groty bez przewodnika może spowodować wypadek. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że „obowiązkiem organu było poczynienie odpo­wiednich kroków, aby temu niebezpieczeństwu przeciwdziałać. Nie uczyniono jednak nic, wychodząc z błędnego założenia, że każdy wchodzący do groty czyni to na własne ryzyko". Sąd Najwyższy stwierdził wyraźnie w swym wyroku, że „państwo i jego organy terenowe nie mogą pozostawać obojętne wobec wypadków śmierci, kalectwa czy nawet szkód na zdrowiu, zdarzających się na podległych im terenach, jeśli przyczyny tych zwłaszcza powtarzających się zdarzeń są jednorodne i znane organom państwa"¹⁷.

Przykład ten dość dobrze ilustruje charakter zadania administracyjnego jako obowiązku podjęcia aktywnej działalności przez organ administracji pub­licznej, któremu zadanie zostało prawnie powierzone.

W konstytucyjnym państwie prawa, zadania administracyjne przestają być interpretowane jako prerogatywa organu administracyjnego, z której organ ten może skorzystać lub nie. W konstytucyjnym państwie prawa zadania admini­stracyjne nie są uprawnieniami władz administracyjnych. Nie mogą być także interpretowane jako instrument polityki, wykluczona jest wszelka arbitralna interpretacja zadań wykonywanych przez organy administracji publicznej.

Ta modelowa konstrukcja zadań publicznych wykonywanych przez wła­dze administracyjne została na przełomie XIX i XX w. zachwiana przez dopuszczenie możliwości przesuwania pewnego zakresu funkcji prawotwór­czych z parlamentów na rządy drogą tak zwanej delegacji.

F. Longchamps pisze na ten temat: „[...] Jednakże mechanizm źródeł prawa zawierał pewną inną, straszliwą słabość, z której nikt nie zdawał sobie sprawy przed 1914 r. Była nią delegacja ustawodawcza: możliwość przekazy­wania funkcji ustawodawczej w części lub nawet w całości, organom władzy wykonawczej. Gdy po pierwszej wojnie światowej nadeszły znane kryzysy gospodarcze i wstrząsy polityczne, jednym z pierwszych objawów nowych tendencji autorytatywnych, dyktatorskich czy totalitarnych w poszczególnych państwach ówczesnych - a raczej jedną z dróg, które sobie te tendencje torowały - były właśnie delegacje ustawodawcze i akty normatywne wydawa­ne na ich podstawie przez głowy państwa lub rządy. Było to zjawiskiem typowym dla lat 1920 i 1930, występującym w różnych państwach - we Francji, w Stanach Zjednoczonych, we Włoszech itd. - z mniejszym lub większym nasileniem, zależnie od okoliczności i siły kryzysu [...]".

Delegacja ustawodawcza dla rządu jest konstrukcją prawną umożliwiającą rządowi samodzielne określenie zakresu i form realizacji zadań publicznych, określonych w konstytucji i w ustawach.

Zob. OSPiKA, 1969, z. 12, póz. 261.

14

3. Współczesne tendencje przeobrażeń zadań administracji publicznej

Współcześnie nikt wyraźnie nie kwestionuje konstytucji jako czynnika stabilizującego zadania administracji publicznej. Przyznajmy Jednak, ze punkt ciężkości w określaniu zadań administracji publicznej zaczyna coraz częściej przesuwać się na ustawy, zaś delegacje ustawowe otwierają szeroko możliwości decydowania o zakresie zadań publicznych przez organy administracji publicznej, które mają te zadania następnie realizować.

Zakres swobody ustawodawcy i organów administracji publicznej w

określaniu zadań publicznych nie jest jednak nieograniczony, me należy do wyłącznej decyzji ustawodawcy czy rządu. O ile konstytucja wyraźnie me określa zadań dla administracji publicznej, granice w wyborze zadań sposobie ich realizowania, tworzą konstytucyjnie określone cele państwa, a także zasady i wartości, jakie zawiera konstytucja.

Gdyby takich konstytucyjnych granic nie było, arbitralność władzy admi­nistracyjnej (istniejąca w państwie stanowym i w państwie policyjnym) zostałoby zastąpiona arbitralnością ustawodawcy. Zadania publicznej dla administracji mogłyby być w sposób nieskrępowany kreowane np.: w drodze inicjatywy ustawodawczej rządu lub przez sam rząd. Zadania publiczne ode­rwane od konstytucji, jej zasad i wartości wyrastałyby z postulatów ekonomicznych, programów ekonomicznych, obietnic wyborczych, stanowiłyby przedmiot przetargów politycznych. Konstytucyjne państwo prawa z trudem toleruje taką sytuację.

Powiedzmy otwarcie, byłby to prymat polityki nad prawem. Właśnie dlatego zadania administracji publicznej w państwie prawa nie są formułowane w oderwaniu od konstytucji. W wielu konstytucjach znajdziemy

mniej lub bardziej wyraźne określenie tych zadań.

Najczęściej zadania publiczne wyrastają z konstytucyjnie określonych

obowiązków państw, (obowiązków władz publicznych) lub z konstytucyjnie

określonych praw obywatela do określonej aktywności państwa

(np. aktywności w niesieniu pomocy społecznej).

145

---