RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA
Różnorodność biologiczna (in. bioróżnorodność - ang. biodiversity) - zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach lądowych, morskich i słodkowodnych oraz w zespołach ekologicznych, których są częścią.
[Konwencją o różnorodności biologicznej]
Poziomy różnorodności biologicznej:
* różnorodność gatunkowa- bogactwo roślin i zwierząt występujących na Ziemi;
* różnorodność genetyczna (wewnątrzgatunkowa)- zróżnicowanie genów zawartych w pulach genowych poszczególnych gatunków;
* różnorodność ekosystemów - bogactwo siedlisk;
Bioróżnorodność jest często stosowanym określeniem dla sumy gatunków lub ekosystemów analizowanych lub porównywanych obszarów.
Zubożenie bioróżnorodności wyraża się poprzez:
utratę siedlisk,
wymieranie gatunków,
zmniejszanie zróżnicowania genowego w populacjach;
Dla zachowania i wzbogacania różnorodności biologicznej duże znaczenie ma zróżnicowanie siedlisk i oddziaływania człowieka, w szczególności ochrona siedlisk słabo lub wcale przekształconych (naturalnych).
Kluczowe znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej w przestrzeni rolniczej mają:
zadrzewienia śródpolne,
oczka wodne i torfowiska,
miedze,
ekstensywnie użytkowane łąki i pastwiska.
Na terenach leśnych kluczowe znaczenie dla utrzymania różnorodności biologicznej mają:
spróchniałe drzewa i powalone pnie (martwe drewno),
starodrzewy,
torfowiska i polany śródleśne.
Obecnie rolnictwo i leśnictwo mają chronić różnorodność biologiczną
W Europie, gdzie rolnictwo i plantacje drzew (czyli sadzone i wycinane dla drewna lasy gospodarcze) zajęły miejsce prawie wszystkich naturalnych układów przyrodniczych, nie ma innego sposobu na utrzymanie zasobów przyrody, jak przez zachowanie różnorodności biologicznej na obszarach stale objętych gospodarką człowieka.
Znaczenie bioróżnorodności (dlaczego powinniśmy ją chronić?)
Różnorodność trzeba chronić po to, by:
podtrzymać mechanizmy działania żywej przyrody,
zachować jej zdolność do przetrwania zmian środowiska,
nie tracić tych wartości, których jeszcze nie umiemy odkryć i wykorzystać, a które mogą być podstawą rozwoju i gwarancją przeżycia przyszłych ludzkich pokoleń.
Dzięki swej różnorodności przyroda może przetrwać zmiany środowiska. Z nastaniem zmiany część osobników, gatunków i ekosystemów ginie. Ale ponieważ osobniki, gatunki i ekosystemy są wystarczająco zróżnicowane, przynajmniej niektóre z nich maja cechy, dzięki którym są zdolne do przetrwania zmian i przekazania następnym pokoleniom tych cech umożliwiających powstawanie i trwanie kolejnych osobników, gatunków i ekosystemów. W procesie ewolucji przyroda wciąż wytwarza różnorodność i ją podtrzymuje - ciągle kształtują się nowe gatunki, które są lepiej przystosowane do aktualnie panujących warunków środowiska, a jednocześnie wciąż powstają osobniki o nowych cechach i nowych kombinacjach cech, które zwiększają prawdopodobieństwo przetrwania gatunku w wypadku następnej zmiany w środowisku.
Każdy ze składników i mechanizmów przyrody ma jakieś znaczenie dla naszego istnienia, rozwoju, zdrowia lub choćby wygody. Na przykład gatunki takie jak ryż, pszenica, owca lub drożdże są niezbędne w gospodarce człowieka od wielu tysięcy lat po dziś dzień. Ale inne gatunki dopiero w przyszłości mogą okazać się równie ważne dla człowieka. Na przykład pleśń pędzlak zapewne przez wiele milionów lat produkowała penicylinę, którą człowiek odkrył i potrafił zastosować w medycynie dopiero kilkadziesiąt lat temu. Niszcząc jakiś gatunek bezpowrotnie niszczymy geny będące informacją o sposobie wytwarzania jakiejś substancji, która mogłaby okazać się bardzo użyteczna w życiu człowieka.
Zagrożenia bioróżnorodności:
Zmniejszanie się liczebności organizmów, a w konsekwencji ich wymieranie spowodowane jest różnorodnymi czynnikami:
* niszczenie i przekształcanie środowiska przez człowieka - wiele gatunków traci swoje siedliska, z powodu wycinki lasów i zamiany ich w pola uprawne, ponieważ człowiek zajmuje tereny pod budownictwo oraz szlaki komunikacyjne.
* zanieczyszczenia wód oraz spuszczanie do zbiorników wodnych podgrzanych wód przemysłowych;
* budowa autostrad i dróg szybkiego ruchu bez uwzględnienia tras wędrówek zwierząt;
* zmechanizowanie prac leśnych i polowych;
* zbieranie roślin w celach dekoracyjnych, przemysłowych i handlowych.
Sposoby ochrony:
* opracowanie krajowych ocen stanu różnorodności biologicznej;
* przygotowanie krajowych planów i strategii działania w celu zachowania i właściwego korzystania z różnorodności biologicznej;
* prowadzenie wielokierunkowych badan nad znaczeniem różnorodności ekosystemów;
* zachęcenie do stosowania tradycyjnych metod w rolnictwie i racjonalnego korzystania z zasobów przyrody;
* ochrona naturalnych siedlisk;
Ochrona różnorodności biologicznej w Polsce jest szczególnie ważna w odniesieniu do Puszczy Białowieskiej i Bieszczadów, występują tam naturalne zespoły leśne. Tak samo ważna jest ochrona bagien biebrzańskich, które są największym naturalnym kompleksem torfowisk w Europie Środkowej.