Mediatory zapalenia
Mediatory pochodzenia osoczowego
Układ kalikrein i kinin
Układ dopełniacza
Układ kininowy:
Kininy:
To oligopeptydy rozszerzające oporowe naczynia przedwłosowate
Powodują skurcze naczyń przewodu pokarmowego, oskrzeli i macicy
Zwiększają przepuszczalność ścian naczyń i pobudzają migrację leukocytów
Aktywują wytwarzanie prostaglandyn
Doprowadzają do obrzęku
Obok subst P są jedynymi subst bólu w b.małych cząsteczkach
Znane kininy to:
bradykininy
Kalidyny
W osoczu znajdują się nieaktywne prekalikreiny - kontakt z ujemnym ładunkiem -> kalikreiny -> powodują przekształcenie nieaktywnych kininogenów na kininy.
Kininogen + kalikreina → bradykinia/kallidyna
Plazminogen + kalikreina → plazmina
Rola bradykininy w procesie zapalnym:
Powoduje skurcz oskrzeli
Aktywacja w komórkach odczynu zapalnego produkcję cytokin prozapalnych
Hamuje trombinowe pobudzenie płytek
Wywołanie uczucia bólu (pobudzenie receptorów nocyceptywnych)
Układ dopełniacza
Układ ten jest aktywowany w toku szybkiej enzymatycznej reakcji kaskadowej. Pobudzeniu ulega wskutek:
toksyn bakteryjnych
kompleksów antygen - przeciwciało
mediatorów procesu zapalnego (enzymy tworzenia kinin, czynniki krzepnięcia krwi i fibrynolizy)
Do głównych zadań układu dopełniacza należą:
liza komórek bakteryjnych i niektórych wirusów
opsonizacja
działanie chemotaktyczne i aktywujące na fagocyty
ogólna aktywacja odpowiedzi odpornościowej
Mediatory pochodzenia komórkowego
Cytokiny
Cytokiny to białka nie będące przeciwciałami, wydzielane przez pewną populację komórek w następstwie kontaktu ich z antygenem.
Cytokiny modyfikują:
wzrost komórek
aktywność komórek
różnicowanie komórek
regulują wzajemne ich oddziaływanie (tzw. mediatory międzykomórkowe)
Mediatory pochodzenia komórkowego to:
interleukiny: IL1-IL18
interferony: IFN-a, IFN-b, IFN-g
czynnik martwicy nowotworów: TNF-a (tzw. kachektyna), TNF-b (tzw. limfotoksyna)
czynniki wzrostowe: (makrofagi) - ważne w procesie chemotaksji oraz odnowy i gojenia
czynnik pobudzający kolonie granulocytów i makrofagów: GM-CSF
Mediatory lipidowe: pochodne kwasu arachidonowego i czynnik aktywujący trombocyty.
Mediatorem lipidowym jest czynnik aktywujący trombocyty (PAF). Powoduje on:
agregację trombocytów
mediator odczynów alergicznych
rozszerza naczynia i zwiększa ich przepuszczalność
kurczenie mm. gładkich oskrzeli
wyzwala chemotaksję, agregację i degranulację granulocytów
przyczynia się do „wybuchu oddechowego” w mikrofagach
Inne:
Prostaglandyny: rozszerzają naczynia i zwiększają ich przepuszczalność ; zwiększają wrażliwość na ból
Leukotrieny: powodują skurcz mm. gładkich i zwiększają przepuszczalność małych naczyń, efekty chemotaktyczne
Tromboksan: zwęża naczynia i kurczy oskrzela, agreguje płytki krwi
Lipoksyny: modyfikują mikrokrążenie
Aminy (histamina i serotonina)
Histamina:
Powoduje rozszerzenie naczyń (obniżenie ciśnienia tętniczego)
Pojawia się w bardzo wczesnym okresie zapalenia.
Uwalniana jest z:
ziarnistości komórek tucznych (głównie)
leukocytów zasado- i kwasochłonnych
Wyróżnić możemy histaminy:
H1:
Skurcz mięsni gładkich
Wydzielanie przez śródbłonek NO i PGI2 - rozkurczające mm. Gładkie
Rozszerzenie naczyń krwionośnych
Wzrost przepuszczalności naczyń krwionośnych
Pobudzenie eozynofilów
H2:
Wydzielanie śluzu w drogach oddechowych
Hamowanie wytwarzania przeciwciał
Hamowanie powstawania limfocytów T cytotoksycznych
Hamowanie chemotaksji enzymów i uwalniania lizosomy
H3:
Hamowanie syntezy histaminy
Hamowanie neurotransmisji w układzie synaptycznym
Serotonina:
Wydzielana głównie przez komórki tuczne i płytki krwi.
Powoduje rozszerzanie lub zwężanie naczyń mikrokrążenia w zależności od aktualnego stanu naczyń i dawki.
Nasilenie agregacji płytek krwi
Skurcz oskrzeli
Nasila syntezę NO przez komórki śródbłonka
Pełni rolę neuroprzekaźnika
Prekursor melatoniny
Enzymy lizosomalne
Pochodzą one głównie z ziarnistości leukocytów, monocytów i komórek tucznych.
Powodują:
Trawienie kolagenu, włóknika i elastyny
Niszczą one błony podstawne przez co zwiększają przepuszczalność naczyń i wywierają efekty chemotaktyczne
Student umie odpowiedzieć?
Co rozumiesz pod pojęciem odczyn zapalny?.
Wymień czynniki wywołujące zapalenie.
Wymień kardynalne cechy zapalenia i opisz mechanizmy ich powstawania
Opisz zmiany naczyniowe towarzyszące zapaleniu.
Opisz zmiany komórkowe towarzyszące zapaleniu.
Wymień komórkowe / osoczowe mediatory zapalenia oraz dokładnie opisz mechanizmy ich działania
Wyjaśnij jaką rolę w procesie zapalnym odgrywają kininy.
Opisz mechanizm gojenia ran skórnych (wymagana dokładna znajomość wszystkich faz gojenia)