Fototypy skóry - według klasyfikacji Fitzpatricka u ludzi można wyróżnić 6 typów skóry (tzw. fototypy), w zależności od zawartej w niej ilości melaniny. Ta jest zależna od rasy i ekspozycji na promieniowanie UV. Klasyfikację wprowadził w 1975 roku dr Thomas Fitzpatrick, dermatolog z Harvard Medical School.
Klasyfikacja ta, oparta jest o obserwacje reakcji skórnych po pierwszej w danym roku ekspozycji na światło słoneczne przez 30 minut w południe.
Typ |
Cechy charakterystyczne |
Reakcja na światło słoneczne |
I |
Blada biała skóra, często piegi, niebieskie |
Zawsze ulega oparzeniom, trudno się opala |
II |
Blada skóra, niebieskie/ zielone oczy |
Łatwo ulega oparzeniom, trudno się opala |
III |
Ciemniejsza biała skóra |
Opala się po początkowym oparzeniu |
IV |
Jasna brązowa skóra |
Oparzenia minimalne, opala się łatwo |
V |
Brązowa skóra |
Rzadko ulega oparzeniom, łatwo i mocno się opala |
VI |
Ciemnobrązowa/ czarna skóra |
Nigdy nie ulega oparzeniom, zawsze się mocno opala |
Znamy obecnie kilka podstawowych barwników skóry, ogólnie nazywanych melaninami. Najważniejsze to eumelanina - barwnik brązowo-czarny występujący w przewadze u ludzi z ciemną karnacją skóry i feomelanina - barwnik żółto-czerwono-brązowy charakterystyczny dla blondynów i osób z rudymi włosami.
Typy skóry, zawierające w przewadze eumelaninę (murzyni, rasa żółta i ciemne karnacje rasy białej) wykazują mniejszą wrażliwość na ekspozycję słoneczną, co daje w konsekwencji mniejsze ryzyko uszkodzeń skóry pod wpływem promieniowania UV.W oparciu o reakcje skóry w czasie pierwszych 30 minut ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe prof.Fitzpatrick wyróżnił 6 podstawowych fototypów skóry:
- zawsze rumień, nigdy pigmentacja
- zawsze rumień, następnie niewielka pigmentacja
- niewielki rumień, znaczna pigmentacja
- bez fazy rumieniowej, silna pigmentacja
- rasa żółta, Indianie, Arabowie
- rasa czarna
Osoby z fototypem skóry nr.1 nigdy nie powinny się opalać, ponieważ nie uda im się osiągnąć opalenizny, natomiast osoby charakteryzujące się fototypem nr. IV są narażone w większym stopniu na powstanie równych przebarwień - plam barwnikowych, ostudy (przebarwienie wokół ust), szczególnie w okresie ciąży i w przypadku stosowania pigułek antykoncepcyjnych.
Sensybilizacja chemiczna, zmiana wrażliwości reagentów na pewien rodzaj bodźca poprzez niewielki dodatek innej substancji (tzw. sensybilizatora, uczulacza),
sensybilizacja [łac. sensibilis `odczuwalny'], uczulanie, podwyższanie czułości (wrażliwości) substancji na pewien rodzaj bodźca poprzez dodanie niewielkiej ilości innej substancji (sensybilizatora, uczulacza).
Sensybilizator ma zdolność absorbowania energii, którą następnie przez różne mechanizmy (np. wymianę elektronu) przekazuje reagentom. Zastosowanie sensybilizatora w reakcjach fotochemicznych często może zmienić skład produktów takich reakcji.
Sensybilizatorem w procesie fotosyntezy jest chlorofil, a w reakcjach fotouczulających i fitotoksycznych sensybilizatorem są ksenobiotyki, rośliny, leki i inne sub.chemiczne.