Zesztywniające zapalenie
stawów kręgosłupa

mgr Mirosława Wolicka
Katedra i Klinika Rehabilitacji SUM

ZZSK

•

Choroba Bechterewa, spondylitis
ankylopoetica, spondyloarthritis
ankylopoetica

•

przewlekła, postępująca choroba tkanki
łącznej, o podłożu autoimmunologicznym,
obejmująca drobne stawy międzykręgowe,
więzadła międzykręgowe oraz stawy
krzyżowo-biodrowe, prowadząca do ich
stopniowego usztywniania.

ZZSK

•

Wg. Rosławskiego – jest przewlekłą chorobą
przeważnie młodych mężczyzn (20-40 lat),
atakującą stawy krzyżowo- biodrowe, tkanki
okołokręgosłupowe, stawy kręgosłupa, klatki
piersiowej, stawy biodrowe, rzadziej
ramienne. Cechuje się skłonnością do
kostnienia w obrębie tkanek objętych
zapaleniem

ZZSK

Kostnienie tkanek objętych procesem zapalnym

Ograniczenie ruchomości

Etiologia

•

U części chorych wykrywa się obecność
antygenu HLA B27,

•

Chorobę może poprzedzić zapalenie tęczówki
oka lub/i ścięgna Achillesa, ewentualnie
zmiany zapalne w obrębie kolan

Patogeneza i
przebieg

•

Proces zapalny dotyczy początkowo głównie
przyczepów ścięgnistych, gdzie powstaje
ziarnina złożona z limfocytów i plazmocytów
podobna do łuszczki.

•

W miejscach zmienionych zapalnie szybko
dochodzi do odkładania się soli wapnia
(sklerotyzacja).

Patogeneza i
przebieg

•

Kolejno zajmowane są zazwyczaj:

•

Stawy krzyżowo-biodrowe (czasem
poprzedzone zapaleniem stawów
kolanowych),

•

Kręgi lędźwiowe, piersiowe i szyjne (uwga:
pierścień włóknisty) oraz przyczepy mm i ww.
kolejno od L do C.

•

W momencie, gdy choroba „dochodzi” do
kręgosłupa Th dołączają się stany zapalne
stawów klatki piersiowej.

Przebieg

•

4 okresy

•

1. prodromalny – okres bez wyraźnych objawów. Występuje
wyraźne osłabienie, męczliwość, brak apetytu i chudnięcie.

•

2. wczesny –

•

Ostre, nocne, wieczorne lub poranne bóle w okolicy
krzyżowo-pośladkowej promieniujące do pachwin,

•

Towarzyszące uczucie sztywności kręgosłupa,

•

Bóle w klatce piersiowej przy kichaniu, kaszlu lub głębszym
wdechu,

•

Dolegliwości SYMETRYCZNE pojawiające się w spoczynku.

Przebieg

•

3. zaawansowany:

•

Dolegliwości bólowe okolicy kręgosłupa i
klatki piersiowej, nasilające się podczas
oddychania i promieniujące wzdłuż żeber,

•

Zmiany w obrębie kręgosłupa C, bóle karku,
głowy, kręcz

•

4. schyłkowy – dolegliwości o charakterze
zmęczeniowo-przeciążeniowym

Obraz
radiologiczny

•

Zmiany w stawach k-b (osteoporoza
okołostawowa,

•

Poszerzenie szpary stawowej – rozciągnięcie
aparatu torebkowo-więzadłowego na skutek
zmian zapalnych-obrzęku,

•

Perełkowate nadżerki powierzchni
stawowych,

•

Zwężona, nierówna szpara stawowa,

•

Zrost (włóknisty + kościotworzenie)

Obraz
radiologiczny

•

Kwadratowienie trzonów kręgów (kostnienie tkanek, które maja
przyczepy w obrębie trzonu),

•

Mostki kostne – syndesmofity (najczęściej dolne Th lub górne L)

•

W miarę rozszerzania się choroby dochodzi do usztywnienia całej
kolumny kręgosłupa w zgięciu- obraz kija bambusowego

Sylwetka

Sylwetka

•

Zniesienie fizjologicznej lordozy L na rzecz
ogólnej kifotyzacji kręgosłupa,

•

Tyłopochylenie miednicy,

•

Wyprost w stawach biodrowych,

•

Zgięcie w stawach kolanowych,

•

Powiększenie lordozy C , protrakcja szyi i
barków

Badanie

Odcine

k

kręgosł

upa

Metoda pomiaru

Wartości

prawidł

owe

Szyjny odległość

brody

od

dołka

jarzmowego

przy

skłonie

do

przodu

 

odległość potylicy od podłoża w

pozycji leżącej

0

 

0

Piersio

wy

(objaw

Otta)

w pozycji stojącej zaznaczyć

wyrostek kolczysty VII kręgu

szyjnego i punkt położony o 30 cm

niżej; porównać tę odległość z

odległością tych punktów przy

skłonie do przodu

3 cm

Piersio

wy i

lędźwi

owy

w najgłębszym skłonie do przodu

zmierzyć odległość palców od

podłogi

0

Lędźwi

owy

objaw

(Schob

era)

w pozycji stojącej zaznaczyć

wyrostek

kolczysty

V

kręgu

lędźwiowego i punkt położony o

10 cm wyżej; powtórzyć pomiar

odległości między punktami w

skłonie do przodu

4,5 cm

Należy oceniać również rozszerzalność klatki piersiowej,
mierząc jej obwód na poziomie IV międzyżebrza w linii
środkowo-obojczykowej podczas wydechu, a następnie po
wykonaniu głębokiego wdechu. Różnica powinna wynosić 5-12
cm. W przebiegu z.z.s.k. z zajęciem odcinka piersiowego
kręgosłupa,

stawów

żebrowo-kręgowych

i

mostkowo-

obojczykowych, jest ona często mniejsza. Zmniejszona jest
wówczas również pojemność oddechowa płuc, mierzona za
pomocą spirometru. Odcinek piersiowy kręgosłupa może ulec
nadmiernemu

wyprostowaniu

(wyrównanie

kifozy

fizjologicznej) lub wygięciu ku przodowi (nasilenie kifozy).
Dochodzi do zaniku mięśni przykręgosłupowych - "plecy
wyprasowane”.

Cel postępowania
fizjoterapeutycznego

•

Zwiększenie bądź zachowanie ruchomości w
stawach kręgosłupa i stawów obwodowych,

•

Nauka żebrowego toru oddychania zamiast
toru brzusznego (dlaczego?),

•

Zmniejszenie dysbalansu pomiędzy
mięśniami rozciągniętymi i przykurczonymi

•

Dziękuję za uwagę ”