Nieswoiste zapalenie kości i szpiku osteomylitis. Zapalenie obejmuje warstwę środkową, korową i okostną. U dzieci dotyczy k długich, u dorosłych - kręgów. Wywołana jest przez gronkowiec złocisty bądź paciorkowiec grupy B bądź grzyby.
Drogi zakażenia: krwiopochodna, gdy mamy do czynienia z posocznicą, prze urazy lub powikłania pooperacyjne. Najbardziej narażone są osoby ze zmniejszoną odpornością, osoby z chemodializą oraz osoby, które mają protezy kostne lub stawowe.
Zmiany zachodzące w kości: niszczenie kości, tworzy się wysięk z dużo ilością granulocytów. Powstają ropnie, martwaki. Mogą powstać przetoki. Pojawiają się zgrubienia okostnej.
Objawy kliniczne: bóle samoisnte (w nocy, potem ciągle), wrażliwość na opukiwanie i dotyk, gorączka, ograniczona ruchomość.
Zapalenie okostnej. Wyróżniamy postać ostrą infekcyjną, która jest wywołana przez bakterie ropne i gromadząca się ropa odwarstwia okostną, pod którą tworzy się martwak.
W postaci ostrej nieinfekcyjnej czynnikiem wywołującym jest uraz, a zmiany zapalne mają charakter surowiczy.
Postać przewlekła nieinfekcyjna może być spowodowana niedotlenieniem, niedokrwieniem lub działaniem jonizującym promieni na tk okostną.
Objawy: bóle powysiłkowe, w postaci ostrej pojawia się obrzęk i zaczerwienienie kończyny.
Badania: rezonans magnetyczny.
Gruźlicze zapalenie kości. Rozwija się jako proces wtórny przerzutowy z ogniska pierwotnego - płuc. Występuje w większości u dzieci (do lat 7) i u starszych. Rozwija się powoli (ok. kilku msc do kilku lat). Zmiany te mogą dotyczyć kości i stawów w kończynach dolnych, dłoni, kręgosłupie.
Zmiany: powstaje ziarnina z typowym gruzełkiem gruźlicznym, który może mieć charakter wysiękowy, martwiczy lub wytwórczy. Zmiany te najczęściej lokalizują się w nasadzie kości.
Objawy: ból w okolicy zajętej tkanki, początkowo są to bóle nocne i promieniują wzdłuż przebiegu nerwu. Wyst obrzęk i ocieplenie powłok skórnych. Wzmożone napięcie mięśni w tym miejscu. Zmniejszona ruchliwość. Zanikanie okolicznych mięśni. Mogą pojawić się ropnie lub przetoki.
Diagnostyka: tomografie komp, rezonans magnetyczny.
Zespół Sudecka. Występuje częściej u kobiet po 50 r.ż. najczęściej jako powikłanie pourazowe po złamaniach, które wymagały unieruchomienia. Również może wystąpić po oparzeniach, odmrożeniach, porażeniach nerwów.
Istota: jest to plamisty zanik kostny, towarzyszy stan zapalny.
Przyczyna: zaburzenie ukrwienia, niedotlenienia kości.
Dochodzi do zwiększonej osteolizy.
Objawy: miejscowy ból, zimna i sina skóra. Powikłanie: zaniki kości, mięśni i skóry. Leczenie: fizykoterapia.
Martwica aseptyczna. Wyst najczęściej u dzieci. Są to przewlekłe miejscowe procesy chorobowe polegające na tworzeniu się martwaków z towarzyszącym im odczynem zapalnym, najczęściej powstaje w kościach, rzadziej w chrząstce i wyst częściej u dzieci w okresie wzrostu.
Przyczyna: nieznana, prawdopodobnie wywołane są niedotlenieniem. Lokalizacja: głowa k udowej, trzony kręgów piersiowych, kości łódkowate stępu, k księżycowate nadgarstka.
NOWOTWORY PIEROWTNE. Pierwotne mogą pochodzić z tk: kostnej, chrzęstnej, naczyniowej. Najczęściej mają charakter łagodny i nazywają się: chrzęstniaki, naczyniaki, torbiele, naczynia jamiste.
Dochodzi do miejscowego zniszczenia tk kostnej co doprowadza do zniekształcenia kości, leczy się je operacyjnie.
Nowotwory złośliwe:
Mięsak kościopochodny (osteosavcoma) - drugi co do częstości występowania. Występuje od 12 do 20 r.ż. Częściej u mężczyzn. Objawy: mocny ból w nocy, obrzęk, złamania patologiczne. Lokalizacja: najczęściej w kkd, w okolicy przynasadowej stawu kolanowego. Leczenie: chemioterapia, zabieg operacyjny.
Chrzęstniakomięsak (chondrosarcoma) wywodzi się z tk chrzęstnej, stanowi 10% wszystkich nowotworów kości, wyst w wieku średnim i starszym. Lokalizacja: kości tułowia, bliższe odcinki k ramiennej i udowej. Wolno się rozrasta. Objawy: dolegliwosci bólowe mogą wyst przez wiele msc wcześniej niż guz stanie się wyczuwalny. Daje przerzuty i nacieka do naczyń. Leczenie: operacyjne, chemioterapia i radioterapia są mało skuteczne.
Mięskak Ewinga (sorcoma Ewing) jest to guz drobnokomórkowy o nieznanej patogenezie, występuje głównie między 5 a 20 r.ż. 60% przypadków umiejscowionych jest w obrębie k udowej. Jest agresywny, daje szybko przerzuty (do płuc). Objawy: ból, ograniczenie ruchomości, wyczuwalny guz, czasami podwyższona temperatura. Leczenie: chemioterapia, zabieg operacyjny, radioterapia, chemioterapia pooperacyjna.
Szpiczak mnogi (plazmocytoma). Istota - to schorzenie rozrostowe o złośliwym przebiegu polegające na proliperacji (rozrastaniu, naciekaniu) plazmocytów produkujących jednorodne białko przypominające globulinę. Etiopatogeneza - nieznana, szczyt rozwoju - między 50 a 60 r.ż.; okres utajenia może trwać do 20 lat i wyraża się skłonnością do zwiększonej infekcji; wyst u kobiet i u mężczyzn. Objawy: bóle kości najczęściej w odc krzyżowym i piersiowym, mostek, żebra, biodra. Pojawiają się złamania patologiczne, występuje niedokrwistość, małopłytkowość (skaza krwotoczna). Następuje powiększenie węzłów chłonnych, śledziony, bardzo wysokie OB. Leczenie: cytostatyki (chemioterapia), kortykosterydy, radioterapia, autransplantacja szpiku.
NOWOTWORY WTÓRNE.
Najczęściej po 40 r.ż. Są to najczęściej występujące zmiany nowotworowe. Z reguły umiejscowione są w kręgosłupie, miednicy, k ramieniowej, żebrach. Przerzuty pochodzą z : raka piersi, prostaty, raka tarczycy, żołądka, nerek oraz trzustki, raka płuc. Przerzuty są częściej wykrywane niż nowotwory pierwotne. Objawy: ból ze strony ukł kostnego, złamania patologiczne, proces niszczenia kości, podwyższony poziom posfatazy kwaśnej, ogólne wyczerpanie organizmu, spadek masy ciała.
Wszystkie guzy wymagają wykonania badań obrazowych.
RZS - jest to choroba przewlekle postępująca z okresami zaostrzeń i remisji. Proces zapalny rozpoczyna się w błonie maziowej. Prowadzi do zniekształceń i kalectwa.