13. Powieść - worek

• powieść - worek ujawnia cały dotychczasowy paradygmat norm, konwencji i sposobów czytania

• nie respektuje obowiązujących zasad komunikacji literackiej

• kultura literacka musi wchłonąć tekst nie dający się rozczytać w żadnym ze znanych stylów lektury

• aktywność czytelnika ogniskuje się wokół nietypowości poszczególnych poetyk

• podstawową problematyką jest orzekanie o semantyce formy powieściowej

• semantyka gatunku po raz pierwszy staje się nieuchwytna

• spowodowała drastyczne załamanie się klasycznych wzorów literatury i ich obiektywizacji krytycznej

• podstawową cechą powieści realistycznej jest możliwość jej zrozumienia przez czytelnika

• pojawienie się nowego typu powieści spowodowało konflikt pomiędzy wiedzą, a kompetencją publiczności literackiej, ujawniając tym samym wyznaczniki gustu literackiego

• brak wewnętrznej ewolucji powieści

• trudność określenia relacji pomiędzy poszczególnymi częściami

• nieumotywowane załamanie sposobu narracji

• obecność dygresji autora nie pozostający w żadnym związku z całością utworu

• zjawiska takie jak deformacja, sztuczność stylu, fabuły, postaci czy hiper odkształcanie realiów naruszały przyjęte zasady komunikatywności powieściowej

• brak możliwości rozpoznania sensu całościowego

• utwory nie pozwalały się streścić ani przełożyć na dyskurs języka krytyki literackiej

• za nowatorskie uznano:

• niemotywowany mimetyczne układ elementów

• otwartość kompozycją

• inny status języka powieści

• za wykładnik „nieczytelności” stawiano brak troski autora o odbiorcę powieści, a nawet lekceważenie

• zarzucano, że powieść jest zrozumiała tylko dla autora

• język ma służyć komunikacji, nie izolacji

• powieść - worek uznano za prowokację estetyczną

• celowo razi gust czytelnika wykształconego na prozie realistycznej

• odbiorca tego typu powieści stał się zdolny do innego niż tradycyjny odbiór utworu

• proza wymagała całkowitego utożsamiania się z dziełem

• możliwe wyłącznie poznanie emocjonalne

• powieść - worek narusza kategorię całościowości (nowy sposób segmentacji wewnątrztekstowej)

• rozbicie na obrazy

• luźność kompozycyjna

• liryczny tok narracji

• brak całościowości był utożsamiany z brakiem autorskiej troski o kompozycję

• brak ciągłości opowiadania

• autonomizacja poszczególnych elementów

• rozpad utworu na pojedyncze cząstki

• brak „wykończenia”

• niejednolitość gatunkowa i stylistyczna

• elementy prekursorskie

• nowy sposób konstrukcji polegający na ahierachicznym układzie elementów

• nowy typ ciągłości tekstu polegający na zestawieniu przypadkowych „niejasnych” elementów oraz swobodna dygresja autora

• pozbawiony kulminacji sposób kształtowania fabuły

• brak puenty w każdym poziomie dzieła potęgujący jego wieloznaczność

• dla Witkacego najważniejsze było zerwanie z arystotelesowską logiką wydarzeń

• uzasadnienia powieści szukano na płaszczyźnie ideologii

• za nowatorstwo uznaje się przeciwstawienie się formom dawnym, a zarazem rozluźnienie rygorów gatunkowych

• negatywnym punktem odniesienia były utrwalone formy powieści realistycznej

• pomijanie ograniczeń dzieła przy jednoczesnym dążeniu do gatunkowego synkretyzmu

• w powieściach - workach znajduje się bardzo wiele nieprawdopodobieństw

• istniała potrzeba powieści o formie zwartej

• powieść nie może być zamaskowanym dziennikiem

• nadmiar dygresji i ściśle prywatne rozważania autora naruszają „obiektywizm” utworu

• warunkiem powieści realistycznej było autorskie respektowanie przedmiotowości jak i dystansu w relacji autor - świat przedstawiony

• intelektualny zamiar rozbicia powieści wykroczenie poza granicę tematycznego tabu

• deformacja klasycznej powieści są dowodem, że powieść - worek to konstrukcja bardziej intelektualna, niż artystyczna

• istotnym elementem jest erudycja autora

• elementy powieści, które były dla czytelnika synonimem eksponowanej wiedzy autora

• pojawia się terminologia specjalistyczna

• ujawnia się norma leksykalna nakazująca selekcję słów składających się na powieść

• leksykonowy charakter powieści oceniano ujemnie jako potrzebę imponowania niewyrobionemu czytelnikowi

• bardzo nonszalanckie traktowanie realiów

• realizm i fantastyczność stoją w sprzeczności

• ujawniają brak umiejętności autora do wypowiedzenia się w konkretnej stylistyce

• autor miał niepotrzebnie udowadniać możliwość posługiwania się każdą konwencją

• podważony został status postaci literackiej opisywanej w kategoriach charakteru, typu, lub żywego człowieka

• postaci nielogiczne

• pominięcie jakiegokolwiek prawdopodobieństwa ich jedności psychofizycznej

• zachowania mają niewiele wspólnego z akcją utworu

• postacie silnie zależne od autorów

• kukiełki podporządkowane kaprysom narratora

• bohaterowie traktowani jako pretekst to wynurzeń

• ujawnienie norm aksjologicznych skupionych wokół relacji autor - bohater

• wykładnikami były najczęściej kategorie psychiczne i filozoficzne

• styl wyraźnie syntetyczny

• operowanie wyrazami z różnych dziedzin, epok i konwencji piśmiennictwa

• leksykalna wielostylowość była interpretowana jako przykład chaotyczności i naruszenia norm polszczyzny

• brak zhierarchizowania poszczególnych elementów leksykonalnostylistycznych miało prowadzić do niechlujstwa językowego

• wykroczenie przeciw rozpoznawalnych regułom utworu narracyjnego kazały traktować powieść - worek jako zapis procesu twórczego

• nie jest to byt skonstruowany i domknięty lecz niedopracowany brulion twórczy

• projekt nieskończonej całości artystycznej w nadmiarze wypełniony pomysłami i szkicami

• cechy powieści, która naruszały zaakceptowane reguły komunikacji powieściowej

• powieściowe funkcje aktualizowanych konwencji

• relacje między fragmentem, a całością utworu

• relacje między światem przedstawionym, a pozycją narratora

• relacje między literackością, a nieliterackością

• synkretyzm gatunkowy

• graficznie wyodrębnienie w tekście powieści wierszy i dialogów dramatycznych

• upodobnienie zapisu narracji do młodopolskich konwencji poetyckich

• przemieszanie gatunków, rodzajów i typów wypowiedzi poetyckich

• powieść - worek nasycona jest poglądami, problemami i ideami

• workowatość oznacza, że do powieści upchnięto rozważania na różne tematy

• także tematy obce literaturze

• utwory są odmianą powieści z tezą

• suma rozważań bohaterów i narratora, a także kolejne zdarzenia fabularne prowadzą do dających się dyskursywnie formułować koncepcji

• specyficzna organizacja stylistyczna narracji jest elementarnym warunkiem powieści - worka

• synkretyzm rodzajowo - gatunkowy i tematyczny

• stylistyczna nadorganizacja narracji

• dwa style językowe

• przeżycie metafizyczne: styl wyłącznie poetycki

• całościowe działanie artystyczne dzieła jest możliwe tylko pod warunkiem elementów zmysłowych

• strukturalne ograniczenia powieści

• objętość

• czas lektury

• przewaga pojęć nad innymi jakościami

• powieść może być złożona z elementów Czystej Formy

• wyznaczniki literackości stylu w powieści - worku

• pojęciowość: narrator i postaci używają słów o wyraźnym nacechowaniu abstrakcyjnym

• istotna rola pojedynczego zdania

• przeniesienie reguł poetyckości do prozy

• słowa w narracji nie służą do opisu obiektywnej rzeczywistości, lecz narzucają perspektywę wartościującą

• obnażenie chwytów literackich

• rozbija korelację pomiędzy gatunkami, a stylami wypowiedzi

• ważnym elementem było ujawnienie aktu pisania jako posługiwania się konwencjami narracyjnymi

• przekształcenie zastanego systemu narracyjnego dokonuje się poprzez sięgnięcie do złóż ukształtowanych

• narratorstwo jako swobodne posługiwania się różnymi sposobami wysłowienia

• dystans wobec znanej konwencji budowania tekstu

• wszystko jest maksymalnie sztuczne, rezygnuje z realistycznego przedstawienia świata

• deziluzja naturalności literackiego wysłowienia

• każdy element odsyła do konwencji wypowiedzi o rzeczywistości

• rezygnacja z postaci jako osoby żywej, wyposażonej w pełnię doznań psychicznych i jednocześnie bytowo niezależnej od autora

• potęgowano na niespotykaną skalę ingerencji autora w powieściowe istnienie postaci

• narrator dodaje myśli bohaterów do własnych rozważań

• rezygnuje ze stylistycznej indywidualizacji mowy poszczególnych postaci

• język postaci nie jest wykładnikiem ich tu i teraz w utworze

• sposób mówienie jest traktowany jako jedna z konwencji

• powieść - worek posługuje się konwencją ujawnioną

• jawna autorska opieka nad tekstem

• stała zmiana stylistyki narracji

• aktualizowane konwencje pełnią funkcję formuł gotowych używanych jako tworzywo powieści

• parodiowane style i konwencje nabrały charakteru autonomicznego i wyzwoliły spod dominacji opowiadanej historii

• w miejsce normy funkcjonalności pojawia się zasada unifikacji

• dyskusje ze współczesną kulturą należą do mowy właściwej narratora

• narrator sam lub ustami postaci podejmuje dyskusje z kręgu różnych dziedzin

• bezpośrednim odniesieniem jest najczęściej obcy tekst

• konwencja powieści - worka pozwala na ujawnienie autorskich niechęci

• podstawowym problemem było określenie stopnia literackości tzw. narracji autorskiej

• konwencja narracji autorskiej wiąże się z aktualizacją następujących tradycji narracyjnych

• koncepcja prozy jako formy specjalnej perswazji społecznej

• rozdzielenie płaszczyzn narracyjnej i gatunkowej

• ujawnienie się narratora w ramie pozatekstowej

• dystans opowiadającego

• postaci pełnią rolę głównie przykładu

• literatura „niska” pozbawiona ambicji poznawczych za to silnie nasycona konwencjami elementów fabularnych

• poetyka sternizmu i jego romantyczna mutacja w postaci dygresyjności opowiadania

• aktualizowana w postaci świadomej gry konwencjami literackimi

• modernistyczna problematyka kreacji artystycznej jako czynności deziluzyjnej

---