Edukacja zdrowotnej - jest to wiedza, przekonanie ,zachowania i style życia, których celem jest utrzymanie zdrowia na określonym poziomie poprzez :zmianę sposobu myślenia o zdrowiu w sensie jego promowania, zwiększenie skuteczności oddziaływania i kontroli nad własnym zdrowiem. Edukacja zdrowotna polega na: nabywaniu wiedzy, kształtowaniu przekonań, postaw niezbędnych do zachowania i doskonalenia zdrowia własnego i innych ludzi.
Celem edukacji zdrowotnej jest pomoc ludziom w :
-podejmowaniu odpowiednich decyzji i wyborów, wspierających ich rozwój i zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne i duchowe,
- kształtowaniu zdrowego stylu życia,
- identyfikacji własnych problemów zdrowotnych i podejmowaniu działań prowadzących do ich rozwiązania.
EDUKACJA ZDROWOTNA A PROMOCJA ZDROWIA
Zgodnie z Kartą Ottawską.
Promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem w celu jego poprawy.
Promocja zdrowia jest nową strategią działań na rzecz zdrowia.
Promocja zdrowia jest to pomnażanie zdrowia.
Edukacja zdrowotna jest nieodłącznym i komplementarnym elementem promocji zdrowia.
STRATEGIA DZIAŁAŃ
Podstawą współczesnej strategii edukacji zdrowotnej jest:
holistyczne podejście do zdrowia, koncepcja wszechstronnej edukacji zdrowotnej ,rekomendowana przez WHO.
. Profilaktyka zdrowotna jest działaniem ukierunkowanym na grupy ryzyka określonych chorób obejmujące redukcję czynników chorobotwórczych, wczesne wykrycie zmian chorobowych oraz zapobieganie skutkom choroby.
w kierunku zapobiegania skutkom choroby, ich nawrotom i obniżenie liczby przedwczesnych zgonów, edukacja w nauczeniu radzenia sobie z chorobą lub niepełnosprawnością i wykorzystywania tej wiedzy w życiu codziennym oraz wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych na aktywne samodzielne uczestnictwo w życiu społecznym.
W profilaktyce zdrowotnej wyróżniamy następujące fazy:
profilaktyka wczesna - utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia
profilaktyka pierwotna (I fazy) - zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie i redukcję czynników ryzyka, działania koncentrują się wokół zmiany stylu życia.
profilaktyka wtórna (II fazy) - zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez wczesne wykrycie dysfunkcji i podjęcie leczenia w bardzo wczesnym stadium choroby. Dotyczy to głównie badań przesiewowych (skrining), a także edukacji w zakresie samokontroli zdrowia.
proflaktyka III fazy - zahamowanie postępu choroby, zapobieganie jej skutkom i nawrotom oraz obniżenie liczby przedwczesnych zgonów.
Promocja zdrowia w podejściu siedliskowym:
Siedlisko-jest to miejsce w którym ludzie żyją ,w których przebiega życie (rodzina ,szkoła, zakład pracy, szpital).Każde z tych siedlisk ma ustalone normy i prawa. Siedliska te są ze sobą w różnym stopniu powiązane .Każde z nich ma swoiste problemy ,które wpływają na samopoczucie i zdrowie znajdujących się tam osób. W podejściu siedliskowym chodzi o to ,aby działania na rzecz zdrowia podejmowane w jednym siedlisku były wspierane w innych. Promocja zdrowia w tym środowisku ma na celu uświadomić problem ,szukać sposobu jego rozwiązania .Zadaniem jest pobudzanie jednostki i grupy do własnej aktywności na rzecz promowania zdrowia W tej metodzie szuka się ludzi w różnych sytuacjach ,zachęca by określali swoje problemy oraz potrzeby zdrowotne a następnie podjęli próbę ich rozwiązania lub zaspokojenia .Zadaniem osób lub instytucji jest wspieranie tych osób w rozwiązywaniu problemów. Osoby lub instytucje z zewnątrz powinny wspomagać i dostarczać informacji, organizować kształcenie i
udzielać konsultacji.
Edukacja zdrowotna jest to nie tylko sposób do uzyskania zmiany jednostkowych zachowań,znanych jako cznniki ryzyka,ale jako potężny środek do wykorzystania w celu uruchomienia wszystkich dostępnych sił społecznych na rzecz bardzo szeroko podejmowanej zmiany służacej zdrowiu w tym warunków środowiskowych.Edukacja zdrowotna to kluczowe narzędzie promocji zdrowia.
Promocja zdrowia to proces umożliwiający człowiekowi kontrolę nad własnym zdrowiem oraz jego poprawę. ("Karta Ottawska z 1986r.). Jest to proces towarzyszący całemu życiu, podlegający na indywidualnym kształtowaniu swojego zdrowia oraz zdrowia rodziny poprzez eliminację czynników ryzyka.
Proces ten wyznaczają trzy warunki:
- wiedzieć
- chcieć
- móc
Każdy człowiek powienien wiedzieć, co sprzyja jego zdrowiu, a co mu szkodzi. Proces edukacyjny powinien rozpoczynać się w rodzinie dziecka, być poszerzany w przedszkolu i szkole oraz w ramach edukacji ponadpodstawowej. W trakcie tego procesu człowiek powinien otrzymać podstawowe wiadomości zdrowotne i mieć wyrobione nawyki pozazdrowotne. Człowiek musi uczyć się promować swoje zdrowie przez całe życie. Poinformowany człowiek ma możliwość dokonania wyboru. Samo dostarczenie informacji ma bardzo ograniczoną skuteczność.
Należy wypracować psychologiczne i socjologiczne metody przekonywania ludzi do wyboru podstaw zdrowotnych. Promocja zdrowia nie ogranicza się tylko do nabycia umiejętności prozdrowotnych zachowań jednostki. Konieczne jest stworzenie odpowiednich warunków ekonomicznych i społecznych do realizacji prozdrowotnego stylu życia.
Według zaleceń Karty Ottawskiej całokształt promocji zdrowia obejmuje cztery elementy:
- tworzenie prozdrowotnej polityki państwa
- organizacja środowisk sprzyjających zdrowiu
- wzmacnianie działań społeczeństwa na rzecz zdrowia
- reorientacja służby zdrowia
Dla realizacji celów promocji zdrowia w Polsce konieczne są działania zmierzające do nadania jej wysokiej rangi w polityce i strategii państwa, tzn. m.in. zapewnienie współpracy międzyresortowej, tworzenie aktów legislacyjnych, opracowanie i monitorowanie realizacji Narodowego Programu Promoacji Zdrowia, "Polska 2006", reorientacja służby zdrowia na działalność promującą zdrowie, prowadzenie i wspieranie edukacji prozdrowotnej dzieci, młodzieży i dorosłych oraz badania epidemiologiczne monitorujące stan zdrowotności i osiągnięte efekty promocji zdrowia.