WYKŁAD 7- 25.11.2009
C.D.
ZJEDNOCZENIE WŁOCH
Od średniowiecza pozostawały w rozbiciu politycznym, wiek w XIX, Włochy wkraczały jako pojęcie geograficzne, nie było państwa włoskiego.
1802- Bonaparte powołał twór polityczny: Republica Italiana (republika włoska), obejmowała terytoria północno-wschodncih Włoch.
1804- Bonaparte został królem Włoch.
Od 1805 istnieje królestwo Włoch, część płn. Włoch znalazła się bezpośrednio pod władzą Napoleona jako część cesarstwa francuskiego, a Neapol oddał swojemu szwagrowi-Muratowi.
Resorgimento- proces zjednoczenia Włoch.
W Rimini-odezwa pod hasłami zjednoczenia Włoch i całej Italii.
Ruch karbonarski, karbonariusze była ta organizacja tajna, nie wiadomo więc, skąd się wzięli, możliwe że pochodzili z masonerii. Na wzór masonerii, karbonariusze łączyli się w namioty, były tez różne stopnie wtajemniczenia, odpowiedni ceremoniał, odróżniali się jednak stosunkiem do katolicyzmu- karbonariusze byli katolikami, zyskali więc we Włoszech olbrzymią popularność. Byli organizacją masową: ponad 200tys. Ludzi. Karbonaryzm był demokratyczny, z udziałem również chłopów. Jego charakter narodowy i cel: wyzwolenie Italii od cudzoziemców. Myślano o federacji państewek włoskich, nie byli zgodni co do formy rządów. Stały się podstawą rewolucji. Do usiłowania zjednoczenia Włoch przyczyniło istnienie granic celnych. Różnice ekonomiczne i kulturowe pomiędzy północą a południem. Na płn-wpływy francuskie, na płd.-francuskie, normańskie. Powstania stworzyły Włoską Emigrację Polityczną. Wrogość do Austrii sprawiła, że emigracja liczyła na wojnę grecko-włoską. Karbonariusze liczyli na poparcie ze strony Rosji.
1831- bunt prowincji, które nie miały za sobą doświadczeń rewolucyjnych, odszło do powstania w Bolonii, Parmie i Modemie, szybko ustępowały lokalne rządy, nastąpiła też interwencja austriacka, która zdławiła tą rewolucję.
Załamanie tych powstań zniechęciło mieszczaństwo włoskie do Karbonariuszy (mogą łatwo wywołać rewolucję, ale lekkomyślnie, nie przynoszących efektów, a tylko represje we Włoszech). Po fiasku, ruch narodowy włoski został się organizować wokół Giuseppa Mazziniego. Odrzucali oni katolicyzm, byli przeciwko walce klas, również mieli cel narodowy, popierali ustrój republikański. Mazzini chciał unii narodow europejskich. Założył organizację pod nazwą Młoda Italia. Powstawały siostrzane organizacje, tj. Młoda Polska czy Młode Niemcy-miały ze sobą współpracować. Mazzini przygotowywał wyprawę ze Szwajcarii do Piemontu, chciał wywołać rewolucję. Wyprawa ta też zakończyłą się fiaskiem. Mazzini został w Szwajcarii i założył tam Młodą Szwajcarię. Powstawały pokrewne mazzinistom organizacje, były podejmowane przez nich często nieudane próby powstańcze (Rimini w 1845r, zdołali ogłosić manifest, domagano się reform w państwach włoskich, rządy państw włoskich ukazały się jako zacofane)
3 nurty spiskowe
1.mazziniści
2.liberałowie radykalni (liberalizacja Włoch, bez ich zjednoczenia, opowiadali się za federacją)
3.liberałowie umiarkowani- zlikwidowanie monarchi konstytucyjnych
Istotną rolę ideologiczną odegrał także Vinzenzo Gioberti, propagował ideę zjednoczeni Włoch pod honorowym patronatem papieża, jego ideologia była określana jako neogwelficka (popieranie papieża). Jego rola w Resorgimento wynikała jeszcze z publicystyki, np. książka „O przewadze moralnej Włochów”. Gioberti mowił im, że są silni, że są źródłem cywilizacji, Włochy są siłą. Ta wiara i przekonanie miało olbrzymie znaczenie dla ruchu włoskiego. Zbudował dumę narodową Włoch. Tuż przed Wiosną Ludów, nastąpiła rzeź galicyjska, wzbudziło to nienawiść do Austrii, oskarżano Wiedeń do wywołania tej rzezi. Zmarł Grzegorz VII, jego następcą został Pius XIX, odbierany jako liberał, witano go z sympatią i nadzieją. Wlk. Bryt. Popierała te ruchy, liberalizm jest narzędziem ruchów francuskich. Plamerston wysłał do Włoch Gilberta Milto, odwiedził też króla Piemontu. Karol Albert zgodził się na wolność prasy.
Od grudnia w Piemoncie zaczęło ukazywać się pismo „Ruch Zjednoczeniowy Włoch”.
Oddziaływał przykład szwajcarski, doszło tam do wojny domowej, Szwajcaria otrzymała ten kształt, który ma teraz, była to ostatnia wojna Szwajcarii. Wiosna Ludów zaczęła się we Włoszech Włoszech styczniu na bazie kryzysu ograniającego całe Włochy. W styczniu rozpoczęła się rewolta w Mediolanie. 12.01. doszło do wybuchu w Palermo. Rewolucja przeniosła się do Sycylii, król Neapolu zmuszony został od prowadzenia konstytucji. Był najbardziej konserwatywnym królem, wszyscy poszli za jego przykładem, powstawały nowe konstytucje. W marcu wybuhzła rewolucja w Wenecji, ogłoszono Wenecję republiką. Powstańców wsparł Karol Albert (Piemont), armia sardyńska przekroczyła granice Austrii. Karol Albert awansował na bohatera narodowego Włoch. Celem jego nie było zjednoczenie Włoch tylko rozszerzenie dynastii. Do wojny z Austrią, przystąpiła Toskania,, papież też wysałał swoje wojska. Wiosną '28 istniała przez chwilę sytuacja w której cały Płw. Apeniński znalazł się w wojnie z Austrią. Pierwszy wycofał się papież, ponieważ jako głowa kościoła, nie mógł brać udział w wojnie, ze względu na wiernyc, potem Ferdynand II (Neapol). Obaj zapłacili za to koszty- decyzja Piusa XIX załamała jego autorytet. Wycofanie się Ferdynanda II zdeprecjonowało króla Neapolu. Karol Albert okazał się fatalnym dowódcom, kazał się wycofać pobitym Austriakom. Wojska sardyńskie ponoisły klęskę w bitwie pod Custozzą, co zmusiło Karola Alberta o rozejm. Pierwsza część W.L. we Włoszech kończyła się porażką. W Rzymie obalono władze papieża i ogłoszono powstanie republiki rzymskiej. Papież zgłosił się o pomoc do Austrii, Neapolu, Hiszpanii i Francji. W marcu '49 Piemont odnowił działania wojenne przeciwko Austrii. Nowa ofensywa armii piemonckiej (Wojciech Chrzanowski), cała kampanii skonczył się klęska w bitwie pod Navarą, Karol Albert abdykował na rzecz syna Wiktora Emanuela, to oznaczało wykluczeni Piemontu z wojny. Republika rzymska została obalona interwencją francuską.
Wenecja kapitulowała, był to koniec W.L. we Włoszech. Sami włosi o własnych siłach nie są w stanie pokonać Austrii, najlepszym sojusznikem byłaby Francja, upadł autorytet papieża, pojawiła się sprawa rzymska- zjednoczenie Włoch wymaga likwidacji państw kościelnego, konflikt polityczny z kościołem katolickim, wypromowanie Piemontu na lidera walki Włochów z Austrią. Piemont najgorzej walczył, graniczł z Francją. W Piemoncie przetrwała konstytucja, stała się później podstawą zjednoczonych wloch. To Piemont stawał się ośrodkiem zjednoczeniowym Włoch. Od '52 premierem jest Camile Cavour, liberał ale zwolennik monarchii konstytucyjnej. Na początku znalazł się w konflikcie z kościołem w Piemoncie. Rezultat wojny krymskiej- Sardynia wzięła w udział w wojnie, to również ją wypromowało na najważniejsze państwo odgrywające rolę na arenie międzynarodowej. To stanowiło relacji z Francją i Napoleonem, który dążył do usunięcia wpływów austriackich Italii, poprzez zastąpienie tych wpływów francuskimi. Nieudany zamach na Napoleona III, stanowiło to zwrócenie uwagi innych państw na sprawę włoską. W lipcu '58 doszło do spotkania między Włoch i Sardynii w Plombieres, gdzie ustalono, że Francja przyjdze Sardynii z pomocą, o ile ta zostanie zaatakowana przez Austrię. Celem tej wojny miało być przyłączenie Lombardii i Wenecji do Sardynii, z Piemontem może przyłączona Modema, Romania, miało zostać utworzone królestwo wolnych Włoch. Papież miał zachować Lacjum z Rzymem było by to częściowe zjednoczenie Włoch, to wszystko miało się znaleźć pod protektoratem francuskim. Austria postanowiła uderzyć na Sardynię, zaatakowała Sardynie 27.04.59. Rosja nie sprzyjała Austrii, która nie była przygotowana technicznie do bitwie.
4 czerwca-bitwa pod Magentą armia została pobita prze Włochy i Rosję.
Czerwiec '59- bitwa pod Solferino, Austriacy nie zostali rozbici, ale uznali się za niepokonanych.
Napoleon III zaproponował Austrii podpisanie pokoju (w Willa Franca). Sardynia miała otrzymać Lombardię za pośrednictwem Francji, Wenecja pozostawała przy Austrii, włosi poczuli się zdradzeni przez Napoleona. Pojawienie się 400tys armii nad Renem, opozycji antykatolickiej, proces jednoczenia Włoch poza kontrolą francuską. Austria mogła prowadzić wojnę, zmiana postawy rosyjskiej- Rosji nie chodziło o to, Aleksander II doszedł do wniosku ze jest to fatalny przykład dla Polaków.
Zurych- pokój, który powtarzał postanowienia pokoju z Willa Franca.
Maj '60- wyprawa 1000 Czerwonych Koszul, która doprowadziła do opanowania Sycylii i Neapolu,
14 marca '61- Wiktor Emanuel przyjął tytuł króla Włoch, poza jego granicmi pozostawała również Wenecja.