Zapalenie (łac. inflammatio, phlogosis, erysipelas), czyli reakcja zapalna, to nieswoisty proces, w wyniku którego leukocyty mogą wydostać się z naczynia krwionośnego do miejsca, w którym wystąpiło uszkodzenie. Może ono być spowodowane czynnikami chemicznymi, fizycznymi, biologicznymi (patogeny) albo ogólnie egzo- i endogennymi. Celem zapalenia jest szybkie i selektywne zgromadzenie komórek zdolnych do usunięcia danego typu mikroorganizmu. Dodatkowym efektem, także niezwykle ważnym, jest zwiększenie przepuszczalności naczyń, dzięki czemu do zaatakowanej tkanki mogą przedostawać się różne białka, osocza, pełniące funkcje obronne, np. przeciwciała lub dopełniacz. Niezależnie od tego ścisłego znaczenia, nazwa zapalenie odnosi się również do zespołu objawów np. zaczerwienienie, ból, które towarzyszą wymienionym procesom.
Podział patomorfologiczny zapaleń
uszkadzające
wytwórcze
wysiękowe
krwotoczne
nieżytowe
ropne
rzekomobłoniaste
surowicze
włóknikowe
wrzodziejące
zgorzelinowe
zapalenia przewlekłego, które jest zjawiskiem polegającym na doborze złych mechanizmów efektorowych lub związane jest całkowicie z brakiem możliwości usunięcia patogenu. W tym przypadku mamy do czynienia z utrwaleniem wadliwych mechanizmów albo też z reakcją układu odpornościowego, która jest wręcz szkodliwa. Przykładem zapalenia przewlekłego może być alergia (a wskutek niej np. atopowe zapalenie skóry) lub gruźlica. Obraz wytwórczy, trwania kilka tygodni
Objawy stanu zapalnego
objawy miejscowe - wynikające bezpośrednio z przedstawionych powyżej procesów
objawy uogólnione - rzutujące na cały organizm np. gorączka albo "łamanie w kościach" towarzyszące grypi
Objawy miejscowe
Rubor czyli zaczerwienienie wynikające ze zwiększonego przepływu krwi w tym rejonie
Tumor czyli obrzmienie będące skutkiem wycieku białek i komórek z naczyń do tkanki
Dolor czyli ból powstający na skutek pobudzenia receptorów bólowych przez mediatory reakcji zapalnej i ucisk przez migrujące komórki układu odpornościowego
Calor czyli ocieplenie będące również wynikiem zwiększonego przepływu krwi
Functio laesa czyli utrata funkcji (częściowa lub całkowita) danego narządu
Choroby autoimmunologiczne, choroby autoimmunizacyjne - grupa chorób w patogenezie których układ immunologiczny organizmu niszczy własne komórki i tkanki. U podłoża chorób autoimmunologicznych leży proces nazywany autoimmunizacją. Choroby te spowodowane błędami w uzyskiwaniu kompetencji przez limfocyty w narządach limfoidalnych. Przez barierę szpikową przechodzą limfocyty nieposiadające właściwych powierzchniowych markerów tożsamości - antygenów zgodności tkankowej (MHC). Efektem takiej dysfunkcji jest atakowanie własnych komórek, uznawanych przez układ odpornościowy za ciała obce.