Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)
Okres zaostrzeń - postępowanie:
Celem stosowanych zabiegów jest uzyskanie efektu przeciwbólowego.
W zależności od indywidualnej tolerancji pacjenta stosuje się: delikatne ciepło (termofor, poduszka elektryczna), sollux, prądy diadynamiczne, prądy izodynamiczne, prądy interferencyjne, jonoforezę, diatermię krótkofalową (DKF), diatermię mikrofalową, laser, terapuls.
W okresie tym nie stosuje się zabiegów masażu i kinezyterapii!!! (bardzo ważne)
Okres remisji - postępowanie:
Po ustąpieniu ostrych objawów zapalnych oraz po okresach zaostrzeń celem stosowanych zabiegów jest:
- złagodzenie bólu
- rozluźnienie i rozciągnięcie napiętych mięśni
- poprawa ukrwienia
- obniżenie napięcia układu sympatycznego
- poprawa ruchomości !!!
- hamowanie postępującego procesu chorobowego
FIZYKOTERAPIA:
Stosujemy prądy interferencyjne, jonoforezę, galwanizację, promieniowanie nadfioletowe, diatermię krótkofalową (DKF), diatermię mikrofalową, laser, terapuls, polewanie kręgosłupa gorącą wodą (38-42 st. C), gorące natryski wachlarzowe, masaż podwodny, masaż wibracyjny, saunę, promieniowanie podczerwone, okłady z papki lub pasty borowinowej, terapię skojarzoną (ultradźwięki z prądami diadynamicznymi) oraz kąpiele: solankowe, siarczkowo-siarkowodorowe, radonowe.
!!! Ilość zabiegów i parametry są dobierane indywidualnie dla pacjenta przez lekarza prowadzącego !!!
MASAŻ:
Zastosowany masaż jest uzależniony od nasilenia zmian. Ustalając sposób wykonywania masażu należy zastosować znajomość jednostki chorobowej oraz jej dalszego rozwoju. Pozwoli nam to na działanie lecznicze w miejscach już zajętych procesem chorobowym, jak również na działanie spowalniające rozwój choroby.
Okres wczesny choroby - stosujemy:
- masaż klasyczny ud, stawów biodrowych i pośladków oraz odcinka L-S kręgosłupa z wykorzystaniem: głaskania, rozcierania (bardzo dużo), ugniatania podłużnego, wibracji poprzecznej i roztrząsania.
- należy również dołączyć masaż klasyczny klatki piersiowej i grzbietu, w którym należy zastosować chwyt posuwu po obu stronach (technika masażu segmentarnego)
- masaż segmentarny grzbietu, klatki piersiowej i miednicy w obu pozycjach, ale bez wstrząsania miednicy
Gdy dojdzie do zajęcia odc. lędźwiowego - wykonujemy:
- masaż klasyczny stawów biodrowych i odc. L-S kręgosłupa (stosując głaskania, dużo rozcierań, jeżeli można ugniatanie podłużne i wibrację poprzeczną)
- zapobiegawczo: masaż klasyczny (z duża ilością rozcierań i ugniatania podłużnego) lub segmentarny grzbietu i klatki piersiowej
W miarę zajmowania odc. piersiowego (Th) - wykonujemy:
- masaż klasyczny stawów biodrowych i całego grzbietu (stosując głaskania, dużą ilość rozcierań, jeżeli można ugniatanie podłużne i wibrację poprzeczną)
- należy również dołączyć masaż klasyczny lub segmentarny klatki piersiowej, ale bez chwytów: okołołopatkowego, podłopatkowego, sprężynowania klatki piersiowej)
- do masażu klatki piersiowej należy dołączyć masaż stawów ramiennych i karku
!!!! Ze względu na rodzaj deformacji i jej postępowanie bardzo ważne jest ułożenie pacjenta na wałkach i klinach podłożonych pod jego klatkę piersiową i brzuch !!!
Przy zajętym odc. szyjnym - wykonujemy:
- masaż klasyczny stawów biodrowych, grzbietu i klatki piersiowej oraz stawów ramiennych i karku (z zastosowaniem głaskania, dużej ilości rozcierań, jeżeli można ugniatania podłużnego i wibracji poprzecznej), (do opracowania karku można zastosować masaż segmentarny)
- w zaawansowanej chorobie, dbając o ogólny stan zdrowia pacjenta i jego sprawność, jeżeli brak przeciwwskazań można dołączyć masaż kończyn dolnych
KINEZYTERAPIA:
We wczesnym okresie choroby:
- codzienna gimnastyka poranna o charakterze ogólno usprawniającym
- zaleca się pacjentowi prowadzenie aktywnego trybu życia (turystyka piesza, pływanie i inne formy rekreacji)
- zaleca się pacjentowi spanie na twardym podłożu oraz jak najczęściej na brzuchu
W okresie pełnego rozwoju choroby:
- ćwiczenia oddechowe z uaktywnieniem toru przeponowego
- ćwiczenia samowspomagające
- ćwiczenia redresyjne (tak podaje piśmiennictwo, ale raczej się już ich nie stosuje)
- ćwiczenia zwiększające ruchomość kręgosłupa
- ćwiczenia kończyn
- ćwiczenia w wodzie
!!! Nie wolno stosować ćwiczeń statycznych i oporowych !!!
CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze kręgosłupa szyjnego, piersiowego i lędźwiowo-krzyżowego)
Stosowane zabiegi mają na celu:
- działanie przeciwbólowe
- zmniejszenie napięcia mięśni
- rozluźnienie tkanek
- odbarczenie kręgosłupa
FIZYKOTERAPIA:
Stosuje się: okłady i zawijania z parafiny, promieniowanie podczerwone, promieniowanie nadfioletowe, jonoforeza, prądy Traberta, prądy interferencyjne, prądy diadynamiczne, DKF i diatermię mikrofalową, ultradźwięki (UD), krioterapię miejscową i/lub ogólnoustrojową, laser, magnetoterapię, masaż podwodny i wibracyjny, bicze szkockie, saunę oraz kąpiele: solankowe, siarczkowo-siarkowodorowe, radonowe.
MASAŻ:
Są dwie drogi postępowania, w pierwszej stosujemy masaż klasyczny, w drugiej - masaż segmentarny według schematu masaż w chorobach kręgosłupa.
Postępowanie klasyczne:
- pierwsze 3 zabiegi wykonujemy lekko i krótko, należy zwrócić uwagę na odczyn, który wskaże nam siłę zastosowanego bodźca (w miejscu występowania dolegliwości przekrwienie jest zwykle znaczne i szybko się pojawia)
- w zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa należy wykonać masaż całego kręgosłupa i grzbietu (jeżeli nie ma przeciwwskazań), ponieważ jest to jednostka funkcjonalna
- stosujemy techniki rozluźniające i rozgrzewając: głaskanie, rozcieranie, dużo ugniatań podłużnych i ucisków jednoczesnych, delikatną wibrację poprzeczną i łagodne roztrząsanie
- w celu rozluźnienia mm. przykręgosłupowych można dodatkowo zastosować techniki masażu segmentarnego: chwyt przyśrubowania prawo- i lewoskrętnego lub chwyt na mięsień najdłuższy grzbietu oraz chwyt posuwu po obu stronach kręgosłupa
- po około 10 zabiegach zmieniamy sposób postępowania (dolegliwości bólowe zmniejszyły się lub ustąpiły), ponieważ teraz celem jest wzmocnienie siły mięśniowej, by wytworzyć gorset mięśniowy (stabilizację czynną), czyli pomoc dla więzadeł kręgosłupa
- stosujemy wszystkie techniki masażu klasycznego z wyjątkiem oklepywań
!!! Po masażu certyfikowani terapeuci manualni mogą zastosować techniki takie jak: trakcje, mobilizacje, manipulacje, do których przeciwwskazaniem są: osteoporoza, dyskopatia, niestabilność kręgosłupa, wszelkiego typu zrosty i wady rozwojowe !!!
Pamiętać należy, że chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa towarzyszą często zmiany krzywizn kręgosłupa:
- pogłębienie, spłycenie lub zniesienie lordozy szyjnej
- pogłębienie, spłycenie lub zniesienie lordozy lędźwiowej
- pogłębienie kifozy piersiowej
- skrzywienia boczne kręgosłupa
Postępowanie:
- przy pogłębionej lordozie lędźwiowej można zastosować wstrząsanie miednicy i uciski na odc. piersiowy, a także chwyt posuwu po obu stronach kręgosłupa
- przy spłyconej lordozie lędźwiowej można wykonać uciski na odc. lędźwiowy, a nie wolno stosować wstrząsania miednicy
- przy skrzywieniu bocznym dołączamy postępowanie jak w skrzywieniach kręgosłupa
KINEZYTERAPIA:
- ćwiczenia oddechowe
- ćwiczenia ogólno usprawniające
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne
KRĘGOZMYK KU PRZODOWI
Leczenie zachowawcze:
1. Fizykoterapia: parafinoterapia, promieniowanie podczerwone, galwanizacja, prądy diadynamiczne, DKF, diatermia mikrofalowa, jonoforeza, magnetoterapia, laseroterapia.
2. Masaż:
- segmentarny według schematu jak w rwie kulszowej
- klasyczny - jeżeli ból jest umiejscowiony tylko w odc. L-S zabieg jest ograniczony tylko do tego miejsca, jeżeli ból promieniuje włączamy postępowanie jak w rwie kulszowej
- stosujemy masaż pobudzający, którego celem jest wzmocnienie mm. i wytworzenie silnego gorsetu mięśniowego
3. Kinezyterapia ma za zadanie przywrócenie stabilności kręgosłupa oraz wzmocnienie mm. brzucha, grzbietu i pośladków (mm. posturalnych).
Leczenie operacyjne:
1. Fizykoterapia: parafinoterapia, promieniowanie podczerwone, galwanizacja, prądy diadynamiczne, DKF, diatermia mikrofalowa, jonoforeza, magnetoterapia, laseroterapia.
2. Masaż:
a) postępowanie segmentarne jak w rwie kulszowej, dopiero po zagojeniu się blizny pooperacyjnej
b) postępowanie klasyczne składa się z 4 etapów:
- 1 etap - opracowanie rany, później blizny; gdy blizna będzie miękka i elastyczna można przejść do postępowania segmentarnego lub do 2 etapu klasycznego
- 2 etap - cel: normalizacja napięcia mięśniowego:
- w czasie kolejnych 3-4 zabiegów wykonujemy masaż klasyczny całego kręgosłupa i grzbietu
- masaż ma charakter rozluźniający (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie podłużne, uciski jednostajne po bokach kręgosłupa i wibrację poprzeczną)
- w miarę postępów leczenia zwiększamy intensywność masażu
- 3 etap - cel: wzmocnienie siły mięśniowej:
- masaż izometryczny lub energiczny masaż klasyczny z zastosowaniem: głaskania, rozcierania, ugniatania podłużnego i poprzecznego, szczypania, delikatnych oklepywań, wibracji podłużnej i poprzecznej oraz roztrząsania
- 4 etap - kontynuujemy etap 3 plus dołączamy opracowanie kończyn dolnych w kolejności segmentarnej ( jak w okresie przewlekłym rwy kulszowej)
3. Kinezyterapia - cel: wzmocnienie mm. kręgosłupa i grzbietu.
TYŁOZMYK KRĘGOWY (kręgozmyk ku tyłowi)
Leczenie jest z reguły zachowawcze. Stosuje się takie same zabiegi fizykalne jak przy kręgozmyku ku przodowi, a także pomoce ortopedyczne (gorset, sznurówka, pas ortopedyczny). Zaleca się choremu odciążanie kręgosłupa, czyli chronienie przed nadmiernymi obciążeniami. Wskazaniem do zabiegu operacyjnego jest ucisk na korzenie nerwowe.
KRĘGOZMYK RZEKOMY
Dolegliwości bólowe chorego odcinka kręgosłupa występują sporadycznie. Stosuje się postępowanie jak w leczeniu zachowawczym kręgozmyku ku przodowi.