„Klasyfikacja form działania administracji publicznej”.
Organy administracji publicznej podejmują różnego rodzaju działania.
Pojęcie prawnych form działania administracji publicznej stworzyła nauka prawa administracyjnego w XX wieku.
Prawna forma działania administracji to prawie określony typ konkretnej czynności organu administracji.
Pojęcie prawnej formy działania administracji na gruncie prawa administracyjnego jest odpowiednikiem pojęcia czynności prawnej na gruncie prawa cywilnego.
Wyodrębnienie poszczególnych form działania administracji zostało dokonane w poszczególnych krajach przez doktrynę i orzecznictwo administracyjne. Jednak z upływem czasu poglądy na wyodrębnienie poszczególnych form działania administracji ulęgają ewolucji.
Jej podstawowym źródłem jest nie tylko rozwój badań naukowych, lecz i zmiany w samych działaniach administracji. Dlatego też, inaczej wygląda katalog prawnych form działania administracji w Polsce , inaczej zaś w innych państwach.
Koncepcja prawnych form działania administracji ukształtowana jest wobec koncepcji administracji (państwowej, publicznej), wyznaczającego z góry granice rozważań, i wobec koncepcji zadań, funkcji i celów administracji.
Obecnie w państwie, administracja publiczna podejmuje działania w formach określonych przez prawo.
Do zasadniczych form działania administracji publicznej możemy wyróżnić:
akty administracyjne,
akty normatywne,
formy działań faktycznych,
umowy
Jako pierwsza formę administracji publicznej wymieniłam akt administracyjny, który jest podstawowa formą działania administracyjnego, jest to jednocześnie jedno z kluczowych zagadnień prawa administracyjnego.
Zatem akt administracyjny jest to oparty na przepisach prawa administracyjnego władcze jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.
Akt taki musi być wydany w parciu o właściwą podstawę prawną, którą powinny być przepisy rangi ustawowej lub wydane z wyraźnego upoważnienia ustawy.
Wydawanie aktów administracyjnych, zwany postępowaniem administracyjnym jest szczegółowo uregulowany w kodeksie postępowania administracyjnego.
Do formy aktów administracyjnych można zaliczyć:
decyzje administracyjne, np. o przydziale lokalu cudzoziemcom;
koncesje;
pozwolenia;
zezwolenia;
zgody;
licencje.
Aby nie mylić pojęć, pozwolę sobie wyszczególnić, co nazywamy aktem administracyjnym, a z czym nie powinniśmy mylić tego pojęcia.
Zatem akt administracyjny nie stanowi:
decyzji administracyjnej postanowienia wydawane w toku postępowania administracyjnego, które mogą dotyczyć kwestii wynikających z toku postępowania,
decyzji administracyjnej, np. maszynowych wypisów urządzeń liczących, typu:
urządzenia liczące liczbę rozmów telefonicznych, które wskazują wysokość opłaty,
urządzenia liczące pobór gazu,
urządzenia liczące elektryczności wody i inne.
Wyżej wymieniłam pojęcie „decyzji administracyjnej”. Aby dokładnie zrozumieć napisane wcześniej zdania, należy dokładnie omówić to pojęcie. Zatem DECYZJA ADMINISTRACYJNA, jest tą formą spośród aktów administracyjnych, która jest wyczerpująco unormowana przepisami prawa - zarówno tryb jej wydawania , jak i kryteria jej podziałów.
Są one najbardziej rozpowszechnioną kategorią aktów administracyjnych. Decyzje administracyjne mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem.
Mówiąc ogólnie, do aktów administracyjnych można zaliczyć rozstrzygnięcia organów zakładów administracyjnych dotyczące: nawiązania, zmiany czy zniesienia stosunków łączących zakład z użytkownikiem.
Akt administracyjny jest pojęciem abstrakcyjnym. W większości przypadków przybiera on formę pisemną, może mieć również formą ustawy, co dopuszcza k.p.a.
Akty administracyjne mogą być klasyfikowane w różny sposób, wg różnych podziałów.
Pierwszy z nich można podzielić ze względu na sposób kształtowania się stosunków prawnych, są to:
akty konstytutywne,
akty deklaratoryjne.
Pierwszy z nich, czyli akt administracyjny konstytutywny tworzy, znosi lub zmienia stosunki prawne. Wszystkie akty wydawane w ramach uznania administracyjnego, tzw. „akty swobodne”, są aktami konstytutywnymi. Akta te zazwyczaj noszą nazwy: „ zezwolenie”
„ pozwolenie”
„ nakaz”
„ zakaz”
„ zarządzenie”.
Przykładem takich aktów są:
decyzje o zmianie nazwiska,
wydanie paszportu,
decyzje w sprawach świadczeń pomocy społecznej,
zezwolenie na pobyt cudzoziemca,
zakaz wywozu dóbr kultury za granicę.
Jeżeli zaś chodzi o akty deklaratoryjne, to potwierdzają (deklarują) prawa i obowiązki. Aktom tym nadaje się zazwyczaj nazwy o r z e c z e ń, bo przypominają one do pewnego stopnia orzeczenia w sprawach cywilnych.
Przykładem mogą być tutaj:
* stwierdzenie nabycia obywatelstwa,
* decyzje stwierdzające nabycie określonych uprawnień z mocy prawa,
* decyzje wojewody w sprawie stwierdzenia nabycia mienia przez gminę z mocy prawa,
* dyplom uniwersytecki.
Innym podziałem jest podział aktów administracyjnych ze względu na charakter stosunku organu administracyjnego wydającego akt administracyjny do adresata, można więc wyróżnić:
akt administracyjny zewnętrzny,
akt administracyjny wewnętrzny.
Akt administracyjny zewnętrzny - w tej grupie znajdują się akty kierowane nie tylko do obywateli i ich organizacji, lecz również do jednostek wchodzących w skład aparatu administracyjnego.
Przykładem mogą być tutaj akta:
do obywateli,
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
przedsiębiorstwa państwowego,
zakładu administracyjnego i innych instytucji nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt.
Akt administracyjny wewnętrzny - znajdują się tu akty adresowane do:
organów,
instytucji,
pracowników podległych służbowo organowi wydającemu dany akt administracyjny.
Istnieją również:
akty administracyjne związane,
akty administracyjne swobodne.
Pierwsze z nich, tj. akty administracyjne związane to takie, których warunki podjęcia zostały wyraźnie określone normami prawa, natomiast w odróżnieniu od nich, akty administracyjne swobodne to takie, których warunki wydania nie są przez prawo w ogóle określone lub też określone zostały w sposób mało wyczerpujący.
Otóż prawidłowy akt administracyjny powinien zawierać następujące kryteria (wg J. Bocia):
Musi być wydany zgodnie z prawem materialnym, co oznacza, że prawo musi wyraźnie zezwalać na rozstrzyganie o prawach i obowiązkach określonych podmiotów w drodze aktu administracyjnego;
Musi być wydany zgodnie z prawem ustrojowym, co oznacza, że musi być wydany przez organ administracji publicznej kompetentny, zarówno rzeczowo, jak i miejscowo;
Musi być wydany zgodnie z prawem procesowym, czyli w odpowiednim trybie, określającym zarówno sposób jego podejmowania, jak i sposób kontroli;
Musi być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej, przyznanej organowi przez normy prawa materialnego, ustrojowego i procesowego.
Akty administracyjne, które nie spełniają w/w warunków, uznane są aktami wadliwymi.
Są to takie akta, które zawierają:
błędy pisarskie,
błędy rachunkowe,
inne omyłki, które wymagają wyjaśnienia i sprostowania,
naruszają przepisy prawa materialnego, procesowego i ustrojowego,
konstytucyjne zasady porządku prawnego, m.in. zasadę równości obywateli wobec prawa.
Wg J. Służewskiego akty wadliwe możemy podzielić na:
akty wadliwe nieistotne,
akty wadliwe istotne.
Pierwszy rodzaj, tzn. wadliwości nieistotnej, jest takim rodzajem wadliwości, który nie pociąga za sobą ani nieważności, ani potrzeby uchylenia aktu. Jako przykład można wskazać niepowołanie stanowiska służbowego przy podpisie osoby, która wydała decyzję, czy brak pouczenia o prawie odwołania się do wyższej instancji.
Jedynym sposobem uprawnienia wadliwości aktu jest jego sprostowanie lub uzupełnienie. Jednak takie wadliwości nie powodują utraty mocy obowiązującej przez akt administracyjny.
Natomiast wadliwość istotna aktu administracyjnego może stanowić podstawę do jego uchylenia lub stwierdzenia nieważności.
We wcześniejszych rozważaniach zostało napisane, że do podstawowych form działania administracji publicznej należą akty administracyjne.
W jej obrębie można również wyróżnić:
decyzje,
zezwolenia,
koncesje,
licencje.
Zatem teraz pozwolę sobie omówić każdą z form aktu administracyjnego, by dokładnie zapoznać się z różnymi formami aktów w polskim ustawodawstwie.
Ogólne zdefiniować pojęcie „decyzji” można w sposób następujący (wg J. Bocia):
Decyzją jest akt administracyjny stanowiący jednostronne ustalenie organu administracji publicznej o wiążących dla jednostki (i organu) konsekwencjach normy prawa administracyjnego.
W doktrynie prawa administracyjnego pojęcie to zwęża się do aktu administracyjnego wydawanego w postępowaniu administracyjnym.
Natomiast w orzecznictwie sądowym, tj. Sąd Najwyższy lub Naczelny Sąd Administracyjny, pojęcie to jest rozszerzane o akty administracyjne, które mogą występować w różnych formach.
Teraz pozwolę sobie przytoczyć cytat o postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 18 października 1995r. o decyzji:
„jeżeli nie ma przesłanek wskazujących na niedopuszczalność wydania decyzji administracyjnej, właściwy organ administracyjny powinien taką decyzję wydać. Nie jest natomiast wystarczające udzielenie informacji, które nie określają w sposób stanowczy i władczy sytuacji prawnej osoby zainteresowanej i wskutek tego nie pozwalają także wykorzystać przysługujących jej środków prawnych”.
Natomiast w polskim prawie administracyjnym decyzje takie określone zostają w normach prawa administracyjnego i w normach prawa administracyjnego materialnego.
Jeśli chodzi o prawo administracyjne materialne, aby dokładnie zrozumieć te formę aktu administracyjnego, posłużę się następującymi przykładami:
* decyzja o zmianie nazwiska małoletniego dziecka ( art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 5 listopada 1956r. o zmianie nazwisk i imion). Decyzja ta wydawana jest przez starostę.
* decyzja o sprawach świadczeń pomocy społecznej (art. 36-45 ustawy z dnia 29 listopada 1990r. o pomocy społecznej i art. 64 ustawy z dnia 24 lipca 1998r. o zmianie...).
Formy decyzji przyjmują także niektóre czynności organu administracji publicznej i tutaj przykładem może być:
* rezerwacja częstotliwości lub zasobów orbitalnych (art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2001r.; prawo telekomunikacyjne).
Konkluzje końcowe na temat decyzji, tj. aktów administracyjnych wywierających trwałe skutki w sferze prawa administracyjnego. Przekształca ona bowiem interes prawny lub obowiązek prawny jednostki w jej prawo nabyte lub nienabywalne lub też w obowiązek prawny.
W dalszej części moich rozważań pragnę omówić decyzje o szczególnej nazwie, pierwszą z nich, tj. z e z w o l e n i e. Pojęcie zezwolenia przedstawił J. Boć w następujący sposób:
Zezwolenie jest formą aktu administracyjnego ustalającego uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyrażającego zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności dopuszczonej normami prawa administracyjnego.
Nabycie uprawnienia lub zgoda ustalone w zezwoleniu następują zwykle w warunkach prawnie określonego zakazu pewnego zachowania się jednostki lub zakazu podejmowania przez jednostkę pewnych czynności. Przykładowo, ustawodawca zakazuje wywozu dóbr kultury za granicę, lecz w wyjątkowych przypadkach dopuszcza możliwość wywozu tych dóbr na podstawie zezwolenia.
Pragnę nadmienić, iż tę formę aktu administracyjnego w polskim prawie administracyjnym ustawodawca często wskazuje expressis verbis. Posłużę się tu następującymi przykładami:
* zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej (art. 30 ustawy z dnia 28 lipca 1980r. o działalności ubezpieczeniowej),
zezwolenie na nabycie z nieruchomości przez cudzoziemca (art. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców),
zezwolenie na utworzenie uczelni niepaństwowej (art. 15 ustawy z dnia 2 lutego 1991r. o szkolnictwie wyższym),
zezwolenie cudzoziemcowi na zamieszkanie na czas nieokreślony (art. 17 ustawy o cudzoziemcach),
zezwolenie na osiedlenie się cudzoziemca na terytorium RP (art. 13 ust. 1).
Niekiedy ustawodawca przyjmuje dla tej formy aktu administracyjnego inne określenia, na przykład pozwolenie, karta, zgoda.
Przytoczę tu wybrane przykłady, aby na ich podstawie dokładnie zrozumieć omówioną formę:
* pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego,
* pozwolenie na kierowanie tramwajem (art. 95 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym),
* karta rowerowa uprawniająca do kierowania rowerem (art.96 ust.1 pkt.1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym).
Zezwolenia wydawane są na czas nieokreślony lub nieoznaczony. Zezwolenia na działalność, dla której określono szczególne warunki jej wykonywania, mogą być cofnięte w przypadku nieprzestrzegania tych warunków przez osobę korzystającą z zezwolenia.
Kolejną decyzją o szczególnej nazwie jest k o n c e s j a. Wg J. Bocia:
Koncesja jest aktem administracyjnym, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, najczęściej produkcyjnej lub usługowej.
Obecnie w polskim ustawodawstwie administracyjnym uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
* poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
* wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
* wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
* ochrony osób i mienia,
* transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,
* budowy i eksploatacji albo wyłącznie eksploatacji autostrad płatnych oraz dróg ekspresowych, do których stosuje się przepisy o autostradach płatnych,
*zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych,
*rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych.
Ogólnie mówiąc, przy pomocy aktu administracyjnego wydanego w formie koncesji, jest rozszerzana lub ograniczana wolność gospodarcza.
Wydając koncesję organ administracyjny obowiązany jest wnikliwie zbadać stan faktyczny poprzedzający wydanie koncesji, w szczególności zaś powinien zbadać czy koncesjonariusz spełnia warunki dotyczące sposobu wykonywania koncesjonowanej działalności.
Koncesja może być udzielona na czas oznaczony lub na czas nieoznaczony. Koncesjonariusz nie może powierzyć wykonania koncesji innej osobie.
Ostatnią decyzją o szczególnej nazwie jest l i c e n c j a.
Pojęcie licencji wg J. Bocia brzmi następująco:
Licencja jest aktem administracyjnym ustalającym uprawnienia do wykonywania określonej działalności (niekoniecznie o charakterze gospodarczym) lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji.
Licencja łączy w sobie element nabycia uprawnienia do wykonywania określonej działalności oraz element zezwolenia na tę działalność.
Przykładem licencji są akty administracyjne:
ustalające uprawnienia dla personelu lotniczego (licencje lotnicze),
ustalające uprawnienia dla przewodników turystycznych (licencje przewodnickie)
ustalające uprawnienia dla osób fizycznych i osób prawnych zajmujących się połowem (licencje połowowe),
nadające klubom sportowym uprawnienia do udziału we współzawodnictwie sportowym,
licencje sędziego sportowego (licencje sportowe),
licencje pracowników ochrony.
Warto dodać, że akty administracyjne ustalające uprawnienia do wykonywania określonych czynności lub prowadzenia określonej działalności, mogą przyjmować także inne nazwy, na przykład patent żeglarski.
Licencja może być udzielona na czas oznaczony lub na czas nieoznaczony. Organ, który licencji udzielił, uprawniony jest do cofnięcia licencji w ściśle określonych prawem przypadkach, na przykład, gdy nie są przestrzegane warunki określone w akcie licencji lub też, gdy posiadacz licencji utracił uprawnienia do prowadzenia działalności objętej licencją.
Drugą formą, o której wcześniej wspomniałam, są akty normatywne administracji.
Akt normatywny może charakteryzować się następującą cechą:
jako władcze rozstrzygnięcie organu państwowego, który zawiera normy postępowania do określonego adresata;
jako powszechnie obowiązujący lub obowiązujący tylko w jednej sferze, tzw. sferze wewnętrznej administracji, czyli prawie wyodrębnionej strukturze administracyjnej.
Do aktów prawa wewnętrznego można zaliczyć:
uchwały Rady Ministrów,
zarządzenia Prezesa Rady Ministrów,
zarządzenia ministrów.
Za formę działania administracji publicznej mogą być uznane jedynie tylko te akty normatywne mające charakter wewnętrzny, które obowiązują jednostki organizacyjne podległe organowi i wydające te akty.
Do podstaw prawnych wewnętrznych aktów normatywnych można zaliczyć:
przepisy kompetencyjne zawarte w Konstytucji,
przepisy kompetencyjne zawarte w ustawach,
przepisy kompetencyjne zawarte w innych aktach normatywnych.
Jeżeli chodzi natomiast o akty normatywne wydawane przez terenowe organy administracji publicznej (rządowej i samorządowej), podstawą prawną do ich wydawania są przepisy ustaw, które zawierają wyraźne upoważnienia do wydania aktu normatywnego.
Tutaj wyjątek stanowią akty normatywne terenowych organów administracji publicznej o charakterze porządkowym, np.
zdrowie lub mienie obywateli,
ochrona środowiska naturalnego,
zapewnienie porządku,
zapewnienie spokoju lub bezpieczeństwa publicznego.
Przykłady te zostały zaczerpnięte z art. 41 ustawy o samorządzie terytorialnym.
Dodatkowymi przesłankami takich aktów są:
ogłoszenie w odpowiednim trybie,
objęcie ich nadzorem.
Jeżeli chodzi o wydawanie aktów normatywnych przez organy gmin, powiatów, związków i województw oraz aktów terenowych organów administracji rządowej, kontrolę i nadzór nad nimi sprawuje Naczelny Sąd Administracyjny, określony przepisami ustawy z dnia 11 maja 1995r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym.
Warto również dodać, że możność wniesienia skargi do NSA powinno być poprzedzone wezwaniem organu, który wydał akt normatywny.
Działalność administracji o charakterze faktycznym powstaje najczęściej, gdy administracja wykonuje zadania wynikające z norm prawnych, w których zawarte są obowiązki lub kompetencje organów.
Same działania faktyczne są z prawem związane stosunkowo luźno, ale wymagane jest, by wynikały choćby z ogólnych norm kompetencyjnych lub wyprowadzone zostały z takich przepisów, które określają zakres czynności związanych z danym stanowiskiem lub instytucją.
Wśród form działań faktycznych w stosowaniu prawa można wyróżnić:
Ustalanie przez organ administracyjny niektórych celów i zadań; realizowanie tej formy praktycznie polega na zbieraniu przez administrację niezbędnych informacji, np. demograficznych, o bezrobociu, skali koniecznej do uruchomienia pomocy społecznej, przeprowadzanie analizy tych informacji, wyznaczaniu celów działania, dokonywaniu analiz finansowych i ekonomicznych, przydzielaniu konkretnych zadań konkretnym jednostkom.
Ustalanie przez organ administracyjny niektórych sytuacji faktycznych; dotyczy to działań podejmowanych dla wykonania zadań określonych w normach prawnych.
Działania te dotyczą:
zbierania informacji i ich oceny,
podejmowania wiążących ustaleń.
Ocena stanu faktycznego może dotyczyć dwóch sytuacji:
pewnych sytuacji faktycznych, stanów, które muszą zaistnieć, aby organ administracyjny mógł podjąć określone działania prawne.
Jako działania faktyczne, które mogą pojawić się i które organ powinien uwzględnić, by wykonać określone działania.
Tworzenie sytuacji faktycznych. - Czasami normy prawne nakładają na administrację obowiązek tworzenia pewnych sytuacji faktycznych, np. podejmowanie działań, które mogą zapobiegać zjawiskom patologicznym, zatruciom środowiska, wzmocnieniu bezpieczeństwa. Najczęściej takie działania wykonywane są przez organ w obrębie określonych struktur administracyjnych.
4. Przeprowadzanie ocen przez organ administracji publicznej. - Wykonując zadania wynikające z norm prawnych, organ administracji musi dokonać szeregu ocen, wartościowań, które powinny pomóc mu w należytym wywiązaniu się z nałożonego zadania. Wśród ocen, które organ powinien uwzględnić można wymienić:
* ocenę stanu faktycznego, uwzględniającą uzasadnienie do działania,
* ocenę organu administracyjnego, czy wobec ustalonego stanu faktycznego działać czy nie, a jeżeli tak, to w jakim kierunku i w jakim zakresie podjąć działania,
* ocena czy podjęte działanie spowoduje wykonanie normy prawnej.
5. Dokonywanie wyborów przez organ administracyjny. - Sytuacja ta dopuszcza pewną swobodę w wyborze form działania, które w sposób najlepszy pozwolą na realizację wynikających z przepisów prawa obowiązków.
Wybór, jakiego dokonuje organ może dotyczyć:
wyboru najwłaściwszej spośród prawnie dopuszczalnych;
wyboru treści rozstrzygnięcia w granicach określonych przepisami prawa (najczęściej podstawą są normy blankietowe);
dokonywanie kryteriów działania;
dokonywanie wyboru między różnymi metodami działania, ale w granicach prawnie określonych.
Projektowanie wariantów działań ma miejsce wtedy, gdy organ ma pewne wątpliwości co do przedsięwzięcia, np. spowodowane niedostateczną ilością informacji, problemem w określaniu następstw działania itp.
W takich sytuacjach organ administracji przygotowuje pewne alternatywne rozwiązania, które będą zastosowane stosownie do pojawiających się okoliczności.
Do innych form działań faktycznych administracji można zaliczyć trzy nurty działań:
działania faktyczne zmierzające do nawiązania współpracy z obywatelami;
działania informacyjne administracji;
działania faktyczne o charakterze materialno - technicznym.
Postaram się teraz omówić każde z tych działań:
Ad.I. W tej grupie działań można wymienić dwie podgrupy: działania jednostronne i działania dwustronne.
Działania dwustronne to takie, gdzie nawiązuje się współpracę z obywatelami, do których adresowane są te działania. W obrębie tych działań w pierwszym etapie organ administracji publicznej najczęściej przeprowadza akcję propagandową, informacyjną, zachęcającą do współpracy. Takie działania mogą być skierowane do konkretnych obywateli lub do bliżej nieokreślonych adresatów.
W drugim etapie działania organ rozpoczyna współpracę już ze wskazanymi osobami lub ich grupami i wspólnie określa sposób realizacji przedsięwzięć, formy itp.
Działania jednostronne mają najczęściej postać apelu, odezwy, w celu wywołania oczekiwanych przez administrację jednorazowych zachowań.
Ad.II. Działania te mogą występować w obrębie struktur organizacyjnych i wiążą się z koniecznością zapewnienia sprawności i płynności funkcjonowania aparatu administracji publicznej. Mają na celu sprawne zorganizowanie przepływu informacji między jednostkami organizacji, szczególnie, gdy chodzi o proces decyzyjny; czasami obowiązek informacji wprost z norm prawnych.
Działania informacyjne to również działania kierowane do obywateli. Obywatel ma prawo do uzyskania pełnej informacji o sprawach dotyczących jego życiowych interesów ochrony praw podmiotowych czy zawodowych.
Administracja ma przede wszystkim obowiązek informowania obywatela o przysługującym mu uprawnieniach. Obywatel nie może ponosić skutków błędnej, niekompletnej czy niepełnej informacji.
Ad.III. Są to działania, które wywołują skutki prawne przez fakty dokonywane czyli przez konkretne działania organów administracyjnych lub przez ich upoważnionych przedstawicieli. Najczęściej wymaga się, by miały one swoją podstawę w obowiązujących przepisach, w których znajduje się wyraźne upoważnienie do wykonywania takich czynności.
W stosunku do obywateli czynności materialno - techniczne najczęściej związane są z przymusowym dokonaniem tych obowiązków, a więc upoważnienie do dokonania takich czynności musi być określone w ustawach.
Przykłady działań: sprawdzanie sprawności stanu pojazdu, zablokowanie kół samochodu, doprowadzenie psa do szczepienia.
Czynniki materialno - techniczne mogą być podejmowane nie tylko do obywateli, ale i w sferze wewnętrznej administracji i wiążą się z organizacjami pracy aparatu administracji publicznej, np. prowadzenie biura, sporządzanie sprawozdań, prowadzenie statystyk, archiwów itp.
Jeśli chodzi o formę działań faktycznych, należy tutaj na samym wstępie rzec, że termin ten ukształtowała nauka prawa administracyjnego z przełomu XIX i XX wieku. Zatem działania faktyczne są dopuszczalna i niewadliwą prawnie kategoria działań administracji publicznej. Są podejmowane zawsze na podstawie prawa i zawsze w granicach obowiązujących przepisów prawa.
Ostatnią, czwartą grupę form działań administracji publicznej stanowią umowy.
Umowy są ważna grupą działań administracji i dochodzą one do skutku wówczas, gdy legitymują się odpowiednią podstawą prawną polegającą najczęściej na tym, że organ zawierający umowę musi mieć taką kompetencję przyznaną prawem. Przedmiotem umów z udziałem administracji mogą być sprawy z zakresu administracji. W przypadku umów mamy podobna konstrukcję do aktu administracyjnego, gdyż umowa jest skonkretyzowanym sposobem działania administracyjnego czyli dochodzi do skonkretyzowania nazwy ustawowej przy pomocy umowy, w przeciwieństwie jednak do aktu administracyjnego, przy zawieraniu umów, organ dysponuje zdecydowanie większą swobodą ,niż przy wydawaniu aktu administracyjnego.
Zatem możemy rozróżnić dwa typy umów:
umowy cywilno-prawne regulowane przepisami kodeksu cywilnego
umowy publiczno-prawne regulowane przepisami prawa administracyjnego.
Umowy cywilno-prawne stosowane są administrację wszędzie tam, gdzie np. dochodzi do dysponowania majątkiem publicznym, np. : Skarbu Państwa.
Do umów tych należą:
umowy sprzedaży;
umowy najmu;
umowy dzierżawy.
Umowy publiczno-prawne związane są najczęściej ze wspólnym wykonywaniem zadań z zakresu administracji publicznej lub wykonywaniem zadań. Stronami tych umów są najczęściej organy administracji publicznej a ich realizacja wiąże się z istniejącymi środkami nadzoru. Podstawą idei zawierania takich umów określają przepisy prawa administracyjnego.
Charakter umów publiczno- prawnych mają:
porozumienia komunalne;
porozumienia administracyjne;
kontrakt wojewódzki;
porozumienia zawierane przez powiat, gminy z organami administracji rządowej.
Na zakończenie chciałabym dodać, że organy administracji publicznej podejmują różnego rodzaju działania. Wydają one różne pozwolenia, nakazy, decyzje, zaświadczenia, zarządzenia, zawierają umowy, zatrudniają pracowników, organizują przedsięwzięcia gospodarcze czy społeczne.
Wszystkie te czynności muszą mieć podstawę prawną, jako, że Konstytucja wymaga, aby wszystkie organy władzy i administracji działały na podstawie przepisów prawa.
1
14