

Rodzinę można rozpatrywać bądź w kategoriach grupy bądź też w kategoriach instytucji społecznej. Rodzina należy do kategorii tzw. grup pierwotnych powstających przeważnie spontanicznie, z osobistych nieformalnych pobudek. Z genetycznego punktu widzenia rodzina bywa zazwyczaj grupą pierwotną, jedna społeczeństwo stawia jej pewne formalne wymagania, jak np. zawarcie ślubu i przyjęcie uprawnień i i obowiązków nałożonych przez państwo.

Rodzinę należy też analizować również w jej aspekcie instytucjonalnym. Instytucja rodziny jest jedna z podstawowych instytucji. Instytucja może być określana jako ogólnie akceptowana droga osiągnięcia istotnych społecznych celów. Jednym z bardziej istotnych celów jest prokreacja i rodzicielska socjalizacja potomstwa. Rodzina zaspokaja istotne potrzeby społeczne. Z instytucjonalnym aspektem rodziny wiążą się spełniane przez nią funkcje. Rodzina posiada również swoją określoną strukturę która odzwierciedla życie rodziny w jego różnorodnych postaciach. Strukturę rodziny określa liczba członków rodziny, układ ich pozycji i ról społecznych, przestrzenne ich usytuowanie, siła więzi łącząca poszczególnych członków, świadcząca o większej lub mniejszej spójności rodziny. Funkcja rodziny ściśle wiąże się z jej strukturą, charakterem i kohezją jej członków. Wyróżniamy dziesięć funkcji rodziny:

1.Materialno-ekonomiczna zaspokojenie materialnych potrzeb członków rodziny. Składają się na nią cztery podstawowe podfunkcje:

-produkcyjna rodzina produkuje dobra których konsumpcja w okresie gospodarki naturalnej jest wyłącznym źródłem jej utrzymania, a w okresie gospodarki towarowej, towarem wymiennym na pieniądze.

-zarobkowa praca zarobkowa jako możliwość zdobywania pieniędzy niezbędnych do utrzymania rodziny.

-gospodarcza zasób i gromadzenie trwałych dóbr materialnych niezbędnych do egzystencji rodziny

-usługowo-konsumpcyjna wykonywanie wszystkich prac usługowych niezbędnych dla funkcjonowania członków rodziny(przyrządzanie posiłków, dbałość o czystość)

2.Opiekuńczo zabezpieczająca materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny. SA to działania związane z pielęgnacja niemowląt i małych dzieci oraz pomoc materialna i wsparcie dla ludzi starszych oraz fizyczna opieka nad chorymi członkami rodziny.

3.Prokreacyjna zaspokajanie rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków, jak i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa

4.Seksualna małżeństwo jako społecznie akceptowana forma współżycia płciowego.

5.Legalizacyjno-kontrolna sankcjonowanie szeregu zachowań i działań uznanych za niewłaściwe poza rodziną, nadzorowanie postępowania członków rodziny przez pozostałych członków. W grę wchodzi tu wzajemna kontrola współmałżonków, kontrola rodziców w stosunku do dzieci oraz wzajemna kontrola w rodzinie dużej

6.Socjalizacyjna wprowadzenie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do samodzielnego pełnienia ról społecznych. W ramach socjalizacji potomstwa odbywa się przekazanie wiedzy o świecie przyrody i społecznym, wdrażanie określonego systemu wartości. Socjalizacyjna funkcja rodziny jest niezmiernie ważna dla społeczeństwa. Od określonych postaw rodziców zależy w znacznej mierze kształt osobowości i postępowanie jednostek

7.Klasowa pochodzenie z danej rodziny wstępnie określa pozycje społeczną członków w strukturze społeczeństw

8.Kulturalna zapoznanie młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa, wpojenie norm i wartości, przekazanie dziedzictwa kulturowego, dbałość o przeżycia estetyczne rodziny

9.Rekreacyjno-towarzyska dom rodzinny jako miejsce wypoczynku, dbałość wszystkich członków o dobrą atmosferę w rodzinie i o nawiązywanie kontaktów towarzyskich przez osoby wchodzące w jej skład.

10.Emocjonalno-ekspresyjna najistotniejsze emocjonalne potrzeby członków rodziny oraz ich potrzeba wyrażania swojej osobowości.

4.Socjologiczna koncepcja osobowości

Osobowość to zorganizowana struktura cech indywidualnych i sposób zachowań, które decydują o przystosowaniu się danej jednostce do jej środowiska. Osobowością interesują się następujące nauki: psychologia, antropologia, socjologia.

W odniesieniu do genezy osobowości psycholodzy zgodnie uważają, że podstawowe znaczenie dla jej kształtowania mają doświadczenia dzieciństwa, z którymi wiążą się silne emocje. Osobowość nie jest człowiekowi dana od narodzin tylko kształtuje się z czasem.

Sam termin osobowość pochodzi od słowa ”osoba”(persona) Według socjologów osobowość człowieka jest zintegrowaną całością elementów biogennych, psychogennych i socjogennych. Na biogenne elementy osobowości składają się wrodzone odruchy, które ulegają uwarunkowaniu, wrodzone cechy anatomiczne, procesy fizjologiczne zachodzące w organizmie. Do elementów psychogennych należą pamięć, uczucia, charakter, wola. Elementy biogenne to własności anatomiczne organizmu. Konsekwentna i kompletna socjologiczna teoria osobowości społecznej nie została jeszcze zbudowana. Osobowość społeczna, czyli zespół trwałych cech jednostki wpływających na jej postępowanie, wyrastając z cech biologicznych i psychicznych pochodzących z wpływu kultury i struktury zbiorowości w których jednostka została wychowana. Następnym składnikiem socjogennym osobowości są role społeczne, wykonywane w różnych zbiorowościach, dale wyróżniamy tu jaźń subiektywną, czyli wytworzenie pod wpływem oddziaływania innych wyobrażenie o własnej osobie, oraz jaźń odzwierciedloną czyli zespół wyobrażeń o sobie odtworzonych z wyobrażeń innych ludzi o nas samych. Ideał osobowości może się zmieniać w zależności od klas społecznych, kategorii wieku.

5.Cechy współczesnej rodziny polskiej

Czynniki warunkujące przemiany rodziny:

• Sytuacja ekonomiczna;

• Moda, wpływ TV;

• Rozwiązłość obyczajów.

Rodzina jest kategorią historyczną, zmieniającą się z upływem czasu. Istotną rolę w kreowaniu cech rodziny odgrywa typ społeczeństwa, poziom i stopień dynamiki rozwoju ekonomicznego, przemiany kulturowe.

• Członkowie rodziny żyją zazwyczaj pod jednym dachem i tworzą wspólne gospodarstwo domowe.

• Stosunki między małżonkami oraz rodzicami i dziećmi są określone, regulowane prawem, obyczajem, religią, tradycjami.

• Rodzina charakteryzuje się silną kohezją (spójnością wew.).

• Rodzina także ma rozbudowany system kontroli wew., co sprzyja, ułatwia utrzymanie ciągłości życia rodzinnego.

W świecie współczesnym dominuje rodzina nuklearna - składa się ona z 2 dorosłych osób, które utrzymują społecznie sankcjonowany związek seksualny oraz własnych lub adoptowanych dzieci. Ta rodzina jest współcześnie dominująca, ale nieco osłabiona innymi typami rodzin.

Cechy współczesnej rodziny polskiej:

• rodzina partnerska, egalitarna,

• pracuje zawodowo oboje małżonków,

• realizowanie własnych aspiracji poza rodziną,

• kontrola urodzin, zmniejszająca się liczba dzieci w rodzinie,

• odejście od rodziny 3-pokoleniowej w kierunku rodziny 2-pokoleniowej,

• stopniowo zanika zróżnicowanie zadań członków rodziny z tytułu płci,

• narasta osłabienie bezpośredniej więzi rodzinnej,

• młodzież uwalnia się spod arbitralnej władzy rodziców,

• wzrasta anonimowość jednostki, rodziny,

• zwiększa się ruchliwość przestrzenna rodzin,

• rodzina staje się coraz bardziej „zamknięta” dla najbliższego otoczenia, wzrasta anonimowość jednostki i rodziny,

• wzrasta tolerancja, wyrozumiałość dla przedmałżeńskich kontaktów seksualnych, zdrad małżeńskich, osób rozwiedzionych, tolerancja w stosunku do związków niesformalizowanych,

• zmieniły się motywy zawierania związku małżeńskiego, dominuje uczucie, miłość.

Sytuacja mniejszości narodowych w Polsce

Mniejszość narodowa stanowi tylko niewielką część społeczeństwa polskiego, bo około 3-4%. W polskiej tradycji pojęcie mniejszości narodowej jest nadawane tym grupom które mają swoją większość poza granicami kraju. Mniejszością narodową jest grupa obywateli spełniająca następujące warunki :

-jest mniej liczna od pozostałej ludności Rzeczpospolitej

-w sposób istotny odróżnia się od pozostałej części ludności: językiem, kulturą lub tradycją

-dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji

-ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej

Polska międzywojenna była krajem o wysokim współczynniku mniejszości narodowych. Po drugiej wojnie światowej granice Polski zostały przesunięte na zachód. Większość obszarów, na których przeważała ludność ukraińska i białoruska znalazła się poza nimi, natomiast w ich obręb weszły ziemie zamieszkane przez Niemców. Powojenne władze, zgodnie z jałtańskim ustaleniem dążyły do pozbycia się mniejszości narodowych z Polski. Wobec Niemców zastosowano przymusowe wysiedlenia.

Największą mniejszość narodowa stanowili wtedy Żydzi. Naród żydowski jest ewenementem, przez kilka stuleci żyli oni w diasporze(rozproszeniu) nie mieli swojego miejsca, nie mieszkali na jednym terytorium, mimo to przetrwali jako naród. W okresie międzywojennym Żydzi stanowili w Polsce grupę społeczna bardzo znaczącą, posiadali znaczna ilość fabryk, własności ziemskich. Obecnie Żydzi to mniejszość narodowa licząca 8-10 tyś. osób mieszkających w rozproszeniu przede wszystkim w dużych miastach. Nie ma w Polsce szkół publicznych w których wykładany byłby hebrajski lub jidysz jako język ojczysty.

Według istniejących szacunków dzisiaj największą mniejszość narodowa w Polsce stanowią Niemcy, liczą ok. 300-500 tyś. osób. W niektórych gminach woj. opolskiego Niemcy stanowią większość mieszkańców i w związku z tym odgrywają znaczącą rolę we władzach samorządowych. Przedstawiciele mniejszości niemieckiej zasiadają w polskim parlamencie. Również dużo jest szkół (ok. 320) w których nauczany jest jako język ojczysty niemiecki.

Ukraińcy to mniejszość narodowa licząca około 200-300 tyś. osób. W roku 1919 w Polsce żyło około 5 mln. Ukraińców w wyniku przeprowadzonej w 1947 r . przez ówczesne władze akcji ”Wisła” ludność ukraińska zamieszkująca tereny Polski południowo-wschodniej został przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. WS efekcie największe skupisko mniejszości ukraińskiej znajduje się na terenach woj. warmińsko-mazurskiego, zachodniopomorskiego i dolnośląskiego. Mniejszość ukraińska posiada własnych przedstawicieli we władzach samorządowych.

Białorusini to mniejszość narodowa licząca około 200-300 tyś. osób w większości mieszkających na terenie woj. podlaskiego. Według danych z 1931 r. pł-wsch. tereny RP zamieszkiwało około 1 mln. Białorusinów. W województwie podlaskim społeczności białoruskie zasiadają we władzach samorządowych, dysponują większością w radach niektórych powiatów i gmin.

Rosjanie to mniejszość narodowa która liczy około 10-15 tyś. osób mieszkających głównie w Białymstoku, na Suwalszczyźnie i Mazurach.

Czesi to mniejszość narodowa licząca około 3 tyś. osób zamieszkują obecnie rejon Kotliny Kłodzkiej i Lubelszczyzny. Przodkowie obecnej mniejszości czeskiej przybyli do Polski między XVI a XVIII w. Należeli do nich głównie ewangeliści, którzy uciekli z Czech w wyniku prześladowań na tle religijnym.

W Polsce ochrona praw mniejszości narodowych jest konstytucyjnie gwarantowana. Polska przyjęła również szereg aktów prawa międzynarodowego, regulujących prawa mniejszości narodowych. Do podstawowych praw mniejszości narodowych, gwarantowanych prawem polskim należą:

-zakaz dyskryminacji

-wolność zachowania i rozwoju własnego języka

-wolność zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwój własnej kultury

-prawo do praktykowania własnej religii

-przywileje wyborcze.

5

---