KONCEPCJA ERIKSONA.
Dewiant i dewiacja- dewiacja to zachowanie uważane powszechnie za wymagające zainteresowania instytucji kontroli społecznej, dewiacyjność stanowi cechę przypisaną przez społeczną widownię zachowaniom obserwowanym przez nią. Wg Eriksona mało uwagi poświęcano analizie roli społeczeństwa w tworzeniu dewiacji i dewiantów. Widownia segreguje i kategoryzuje wiele elementów obserwowanego przez siebie zachowania, ustala jakie zachowania są zakazane lub nie aprobowane. Erikson dokonuje selektywnego wyboru jednostek, które naznaczone są piętnem dewiacji.
Dewiacja a porządek społeczny- cechą społeczną jest bliski bezpośredni kontakt tworzących je osób i wspólne doświadczenie. Każda społeczność ma poczucie odrębności, winna mieć określony zasób aktywności, wartości, zwyczajów, w ten sposób nie nastąpi połączenie z innymi; będą stałe wyznaczone i utrzymane granice w przestrzeni kulturowej. Przestrzeń kulturową można ustalić w trakcie konfrontacji dewianta z instytucjami kontroli społecznej. Dewiant jest jednostką, której działalność wkroczyła poza granice grupy i kiedy społeczność każe mu się wytłumaczyć z przewinienia, ustala on charakter i położenie swoich granic. W trakcie konfrontacji dochodzi do określenia zmienności i odmienności, jaka może tolerować grupa nie tracąc swej odrębności. Zachowania dewiacyjne stanowią istotny warunek utrzymania stabilności życia społecznego.
Funkcje instytucji kontroli społecznej - (więzienia, szpitale psychiatryczne, zakłady odwykowe) utrwalanie dewiacji, zwalczanie i zapobieganie zachowaniom patologicznym, rejestrowane rozmiary zachowań dewiacyjnych są uzależnione od technicznych, materialnych, organizacyjnych środków jakimi w danej chwili te instytucje dysponują, społeczność mierzy sprawność aparatu kontroli społecznej, a nie dewiacyjnej skłonności swych członków.
Wartości a style dewiacji- każda społeczność ma swój styl dewiacji, pewną grupę zachowań, która wzbudza silne negatywne emocje i na której skupiona jest uwaga opinii publicznej. Między społecznościami występują odmienne systemy wartości. Erikson stwierdził występowanie różnic kulturowych pod względem wartości centralnych np. zachowań seksualnych, zdrowia psychicznego. W każdy społeczeństwie pewna grupa ludzi świadomie decyduje się na czyny godzące w wartości centralne, wyrażają jak gdyby protest przeciwko wartościom. Inna grupa ludzi narusza normy związane z wartościami istotnymi dla społeczeństwa w skutek nadmiernego dążenia do ich realizacji. Dewiant i konformista żyją w podobnym świecie znaczeń i symboli, interesują się zbliżonymi aspektami, są wytworem tej samej kultury, wymysłem tej samej wyobraźni.
Relacje dewianta ze społeczeństwem- dewiacyjna rola społeczna ,a charakter przejściowy, winna być zbliżona do innych ról społecznych o charakterze przejściowym(uczeń student, żołnierz). Początkowi pełnieniu tych ról towarzyszą ceremonie, które służą także do podkreślenia, że dana osoba przestała pełnić swą dotychczasową rolę. W przypadku dewianta jego rola jest stała. Powrót byłego więźnia, alkoholika pacjenta szpitala psychiatrycznego odbywa się bez rozgłosu. Społeczeństwo traktuje taka osobę zgodnie z jej ostatnią rolą społeczną, z rola dewianta. Instytucje formalnej kontroli społecznej traktują dewianta tak jakby w jego sytuacji nic się nie zmieniło. Taka reakcja społeczeństwa powoduje, że nie mogą oni znaleźć pracy, maja trudności w kontaktach interpersonalnych, mają poczucie niskiej wartości. Erikson stwierdził, że powrót do zachowań dewiacyjnych może być jedynym sposobem aby ta jednostka osiągnęła porozumienie z otoczeniem co do tego, jaka ta jednostka jest w istocie.
Podsumowanie- centralnym problemem w rozważaniach nad dewiacją winna być społeczna widownia, która ustala krąg pożądanych zachowań oraz określa kto jest dewiantem, stabilizacja dewiacji w czasie, społeczeństwo potrzebuje wolumenu dewiantów, zapotrzebowanie to jest realizowane przez instytucje formalnej kontroli społecznej, rozważania nad zależnością miedzy poziomem dewiacji a wielkością i sprawnością działania aparatu kontroli społecznej.