STAROŻYTNOŚĆ

Protagoras z Abdery”człowiek miernikiem wszystkich rzeczy”

Sokrates”wiem,że nic nie wiem”,brak dzieł

Arystoteles”przyzwyczajenie jest dugą naturą człowieka”

Orygenes:I sz.chrześcijańska

Św.Jan Chryzostom:ograniczenie tradycji starożytności pogańskiej

ŚREDNIOWIECZNE V-XV

Oswiata i nauka zaczely docierac na kontynent europejski z Wysp Brytyjskich . Szkolnictwo zorganizowane przez Rzymian nie uleglo tu calkowitemu zniszczeniu . Duchowienstwo irlandzkie i anglosaskie nie wykazywalo nadmiernej gorliwosci w walce z kultura poganska , potrafilo zrecznie interpretowac dziela literatury antycznej zgodnie z naukami Ojców Kosciola .Wyksztalceni mnisi irlandzcy i angielscy docierali w swych wedrówkach na kontynent i stawali sie tam - zwlaszcza na terenie Francji i Niemiec - emisariuszami nauki , kultury i oswiaty .

 W odrodzeniu szkolnictwa w Europie Zachodniej wielka role odegral najwybitniejszy wladca wczesnego sredniowiecza , Karol Wielki . Sytuacja na terenach stworzonego przez siebie panstwa , przedstawiala się niekorzystnie . Poza waska elita duchowienstwa nie ksztalcil sie nikt . Zdajac sobie sprawe ze znaczenia , jakie mialo odpowiednie ksztalcenie duchowienstwa dla sprawnej , sluzacej panstwu dzialalnosci Kosciola , a takze z korzysci podniesienia poziomu kultury warstw wyzszych, Karol Wielki przeprowadzil w swym panstwie reforme szkolnictwa .

SZKOŁY KATEDRALNE 

Sredniowieczny podzial stanowy (duchowienstwo , rycerstwo , mieszczanstwo , chlopi) doprowadzil do wytworzenia sie odrebnej , stanowej kultury , ideologii spolecznej i odrebnych idealów wychowania. Szkolnictwo duchowne podporzadkowalo cale nauczanie jednemu celowi: religijnemu. Naprawde dobrych szkól katedralnych bylo jednak w calej Europie zaledwie kilka . Przybywala do nich na nauke mlodziez ze wszystkich krajów zachodnioeuropejskich . Przez ponad dwiescie lat pelnily one role najlepszych uczelni na kontynencie . Po powstaniu uniwersytetów stracily swoje znaczenie Modelem średniowiecznego kształcenia był Kurs siedmiu sztuk. Uczen szkoly katedralnej musial przyswoic sobie wiadomosci z trivium i quadrivium , zanim podjal studia teologiczne .

SZKOŁY PARAFIALNE

Przelom w oswiacie sredniowiecznej spowodowaly dopiero szkoly parafialne . Ich powstanie i rozwój wiaza sie z IV soborem lateranskim z 1215 r. Szkoly parafialne odgrywaly taka role , jaka w wiekach pózniejszych pelnily szkoly elementarne czy powszechne . Zestawiajac sredniowieczny system oswiaty ze wspólczesnym , mozna je porównywac do szkól podstawowych , a szkoly katedralne do gimnazjów czy liceów. Program szkól parafialnych opieral sie na trivium .

Rozwój szkól na przelomie X i XI w. przyczynil sie do podniesienia poziomu umyslowego w wielu krajach Europy . Zadnym wiedzy nie wystarczala juz nauka w szkolach parafialnych , a nawet katedralnych .Powstały więc UNIWERSYTETY Bolonia 1158 prawo,Paryż 1200 teologia, Padwa 1222, Praga 1348, Kraków 1364,Selerno medycyna, Oxford, Cambridge. Prawo do strajku,autonomia,monopol nadawania stopni naukowych.

Piotr Abelard: I traktat scholastyczny

Marcjanus Kapella:autor 7szw

Kasjodor:trivium quadrivium

Karol Wielki: 789 sz.przykatedralne-łacińskie Akwiizgran

Kazimierz Wielki:AK 12.05.1364

Władysław Jagiełło:26.07.1400 odnowienie AK

Wychowanie: surowe, rozgi w szkolach,

pamieciowka, kolegia uniwersyteckie dla biednych. Asceza-umartwianie ciała.

wychowanie poza szkole: rycerskie(paź,gieremek,ryczerz), mieszczańskie(uczeń,czeladnik,mistrz ), chłopskie

ojcowie Kościoła: św.Hieronim,św.Grzegorz z Nazjansu,św.Bazyli Wlk,św.Augustyn,św.Tomasz,Klemens Aleksandryjski

ODRODZENIE=RENESANS XV-XVII

Humanizm-ukierunkowanie na człowieka.
Człowiek w centrum zainteresowania. Nacisk na wykształcenie.
Indywidualizm i krytycyzm na średniowieczną ascezę.

Vittorino da Feltre: I wprowadził ćw. fizyczne, zabawy na świeżym powietrzu.

Maffeo Vegio: I uwaga na potrzebę kształcenie dziewcząt

1550:College de France

BraciaWspólnegoŻycia(Niderlandy):”nowa pobożność” osobiste obcowanie z Bogiem

Erazm z Rotterdamu:”Pochwała glupoty”,drwi ze scholastyki,wych.dziewcząt tradycyjnie

Jan Ludwik Vives:”OJCIEC NOWOCZESNEJ PED”,okresowe konferencje nauczycieli danej szkoły,by podsumować uczniów

Tomasz Morus(More):”Utopia”

Szymon Marycjusz z Pilzna: I napisany przez Polaka traktat ped,nie po polsku,”O szkołach, czyli akadmieach”:orientacja zawodowa,doradztwo

Andrzej Frycz Modrzewski:”O poprawie Rzeczypospolitej”;proponował utworzenie Koscioła narodowego na czele z królem

Mikołaj Rej:”Żywot człowieka poczciwego”:3 wieki człowieka:mlody,średni,stary;pisał tylko po polsku

Erazm Gliczner: I dzieło o wych.po PL

Sebastian Petrycy z Pilzna: I w PL problem wych.dziewcząt
Jan Sturm: I w EU podzielił szkołę na klasy,gimnazjum

Ignacy Loyola(jezuita):zał.zakon Jezuitów=TowarzystwoJezusowe,1551 Collegium Romanum

Stanisław Hozjusz(pijar):sprowadza Jezuitów do PL 1564, I kolegium jezuickie w Braniewie 1565

Św.Józef Kalasanty(pijar):zał.szkolnictwa pijarskiego dla najbiedniejszych

Kartezjusz:”Cogito ergo sum”poznanie na samowiedzy

Tomasz Campanella(utopista):”Państo(miasto)Słońca”

Jan Walenty Andrea(utopista):”Opis Rzeczypospolitej Chrześcijańskiej”;zał.gmin chrześc.

Jan Amos Komeski:NAJWIĘKSZY PED.XVII

Jan Statorius(I kalwin w PL): 1551 sz.różnowiercza w Pińczowie

JANSENIŚCI:siedziba:Port Royal od 1643,przeciwnicy Jezuitów,krytyka sz.humanistycznej,predestynacja,ruch teologiczno-duchowy, negowali istnienie
wolnej woli

Blais Pascal:naj.jansenista

Wych.renesans:wych.fiz:siły do wytężonego myślenia na innych zajęciach,brak kar:nie przynosiły odpowiednich rezultatów,zniechęcały do nauki.

Reformacja doprowadziła do upadku szkół kościelnych, aby zapobiec rozpadowi kościoła Ignacy Loyola stworzył w 1534r zakon Jezuitów którego głównym zadaniem było wychowywanie młodzieży. Oświata stawała się orężem walki o równość społeczną, o prawa polityczne, o gruntowną reformę państwa. Nowy porządek społeczny miał być oparty na rozumie, który by zapewnił ludziom szczęście i radość z istnienia. Mogą go zbudować ludzie, którzy kierują się wiedzą popartą doświadczeniem i rozumem, który jest miernikiem wszelkiej prawdy.

Pedagodzy domagali się świeckiego modelu wychowania, na myśl ped duży wpływ wywarły ideały Kwintyliana, który określił ideał wychowawczy; krytykowano pedagogikę średniowiecza, domagano się całk odebrania kościołowi wpływu na wychowanie, starożytność stała się wzorem celów wychowania, myśl Ludwika vivesa- wychow musi stanowić zwarty system oparty na etyce i psychologii

Kolegium jezuickie

• Nauczyciele byli bardzo dobrze wykształceni i musieli ukończyć 18 lat nauki
• Ścisły program dla każdej klasy i ustalona kolejność omawiania lektur
• Wprowadzili elementy: wychowanie fizyczne, artystyczne, teatr szkolny,

jazda konna, taniec, muzyka, śpiew
• Racjonalny rozkład budynków szkoły, wśród zieleni, jasny, przestronny. Jak takiego

nie znaleźli do zadaptowania to wybudowali nowy
• Ograniczali kary fizyczne /w ostatecznych wypadkach karali cieleśnie/
• Materiał przerabiany był systematycznie, były powtórki tygodniowe, miesięczne,

półroczne
• Egzaminy na końcu roku szkolnego /publiczne/
• Na koniec roku nagradzano najlepszych uczniów

JAN LUDWIK VIVES - Jeden z najwybitniejszych pisarzy pedagogicznych epoki humanizmu w Hiszpanii.

* Szkołę przewidywał w każdej gminie

* Pracę nauczyciela traktował jako pracę publiczną i przeznaczał dla niej dobrą pensję państwową.

* Każdy nauczyciel powinien mieć ukończone studia

* Należy przestrzegać higieny ucznia

* Propaguje naukę języka nowożytnego

* Należy uwzględnić przedmioty matematyczno - przyrodnicze

OŚWIECENIE XVIII

KEN: centralny organ władzy oświatowej, powołany w Polsce przez Sejm 14 października 1773 na wniosek króla Stanisława Poniatowskiego. Odpowiedzialny przed sejmem i królem.

Komisja była pierwszym urzędem państwowym o charakterze ministerstwa oświaty publicznej w Polsce i pierwszą tego typu instytucją w Europie. Została, bo do 1773 edukacja podstawowa i średnia były w Rzeczypospolitej organizowane i kontrolowane przez zakon jezuitów. System stworzony przez jezuitów funkcjonował całkiem sprawnie, choć cechował go swoisty konserwatyzm i nietolerancja religijna. 1773 zakon jezuitów został rozwiązany przez papieża, co w Polsce zagroziło całkowitym upadkiem edukacji, ale też dało impuls do głębokich reform szkolnictwa. KEN Przejęła dawne majątki zakonu. Głównym inicjatorem i architektem powstania Komisji był pijar, ksiądz Hugo Kołłątaj. Pierwszym prezesem został biskup wileński Ignacy Jakub Massalski. Członkowie: Ignacy Potocki,Adam Kazimierz Czartoryski,Andrzej Zamoyski,Michal Poniatowski.

Całkowita reorganizacja oraz stworzenie od podstaw systemu szkół średnich

Opracowanie nowych programów nauczania w duchu umiarkowanego oświecenia

Utworzenie seminariów nauczycielskich przy uniwersytetach.

Publikacja nowatorskich podręczników szkolnych Reformę Akademii Krakowskiej i Wileńskiej

Utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych

Wprowadzenie historii Polski i historii naturalnej.

Wprowadzenie elementów wychowania fizycznego.

Zaczęto nauczać w języku Polskim

I. 1773 - 1780->odrzucenie na sejmie kodeksu A.Zamojskiego

Samodzielność finansowa,przejęcie szkół pojezuickich

II. 1780 - 1788->zwolanie sejmu 4letniego

Utworzenie stanu akademickiego,zorganizowanie hierarchii szkolnej

III. 1788-1794->schyłek RP

REFORMA AKADEMII KRAKOWSKIEJ

z polecenia KEN ks. Hugo Kołłątaj

- odnalazł dawne fundusze uczelni

- spensjonował większość profesorów zastępując ich młodszymi

- wprowadził wykłady w języku polskim

- dokonał reorganizacji całej struktury szkolnej

Kołłątaj doprowadził do utworzenia:

- obserwatorium astronomicznego

- ogrodu botanicznego

- szeregu gabinetów do nauk przyrodniczych

REFORMA AKADEMII WILEŃSKIEJ

ks. Marcin Poczobut - Odlanicki. Szczególnie podniósł się poziom nauk: matematycznych, przyrodniczych, medycznych

10.02.1775 w ramach KEN powstało Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych.Na czele Ignacy Potocki Cele:
a) opracowanie podręczników do nauczania
b) stworzenie programów szkolnych;
c) nadzór i kontrola szkolnictwa;
d) prace ustawodawcze.

Tolerancja,wiek kobiet,wiek pe dag.,filozoficzny:filozofia wolnomyslicielska,upowszechnienie wiedzy,oświecenie szerokich rzesz.

Fizjokraci:teoria ekonomiczna->bogactwo narodów pochodzi z uprawy ziemii,szkolnictwo zawodowe,im chlop będzie lepiej rozumiał tym lepiej będzie produkował.

Stanisław Konarski(pijar):1740 Collegium Nobilium Wawa

Szkoła rycerska=korpus kadetów->Wawa 1765,Stanisław August Ponatowski

John Locke: „Nie nauki humanistyczne,lcz pożyteczne”,umysł `tabula rasa'niezapisana kartka,GENTLEMAN,pamięci nie da się rozwinąć

Jean Jacques Rousseau-`ojciec rewolucji Fran.'->krytyka podziału społecznego,”Emil,czyli o wych.”;naturalan metoda wych.,zgodnośc procesu wych.z naturalnym rozwojem człowieka,każdy etap zycia charakteryzuje się własną dojrzałością:niemowlęctwo,dzieciństwo,chłopięctwo,młodzieńczość. „czyńcie wprost odwrotnie”

Jan Henryk Pestalozzi->'ojciec szkoły ludowej'

Fryderyk Frobel:kindergarten,ogrody dziecięce

---