Fototypy skóry – według klasyfikacji Fitzpatricka u ludzi można wyróżnić 6 typów skóry (tzw. fototypy), w zależności od zawartej w niej ilości melaniny. Ta jest zależna od rasy i ekspozycji na promieniowanie UV.
Klasyfikację wprowadził w 1975 roku dr Thomas Fitzpatrick, dermatolog z Harvard Medical School.
Klasyfikacja ta, oparta jest o obserwacje reakcji skórnych po pierwszej w danym roku ekspozycji na światło słoneczne przez 30 minut w południe.
Typ
Cechy charakterystyczne
Reakcja na światło słoneczne
Blada biała skóra, często piegi, niebieskie
I
Zawsze ulega oparzeniom, trudno się opala
/ zielone/ piwne oczy, włosy blond/ rude
II
Blada skóra, niebieskie/ zielone oczy
Łatwo ulega oparzeniom, trudno się opala
III Ciemniejsza biała skóra
Opala się po początkowym oparzeniu
IV Jasna brązowa skóra
Oparzenia minimalne, opala się łatwo
V
Brązowa skóra
Rzadko ulega oparzeniom, łatwo i mocno się opala
VI Ciemnobrązowa/ czarna skóra
Nigdy nie ulega oparzeniom, zawsze się mocno opala
Znamy obecnie kilka podstawowych barwników skóry, ogólnie nazywanych melaninami. Najważniejsze to eumelanina - barwnik brązowo-czarny występujący w przewadze u ludzi z ciemną karnacją skóry i feomelanina - barwnik żółto-czerwono-brązowy charakterystyczny dla blondynów i osób z rudymi włosami.
Typy skóry, zawierające w przewadze eumelaninę (murzyni, rasa żółta i ciemne karnacje rasy białej) wykazują mniejszą wrażliwość na ekspozycję słoneczną, co daje w konsekwencji mniejsze ryzyko uszkodzeń skóry pod wpływem promieniowania UV.W oparciu o reakcje skóry w czasie pierwszych 30
minut ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe prof.Fitzpatrick wyróżnił 6 podstawowych fototypów skóry:
zawsze rumień, nigdy pigmentacja
zawsze rumień, następnie niewielka pigmentacja
niewielki rumień, znaczna pigmentacja
bez fazy rumieniowej, silna pigmentacja
rasa żółta, Indianie, Arabowie
rasa czarna
Osoby z fototypem skóry nr.1 nigdy nie powinny się opalać, ponieważ nie uda im się osiągnąć opalenizny, natomiast osoby charakteryzujące się fototypem nr. IV są narażone w większym stopniu na powstanie równych przebarwień - plam barwnikowych, ostudy (przebarwienie wokół ust), szczególnie w okresie ciąży i w przypadku stosowania pigułek antykoncepcyjnych.
Typ I - celtycki
Cera: biała karnacja
Włosy: bardzo jasny blond lub rude
Oczy: jasnoniebieskie, przezroczyste bądź w odcieniu zielonym
Informacje dodatkowe: duża ilość piegów
Reakcja na opalanie: już nieduża dawka słońca wywołuje poparzenia. Bez względu na długość seansu -
brak pigmentacji skóry. Jest to oznaką, że osoby o tym fototypie nigdy nie będą brązowe, a więc nie powinny korzystać z kąpieli słonecznej w celu uzyskania opalenizny.
Solarium: brak logiki w korzystaniu z solarium. Można wręcz powiedzieć: całkowity zakaz opalania w solarium z powodu zwiększonego ryzyka poparzenia. Jedynym wyjątkiem mogą być sporadyczne wizyty w profesjonalnym salonie solaryjnym posiadającym specjalistyczne niskociśnieniowe urządzenia opalające o płynnej regulacji mocy umożliwiające skorzystanie z kąpieli słonecznej w celach terapeutycznych.
Urządzenia te powinny umożliwić personelowi dobór takiej dawki promieni, która potrzebna jest tylko do
wywołania biopozytywnych efektów w skórze, czyli między innymi wywoła syntezę witaminy D3. Uwaga!
Na standardowym urządzeniu solaryjnym nie jest to możliwe, bo czasy seansów musiałyby być naliczane w sekundach, a nie minutach czy nawet - jak to często u nas bywa - w jednostkach kilkuminutowych.
Opalanie na plaży: Osobom o fototypie I nie zaleca się wcale pobytu na otwartej plaży. Nawet gdy przebywają pod parasolem, w cieniu, dociera do ich skóry od 30 do 50% promieni słonecznych. Wskazane jest bezwzględne stosowanie kosmetyków ochronnych z nominalnym faktorem 15 lub większym. W
przypadku tego fototypu można powiedzieć, że im wyższy faktor, tym lepiej.
Typ II - północnoeuropejski
Cera: jasna karnacja.
Włosy: jasny i ciemny blond
Oczy: niebieskie, szare lub zielone
Informacje dodatkowe: skłonność do występowania piegów
Reakcja na opalanie: Już nieduża dawka słońca wywołuje zaczerwienienie skóry, większa -
natychmiastowe jej poparzenie. Przy częstych i krótkich seansach występuje jednak pigmentacja skóry. To oznacza, że osoby o tym fototypie muszą bardzo ostrożnie korzystać z dobrodziejstw słońca, a by być brązowe - poświęcić temu procesowi bardzo dużo czasu.
Solarium: Ostrożne korzystanie z solarium. Zaleca się bezwzględne sprawdzenie reakcji skóry na opalania w solarium. Pierwszy seans nie powinien przekraczać 5-8 minut, a czas winien być odwrotnie proporcjonalny do mocy urządzenia. Na urządzeniach typu turbo wyposażonych w lampy 160 W oraz wzmacniacze twarzy seans powinien być ograniczony nawet do 3 minut. Osoby o takiej karnacji należą do grupy zwiększonego ryzyka poparzenia. Zalecane wizyty tylko w profesjonalnym salonie solaryjnym z wykwalifikowanym, najlepiej certyfikowanym personelem.
Opalanie na plaży: Osobom o fototypie II zaleca się ograniczanie pobytu na otwartej plaży. Wskazane jest bezwzględne stosowanie kosmetyków ochronnych. W pierwszych dniach opalania zalecamy faktor SPF14, w następnych - z przedziału 14-9.
Typ III - środkowoeuropejski
Cera: lekko śniada karnacja.
Włosy: ciemny blond lub brązowe
Oczy: brązowe, szare lub niebieskie
Informacje dodatkowe: bardzo rzadka skłonność do występowania piegów
Reakcja na opalanie: Już nieduża dawka słońca wywołuje pigmentację i zbrązowienie skóry. Stosunkowo duża odporność własna skóry na poparzenia. Dobre skłonności do uzyskania opalenizny nie zwalniają jednak z odpowiedzialnego korzystania ze słońca. Duża dawka UV nawet w przypadku tego fototypu wywoła tak samo groźne w skutkach poparzenia jak przy innych fototypach. Przy częstych i krótkich seansach występuje szybkie pogrubienie się naskórka, a więc bardzo dobre przygotowanie do urlopu.
Zalecany faktor w kosmetyku do opalania na plaży to przedział SPF 5-10, przy czym w pierwszych dniach liczba ta nie powinna wynosić mniej niż 8.
Solarium: Korzystanie z solarium bez większych ograniczeń. Zaleca się jednak bezwzględne sprawdzenie reakcji skóry na opalanie w solarium. Pierwszy seans nie powinien przekraczać 8 minut. Na urządzeniach typu turbo wyposażonych w lampy 160 W oraz wzmacniacze twarzy seans powinien być ograniczony nawet do 5 minut. Osoby o takiej karnacji nie należą do grupy zwiększonego ryzyka poparzenia, ale ich skóra może reagować alergicznie na duże dawki promieni UV, z jakimi możemy spotykać się podczas wizyty w solarium wyposażonym w urządzenia typu turbo. Aby nie eksponować nadmiernie skóry na promienie UV, zalecamy korzystanie z usług profesjonalnie prowadzonych certyfikowanych salonów solaryjnych.
Typ IV - południowoeuropejski
Cera: śniada karnacja.
Oczy: ciemnobrązowe oraz czarne
Informacje dodatkowe: brak skłonności do występowania piegów
Reakcja na opalanie: Już nieduża dawka słońca wywołuje pigmentację i silne brązowienie skóry. Bardzo duża odporność własna skóry na poparzenia. Przy tym fototypie można by powiedzieć żartobliwie: hulaj dusza, piekła nie ma. Fantastyczne wręcz skłonności do uzyskania opalenizny nie likwidują jednak efektów postarzanie jej pod wpływem nadmiernych ilości promieni ultrafioletowych. Zalecany faktor w kosmetyku do opalania na plaży to przedział SPF 2-6, przy czym w pierwszych dniach wzmożonego kontaktu ze słońcem faktor nie powinien być mniejszy niż 4.
Solarium: Korzystanie z solarium bez ograniczeń. Należy jednak pamiętać, że nadmierna ekspozycja skóry na promienie ultrafioletowe nie przyniesie jej z pewnością żadnych korzyści, a wręcz przeciwnie -
doprowadzi do powstania zmarszczek i przedwczesnego postarzenia. Aby nie eksponować nadmiernie skóry na promienie UV, zalecamy korzystanie z usług profesjonalnie prowadzonych certyfikowanych salonów solaryjnych.
Fototyp V
Charakterystyczny dla przedstawicieli rasy żółtej oraz Arabów. Charakterystyczne dla tego typu jest stałe zabarwienie skóry stanowiące bardzo dobrą ochronę przed słońcem. Nie oznacza to jednak, że ludzie o tym fototypie mogą wystawiać się dowolnie długo i bezkarnie na działanie promieni słonecznych. Arabowie pomimo swej bardzo ciemnej karnacji bardzo skrupulatnie chronią swe ciało przed słońcem a mieszkańcy Azji spędzają większą części swojego życia w cieniu lub pod kapeluszem wielkim rondem.
Typ VI
Osoby o bardzo ciemnej lub czarnej skórze, która ze względu na swoje pochodzenie geograficzne jest bardzo dobrze przygotowana na działanie słońca. Ujmowanie typu afroamerykańskiego, bo tak nazywa się fototyp VI w europejskiej klasyfikacji, dla potrzeb ochrony przed nadmiernym nasłonecznieniem byłoby rzeczą co najmniej śmieszną. Osoby o takim fototypie nie odwiedzają naszych salonów solaryjnych, a jeśli to robią, to sporadycznie i z całą pewnością nie po to, aby się w nich opalić. Jeśli kiedykolwiek i gdziekolwiek odwiedzają solarium lub plażę, to tylko dla poprawy własnego samopoczucia, a więc już najmniejsza dawka UVB wystarczy, aby sprostać ich oczekiwaniom. Warto też wiedzieć, że żadna skóra -
nawet należąca do fototypu V i VI - nie ma całkowitej odporności na poparzenie słoneczne, a więc i nie dostaje od matki natury licencji na bezterminowe bezkarne opalanie. Jako ciekawostkę możemy dodać, że w miastach akademickich zimową porą sporadycznie dochodzi do wizyt czarnoskórych studentów w solarium.
Dzieje się to głównie wtedy, kiedy na dworze długo panują niskie temperatury, a głównym argumentem naszych afrykańskich kolegów jest potrzeba poczucia przyjemnego ciepła. Solarium to dla nich bardzo przyjazne miejsce w skutej lodem zimnej Europie. Wizyta w solarium kojarzy im się prawie z wizytą w domu, z upragnionym słońcem, którego wcześniej wcale nie doceniali, bo mieli go w nadmiarze.